شعار سال:  بر اساس ارزیابی جدیدی که وزارت آموزش و پرورش از نتایج داده‌های «سامانه پایش و آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان» منتشرکرده، در ۶ سال گذشته رشد حدود ۱۰ برابری میزان خطر پذیری دانش آموزان (با رشد سالانه حدود ۱/۵ درصد) رقم خورده است، از سویی طی سه سال گذشته، «خشونت» رتبه اول را بین خطرپذیری دانش آموزان و «خودکشی» نیز همواره یکی از سه خطر اول تهدید کننده دانش آموزان در زمینه رفتار‌های پرخطر بوده است.
 
در بخشی از گزارش وزارت آموزش و پرورش در باره افزایش خشونت دانش‌آموزان آمده است: «بخشی از جوانان نه می‌توانند با مراکز مذهبی ارتباط برقرار کنند و نه می‌توانند در خانواده‌ها به‌دلیل تفاوت نسلی دیالوگ برقرار کنند، به‌دلیل عدم وجود انسجام و همبستگی اجتماعی فرد احساس تنهایی می‌کند و ممکن است دست به خشونت علیه خود و دیگران بزند، بنابراین پیوند‌های اجتماعی کاهش پیدا کرده است.»

افزایش خشونت در بین دانش‌آموزان محصول چیست؟

امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس با اشاره به اینکه افزایش خشونت در بین دانش آموزان چندین سال است که رو به افزایش نهاده، گفت: این مسئله دلایل بسیار زیادی دارد، اولین موضوع مربوط به فرهنگ حاکم بر جامعه است، طی این سال‌ها شاهد افزایش خشونت در سطح جامعه بوده‌ایم، طبیعتا نسل جدید نیز از این موضوع تاثیر پذیرفته است.
 
قرایی‌مقدم اظهارداشت: از سویی به دلیل مشکلاتی که در جامعه ایران طی سال‌های گذشته به وجود آمده آستانه تحمل مردم بسیار کاهش پیدا کرده و آن‌ها با کوچکترین مسئله و مشکلی عصبانی می‌شوند، بنابراین نسل نوجوان و جوان نیز به دلیل اینکه با شرایط بسیار متفاوتی نسبت به پدران و مادران خود بزرگ شدند، خشونت بیشتری را به چشم خود دیدند و آن‌ها طبعا این خشونت را بازتولید کردند، چرا که جامعه ما مدام در حال تولید و بازتولید این خشونت است.
 
وی افزود: به نوعی می‌توان گفت، خشونت دانش‌آموزان ریشه‌های فرهنگی دارد، در این رابطه محل زندگی و نوع خانواده از اهمیت بسزایی برخوردار است، محلاتی که از نظر اجتماعی و اقتصادی در جنوب شهر قرار دارند طبیعتا از خشونت بیشتری برخوردارند تا مناطقی که سطح رفاه بیشتری را دارند، اما به هر حال یک حد از خشونت در کل جامعه وجود دارد که همین امر نیز روز به روز در حال افزایش است.
 
قرایی مقدم با تاکید بر اینکه محرومیت‌ها و محدودیت‌ها نسل جوان در افزایش خشونت آن‌ها موثر بوده است، اضافه کرد: محدودیت‌هایی که از لحاظ فرهنگی و اجتماعی به نسل جوان تحمیل شده، مورد پذیرش آن‌ها نیست، زیرا این نسل به وجود فضای مجازی و اینترنت قدرت مقایسه دارند و زمانی که می‌بینند، همزمان هم نسلان آن‌ها در سایر کشور‌ها از آزادی بیشتری برخوردارند، ولی آن‌ها با محدودیت‌های زیادی روبرو هستند این موضوع این نسل را عصبی کرده و خشونت بیشتر از سوی دانش‌آموزان را به همراه دارد.
 
این جامعه‌شناس ادامه داد: همچنین محدودیت‌هایی که از لحاظ اقتصادی وجود دارد، بسیاری از نوجوانان را از دستیابی به خواسته‌های خود ناکام می‌گذارد، بنابراین این ناکامی نیز به خشونت و بازتولید آن در سطح جامعه منجر می‌شود که یا فرد این خشونت را در قبال خود به کار می‌برد یا این خشونت را در جامعه و در ارتباط با افراد دیگر هم نسلان خود به کار می‌گیرد؛ بنابراین شرایط بد اقتصادی که طی این چند سال تشدید شده و ما با گرانی‌ها عمومی و تورم بالا روبرو بوده‌ایم، از لحاظ اجتماعی میزان خشونت در جامعه و به خصوص در بین نسل نوجوان را افزایش داده است.
 
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی با اشاره به اینکه گسترش فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی در افزایش خشونت در بین دانش آموزان و نوجوانان اثر گذار بوده است، تصریح کرد: نسل نوجوان، از کودکی با اینترنت و فضای مجازی بزرگ شده است که محتوای موجود در شبکه‌های اجتماعی خشونت را به راحتی به نوجوانان منتقل می کند، زیرا به هر محتوایی در این فضا می‌توان دست پیدا کرد، طبیعتا در چنین فضایی نوجوانان با خشونت بسیار زیادی روبرو می‌شوند که این موضوع در شخصیت و تربیت آن‌ها نیز تاثیر گذار است، البته این مسئله در کشور‌های پیشرفته نیز وجود دارد و امری نیست که تنها مختص ایران باشد، بنابراین این پدیده جهان شمول است که امروز با آن جوامع مختلف روبرو هستند.

قرایی‌مقدم قرار گرفتن فرهنگ مدرن در مقابل فرهنگ سنتی را از دیگر عواملی دانست که به افزایش خشونت و نوجوانان دامن می‌زند، بیان داشت: با توجه به اینکه نوجوانان در خانه شاید با یک فرهنگ سنتی بزرگ شده باشند، اما در جامعه و همچنین روابط شخصی خود اکثراً از فرهنگ مدرن برخوردارند، بنابراین تناقضات و تفاوت‌هایی که وجود دارد به صورت غیر مستقیم باعث بروز مشکلات بسیار زیادی برای نوجوانان می‌شود که می‌تواند یکی از اَشکال بروز این اختلالات، بازتولید خشونت باشد، از سوی دیگر یکی از مشخصه‌های اصلی فرهنگ مدرن یاس و ناامیدی در نوجوانی و جوانی است که این مورد به وفور یافت می‌شود.
 
این جامعه‌شناس خاطرنشان‌کرد: بنابراین فرد در عین جوانی به فکر خودکشی و یا آسیب رساندن به خود و دیگران می‌افتد، طبیعتاً در چنین شرایطی خشونت نیز افزایش پیدا می‌کند، بنابراین افزایش خشونت در نوجوانان اجتناب‌ناپذیر است، در این رابطه یک مثال ساده رنگ لباسی است که شما در یک جامعه مشاهده می‌کنید، در حال حاضر اکثر ایرانی‌ها زنگ تیره، مشکی و خاکستری که رنگ یاس و ناامیدی هستند که نشانه‌ای از مرگ محسوب می‌شوند، را استفاده می‌کنند به جای آنکه شاهد استفاده از رنگ‌های شاد مانند آبی، قرمز، سبز و ...، باشیم که این موضوع نیز به طور غیر مستقیم به بازتولید خشونت کمک می‌کند.
 
وی گفت: بنابراین با توجه به اینکه شرایط جامعه از همه لحاظ مستعد افزایش خشونت است، نباید تعجب کرد که دانش آموزان خشونت‌طلب‌تر از گذشته شده باشند، این موضوع محصول یکی، دو نیست، بلکه ماحصل یک فرآیند تدریجی و آرام بوده که امروز به اوج خود رسیده و نتایج آن را متأسفانه شاهد هستیم.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری تحلیلی فرارو ، تاریخ انتشار:28  آبان1400، کدخبر: ، www.fararu.com،515322