نقش رهبر در شکسته شدن محاصره سوسنگرد

در عملیات شکستن محاصره سوسنگرد و آزاد سازی این شهر رهبر معظم انقلاب اسلامی که در آن زمان نماینده حضرت امام خمینی (ره) در شورای عالی دفاع بودند نقش حیاتی و سرنوشت سازی ایفا نمود. سردار محمدی در این خصوص بیان داشته اند که علی رغم دستور لغو عملیات توسط رئیس جمهور وقت آقای بنی صدر، رهبر معظم انقلاب اسلامی در ساعت ۱:۱۰ بامداد روز ۲۶ آبان ماه با نوشتن نامه‌ای به فرمانده لشگر ۹۲ زرهی موفق شد تیپ دو به همراه سپاه، بسیج و نیرو‌های جنگ‌های نامنظم دکتر «مصطفی چمران» را وارد عمل نماید و از سقوط حتمی شهر جلوگیری به عمل آمد.

شعار سال: از بدو حمله عراق به دشت آزادگان در سال اول جنگ، پنج عملیات آفندی با دامنه نسبتاً محدود توسط نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران به منظور عقب راندن، انهدام نیرو و فرسایش دشمن، آزادسازی مناطق اشغالی و جلوگیری ازحالت رکود در جبهه‌ها و خارج شدن از لاک دفاعی اجرا شد که یکی از این عملیات‌ها آزادسازی سوسنگرد است.

عملیات سوسنگرد از عملیات جنگی جمهوری اسلامی ایران در جریان جنگ ایران و عراق بود. این عملیات در محور سوسنگرد به صورت نیمه گسترده در تاریخ ۱۳۵۹/۸/۲۶ به فرماندهی مشترک انجام شد.

در این عملیاتِ آزادسازی، در ابتدا در تاریخ ۶ مهرماه سال ۵۹ نیرو‌های عراقی بعد از شکستن مقاومت پاسداران و نیرو‌های ژاندارمری، شهر سوسنگرد را اشغال کردند، ولی پس از گذشت چهار روز، یعنی در ۱۰ مهرماه، سپاه پاسداران موفق شد که با کمک نیرو‌های خود به فرماندهی «علی غیوراصلی» شهر سوسنگرد را از حصر نیرو‌های عراقی خارج و آزاد نمایند.

نیرو‌های عراقی بعد از گذشت مدتی، یعنی در بیست و یکم مهرماه شهر «بستان» را تصرف کردند و در بیست و چهارم آبان ماه سوسنگرد را بار دیگر (این بار از سه طرف) تصرف کردند و به آن ورود پیدا نمودند، عراق برای حفظ روحیه نیرو‌های خود، بعد از تصرف شهر سوسنگرد اقدام به تغییر نام آن به «خفاجیه» نمود تا زمینه تبلیغاتی محدودی را برای ارتقا روحیه نیرو‌های خود، فراهم آورد.

این در حالی است که دویست نفر از نیرو‌های ایرانیِ مدافع شهر (شامل پاسداران، بسیجیان و شماری از اهالی شهر) توانستند با استقامت در برابر عراقی‌ها مانع از سقوط شهر سوسنگرد شوند. بعد از سپری شدن دو روز از این ماجرا، یعنی در تاریخ بیست و شش آبان ماه ۱۳۵۹، نیرو‌های ایرانی در ارتش، سپاه و ستاد جنگ‌های نامنظم (گروه "شهید چمران") به کمک محاصره‌شدگان روی آورند و توانستند دوباره این شهر را از اشغال نیرو‌های دشمن آزاد کنند.

در عملیات آزادسازی سوسنگرد مصطفی چمران و امیر قاسمی‌نو نقش فرمانده را ایفا می‌کردند که در آن، مصطفی چمران به عنوان فرمانده جنگ در خط مقدم آن حاضر می‌شود و در نهایت پای وی جراحت زیادی پیدا کند و حتی یکی از محافظان وی کشته می‌شود، اما چمران ضمن کشتن یک راننده کامیون عراقی همراه با دیگر محافظش به سوی عقب بازمی‌گردد و برای مداوا به تهران منتقل می‌شود. طی این عملیات که با حضور و پشتیبانی هوایی نیز انجام شد و در آن از هواپیما‌های اف-۵ و اف-۱۴ استفاده گردید، ۲۴ خلبان در آن شرکت داشتند که تعدادی از آن‌ها در این عملیات شهید شدند، از جمله: «هوشنگ کیان‌آرا»، «سید محمدتقی حسینی»، «محمد کام‌بخش ضیایی»، «نعمت‌الله اکبری سامانی»، «یونس خوش‌بین» و «ابراهیم امید بخش».

تدبیر مقام معظم رهبری در شکستن حصر سوسنگرد
عملیات آزادسازی شهر سوسنگرد در جلسه شورای عالی دفاع تصویب شده و برای اجرا در ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۶۰ ابلاغ شده بود. با کارشکنی «بنی‌صدر» رئیس جمهور وقت ایران، عملیات آزادسازی در شرف لغو شدن بود. بنی‌صدر از حرکت تیپ ۲ زرهی دزفول جهت شرکت در عملیات آزادسازی شهر سوسنگرد جلوگیری کرده بود و حذف این تیپ، سایر نیرو‌های شرکت‌کننده در عملیات آزادسازی سوسنگرد، شامل نیرو‌های شرکت‌کننده از سپاه پاسداران، گروه جنگ‌های نامنظم شهید دکتر مصطفی چمران، تیپ ۳ زرهی لشکر ۹۲ زرهی اهواز، گروه رزمی ۱۴۸ پیاده و گروه رزمی ۳۷ زرهی را مختل می‌کرد.

مرحوم «اشراقی» داماد حضرت امام خمینی طی تماس تلفنی خبر‌های جبهه را پی‌گیری می‌کنند. مقام معظم رهبری «نماینده وقت امام در شورای عالی دفاع» می‌فرمایند: ممکن است عملیات انجام نشود، مگر اینکه امام دستور دهد. وی نیز خدمت حضرت امام خمینی مسئله را مطرح نمودند سپس اوامر ایشان را تلفنی به آیت‌الله خامنه‌ای ابلاغ می‌کنند. حضرت امام خمینی دستور دادند: «تا فردا شهر سوسنگرد باید آزاد شود» و تیمسار، ولی الله فلاحی هم باید مباشر عملیات باشد.

آیت‌الله خامنه‌ای می‌فرمایند: نشستم دو نامه نوشتم. یکی ساعت یک و نیم بعد از نصف شب و یکی ساعت دو. نامه ساعت یک و نیم را به «سرهنگ قاسمی»، فرمانده لشکر ۹۲ زرهی اهواز نوشتم که داماد حضرت امام از قول امام پیغام دادند که فردا باید حصر سوسنگرد شکسته شود و اگر تیپ ۲ زرهی نباشد این کار انجام نمی‌شود.

به تیمسار «قاسم علی ظهیرنژاد» هم گفته‌ام و وی هم قول داد با بنی‌صدر صحبت کند که تیپ بیاید و شما هم آماده باشید که تیپ ۲ زرهی را به کار بگیرید. مبادا به خاطر پیغامی که سر شب آمده تیپ ۲ زرهی را از دور خارج کنید.

یک نامه هم ساعت ۲ برای سرتیپ «ولی‌الله فلاحی» با همین مضمون نوشتم با این اضافه که امام خمینی گفتند سرتیپ فلاحی هم باید در جریان عملیات باشند و نظارت کنند این ماجرا را هم نوشتم که می‌خواستند تیپ ۲ زرهی را از ما بگیرند و گفتم که تیپ ۲ زرهی باید باشد و شما مسئول هستید که این را بگیرید و کار کنید.

هر دو نامه را به دکتر مصطفی چمران دادم و گفتم شما هم بنویس که نظر هر دویمان باشد.

برخی از مهمترین نتایج شکست حصر سوسنگرد، عبارت بودند از:

محور اصلی حمله در مسیر حمیدیه به سوسنگرد در جنوب رودخانه کرخه انتخاب شد و در شمال رودخانه نیز به طرف روستای سبحانیه و سوسنگرد حمله دیگری همزمان اجرا شد که نتایج زیر را در بر داشت:

شکل گیری مقاومت خودجوش مردم در راستای خط مشی دفاعی حضرت امام (ره).

تغییرشکل فرایند دفاع و در پیش گرفتن مشی تهاجمی توسط رزمندگان.

اهمیت قبول خطر حساب شده.

شکست سیاسی صدام در تحمیل مقاصد خود به ایران و بروز توان بالقوه رزمندگان به عنوان دغدغه جدی متجاوز.

آزاد شدن شهر سوسنگرد و متمایل گشتن مواضع پدافندی نیرو‌های عراق به رودخانه مالکیه.

آزاد شدن جاده حمیدیه- سوسنگرد و عقب نشینی ۱۵کیلومتری دشمن.

کشته و مجروح شدن ۷۵۰ نفر از عراقی‌ها.

سرنگونی یک فروند هواپیما و یک فروند بالگرد، انهدام۴۰ دستگاه تانک و نفربر، چند قبضه توپ و مقادیر زیادی تجهیزات عراق و به غنیمت گرفتن تعدادی تانک و نفربر و مقادیر زیادی تجهیزات و وسایل مخابراتی.

امتیاز سیاسی، نظامی و تبلیغاتی برای نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران.