* طریقت نقشبندیه درهورامان:

طریقت نقشبندیه درحدود 200 سال پیش بوسیله شیخ مولاناخالد نقشبندی شاره زوری درکردستان رواج یافت. این شخصیت والامقام قبل ازآنکه وارد تصوف شود ونامش به عنوان یکی ازبزرگترین رهبران تاریخ تصوف ثبت شود،ملا ومدرس یکی ازمساجد سلیمانیه بود. داستان چگونگی ارتباط روحی با شیخ عبدالله دهلوی ورفتن به هندوستان وپادوی درتکیه آن شیخ ونهایتاً تمسک و دریافت خرقه واجازه ارشاد وبرگشتش به کردستان ازداستانهای بسیار شیرین تاریخ تصوف است .با آمدن مولانا خالد به کردستان عملاً رهبریت طریقت نقشبندی ازهندوستان به کردستان منقل گردید. مولاناخالد هزاران مرید ودهها خلیفه داشت که یکی ازاین خلفا شیخ عثمان سراج الدین تویله ای بود. که پس ازوفات مولانا خالد رهبری طریقت نقشبندی به ایشان رسید.شیخ عثمان سراج الدین یکی ازاولین مریدان وملازمان مولاناخالددربغداد واولین کسی بود که اجازه ارشادازاوگرفت. سال1231ه.ق . شیخ سراج الدین پس ازکسب اجازه ارشاد به هورامان برگشت ودرروستای تویله خانقاه ساخت وبه ارشاد وپرورش مریدان ورهروان این منهج پرداخت. فرزندان شیخ سراج الدین همگی اهل علم وزهد بودند که دونفرازآنان شیخ عمرضیاالدین وشیخ محمدبهاالدین مقام شیخی یافته ودرتکایا وخانقاهایشان مریدان بیشمارخودرا که ازاقصی نقاط به آن منطقه آمده بودند ارشادمی کردند. شاعر ودانشمند مشهورکرد وهورامان مولوی کرد به شیخ عثمان سراج الدین و شیخ عمرضیاالدین ارادت خاص داشته ودراشعارش ازآنان به عنوان پیرومرشد خودیادکرده است. شیخ عمر ضیاالدین درهنگام جوانی بنا به فرمایش پدربزرگوارخود به تکیه طالبانیه کرکوک رفته وبه همراه شیخ علی طالبانی زیرنظر شیخ عبدالرحمن خالص به تحصیل علم پرداخته ، پس ازتکمیل علم به زادگاهش هورامان برگشته واجازه ارشاد یافت. این شخصیت بزرگ درشهربیاره اقامت گزیده وتکیه وخانقاه خودرادرآنجابنا نهاد.ایشان فرزندان زیادی داشت که دونفرازآنان شیخ نجم الدین وشیخ علاالدین به مرتبه ارشاد رسیدند. شیخ عثمان سراج الدین دوم که ازبزرگترین مشایخ نقشبندیه این عصرمی باشد فرزند شیخ علا الدین بود. شیخ عثمان دوم از بیاره به هورامان ایران مهاجرت ودر نزدیکی سروآباد خانقاه بسیاربزرگی درداخل باغ مشهور دورود ساخت .مریدان شیخ عثمان ازصدها هزارتجاوزمی کرد زیرا تقریباً بیش ازنیمی از اهل طریقت نقشبندیه جهان ایشان را رهبردینی خود می دانستند. شیخ عثمان علاوه بر ارشادتصوف ، به علم طبابت نیز وارد بود.ومریض های او باتوجه به اعتقاد عمیقشان به شیخ ، اکثراً شفا می یافتند. ازجانب دیگر شیخ علی حسام الدین فرزند بزرگوار شیخ محمد بهاالدین یکی دیگر از بزرگترین علماو مشایخ عصرخودمی باشد تکیه وخانقاه خود را درباخه کون قراردادودر هورامان ایران درمحلی به نام کراویه دول نیز دارای باغ باصفایی بود که درتابستانها مریدان فراوانی ازاقصی نقاط ایران وعراق به خدمتش مشرف می شدندو کسب فیض می نمودند.

اين نکته حائز اهميت است که مشايخ هورامی طريقت نقشبندی رهبران اين طريقت عظيم درسراسرجهان هستند که اين ازافتخارات بزرگ هورامان است

طريقت نقشبنديه هورامان پس از وفات رهبران بزرگ اين طريقت اکنون شاخه های متعددی از آن منشعب شده بااين حال همچنان دارای فعاليت می باشد.اگر چه صوفيان نقشبندی معتقد بودند بعد از وفات شيخ عثمان سراج الدين ثانی بساط رهبريت وارشاددر طريقت نقشبنديه برچيده خواهد شد، اما وجود شيخ مقدسی مانند جناب ماموسا شيخ محمد سعيد نقشبندی که هم اکنون در قيد حيات بوده ودر روانسر سکونت دارد، بر اين نظريه خط بطلان کشيده وچراغ اين منهج قويم همچنان در اين منطقه فروزان است.

* طريقت قادريه درهورامان:

طريقت قادريه دراوايل قرن ششم هجری توسط سلطان الاولياءشيخ عبدالقادرگيلانی قدس سره بنيانگذاری شده وانتشار اين طريقت درکردستان به قرن دهم هجری برمی گردد. طريقت قادريه بزرگترين طريقتهاي تصوف است وشاخه های زيادي از آن درسراسر جهان گسترش يافته اند. درکردستان نيز شاخه های متعددی دارد که يکي ازاين ها طريقت قادريه طالبانی درکرکوک است که حدود 300 سال پيش توسط ملا محمود زنگنه ای درروستای کرخ ناحيه چمچمال کرکوک پايه گذاری شد.

شيخ محمد عزيز نجاری مشهور به شمس العارفين وپير هورامان نيز طريقت قادريه را درحدود150 سال پيش ازحاج شيخ علی اول که يکي ازمشايخ طالبانی کرکوک است کسب کرده وبرای اولين باراين طريقت را به هورامان آورده وانتشارداده است.

شیخ محمد عزیز دراصل از اهالی روستای دله مرز ژاورود بود که درایام جوانی به پاوه آمده است. اگر بطور گذرا به زندگی قبل وبعدازمهاجرت وی نظری بیافکنیم متوجه می شویم که این مهاجرت درراستای طی طریق وسیروسلوک طریقت بوده است. شیخ محمد عزیز مدتی درپاوه به رنجبری پرداخته ،سپس مدت هفت سال خادم مسجد دشه بوده ودرنهایت درنجاراقامت گزیده ودرهمانجا طی مسافرتی به کرکوک به کسوت طریقت ومشیخیت نائل وازطرف شیخ اعظم طریقت قادریه طالبانی کرکوک برای هدایت وارشاد مردم برمنهج طریقت به هورامان برگشته وتکیه خود را درنجار قرارداده است.

بزودی جمعیت زیادی از مردم هورامان با وی بیعت کرده اند. شیخ محمد عزیز شیخ مريدان بي شماري تربيت كرد و عده اي از آنان چنان تربيت و تعليم يافتند كه پس از طي مراحل تصوف خود استاد و مرشد شدند و به تربيت مريدان پرداختند . كه از اين افراد مي توان از مشايخي چون شيخ محمد پاوه اي ملقب به شمس الدین ، شيخ احمد عباس آباد ملقب به ( احمد ديوانه ) ، شيخ عبدالله كوسه كردستاني مشهور به ( بالدار ) شيخ نعمت اله نروي ، خليفه حيدر باينگان و ... نام برد كه به حق هر كدام از آنها خورشيدي درخشان در آسمان تصوف بودند كه موجب روشنائي قلوب جوياي حقيقت شدند.

پس از وفات شمس العارفین که درسال 1322 هجری قمری رخ داد نوه بزرگوارش شیخ عبدالقادر نجاری ملقب به بی عنوان بر جای ایشان نشست وبه تربیت مریدان پرداخت. مشايخ قادريه نجار از معدودمشايخانی هستند که کماکان درپيروی ازاسلوب وراه وروش ومنهج سلفای صالح خودثابت قدم مانده اند.اين مشايخ درراستای شريعت اسـلام وبدورازهرگونه بدعت واعمال برخلاف شرع به پرورش مريدان پرداخته وخدمات شـايانی به اسـلام،تصوف وجا معه مردم کردستان وهورامان کرده اند.

شيخ محمد شمس الدين پاوه ای یکی از مشایخ بزرگ طریقت قادریه هورامان است كه طريقت خود را از عارف بزرگ هورامان شيخ محدعزيز نجاري گرفته است.این شخصیت والامقام قبل از آنكه به عنوان يك شيخ ارشاد به فعاليت بپردازد عالم علوم ديني وماموساي شريعت بود .بنا بر اين اساس طريقت خود را بر مبناي انجام فرائض ورعايت سنت رسول الله (ص) وفريضه امر به معروف ونهي از منكر قرار داد. تكيه پاوه درطول سالهاي متمادي از رونق بسيار خوبي برخورداربوده است .مشايخ اين تكيه يعني شيخ محمد شمس الدين وبعد ازوي حاج شيخ نصرالدين خالصي وسپس حاج شيخ طه همگي از علماي شريعت بوده اند. ومن مي توانم با افتخار بگويم كه طريقتهاي هورامان به بركت اين مشايخ بزرگ همواره پرچمدار طريقت محمدي (ص)بوده اند.

طریقت قادریه طالبانی هورامان امروزه نیز فعالیت گسترده ای دارد وبطور رسمی شش تکیه دراین منطقه تحت رهبري وارشاد مشايخ وخلفاي طريقت اداره مي شوند ، این تکایا كه درذیل می آیند براساس تعاليم طريقت قادريه طالباني اداره مي شوند وغير از تكيه پاوه بقيه تكيه ها زير مجموعه تكيه نجارهستند.

1- تكيه شمس العارفين واقع درروستاي نجار

2- تكيه شيخ نصرالدين خالصي واقع درشهر پاوه

3- تكيه شيخ احمد واقع در روستاي عباس آباد

4- تكيه خليفه عبدالغفور واقع درروستاي نروي

5- تكيه خليفه سيد عنايت واقع درروستاي وراء

6- تكيه خليفه عبدالله واقع درشهر نودشه

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبلاگ عرفانی گمگشته دل، تاریخ انتشار: 20 مرداد 1391، کدخبر: - ، www.gomgashtehdel.blogfa.com