شعار سال: پورمحمدی میگوید: «آنچه ما امروز به دنبال آن هستیم این است که اعتماد، حسن ظن و رضایت عمومی، انسجام ملی و اقتدار ملی را به دست آوریم، و راه رسیدن به آن با تعبیر امیرالمومنین حکمرانی حق و اجرای عدالت است.»
وی معتقد است: «اراده و خواست حکمرانان، مدیران و مردم در جهت عدالت است، ولی نمیتوانم بگویم که عمل مان در این جهت است. ما مدعی هستیم و برخی خیلی مدعی نیستند و الگو، آموزه و مدل ندارند لذا طبیعی است که توقع از ما بسیار است. همچنین ما به طور جدی شعار عدالت میدهیم و آن را ادعا میکنیم و طبیعی است که باید برای تحقق آن تلاش بیشتری کنیم و باید گفت که مقداری در این جهت ناموفق هستیم و کارآمدی ما در حد مطلوبی نیست.»
پورمحمدی خطاب به تمام مسئولین، میگوید: از فرصت شبهای قدر و ایام شهادت حضرت علی (ع) استفاده کنیم و واقعاً بپذیریم و اعتراف کنیم که در رسیدن به برخی از اهداف خود ناموفق بودیم. بخشی از این «نرسیدن ها» به دلیل ضعف، خطا و لغزشهای ما مسئولین است. فرصت خوبی است که ما مسئولین «استغفار» کنیم که استغفار تکرار نکردن و جبران ضعفها و خطاهایی است که داشتیم.
متن کامل گفت وگو با حجت الاسلام و المسلمین پورمحمدی، وزیر کشور در دولت اول احمدینژاد، رئیس سازمان بازرسی کل کشور در زمان ریاست هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه، وزیر دادگستری در دولت اول حسن روحانی، معاون برون مرزی و جانشین وزیر اطلاعات در دوران علی فلاحیان و مشاور فعلی رئیس قوه قضائیه و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز و همچنین رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی را میخوانید:
حجت الاسلام و المسلمین مصطفی پورمحمدی درباره مفهوم، اهمیت و جایگاه عدالت در اندیشه امام علی (ع)، اظهار کرد: مقوله عدالت بسیار مهم است و مبحث عدل در همه تحقیقات، کلمات و نوشتههای حکما، فلاسفه، علمای اخلاق و عرفا، صاحب نظران سیاسی و حقوقی از ابتدای تاریخ تاکنون مورد توجه بوده است به خصوص در مکاتب و ادیان آسمانی مساله «عدل» مورد توجه جدی است.
وی ادامه داد: در اسلام تأکید و تمرکز زیادی بر موضوع عدالت شده و به معنای واقعی کلمه، ناموس هستی را «عدالت» میداند. خوشبختانه ما در فرهنگ شیعی و در اصول اعتقادی مذهب، مقوله عدل را در کنار توحید، نبوت و معاد قرار دادیم و هنگامی که سوال میشود اصول اعتقادی در مبادی دین چیست، «عدل و امامت» را به سه اصل دیگری که همه مسلمانان اعتقاد دارند، اضافه میکنیم لذا شیعیان اصول اعتقادی و مذهبی را پنج مورد میدانند که یکی از آنها «عدل» است.
وی با بیان اینکه تعاریف و صحبتهای بسیاری در رابطه با عدل شده و مقوله بسیار پیچیدهای است، افزود: حضرت علی (ع) در خطبه ۲۱۶ نهج البلاغه تعبیری دارند که سیاق این خطبه نشان میدهد درباره «حق» است، اما در تفسیر آن میتواند در رابطه با «عدل» نیز تعریف شود. امام علی (ع) این خطبه را در صفین و در اوج جنگ و درگیری با قاسِطین و اصحاب صفین و معاویه، بیان کردند. ایشان تعبیر میکنند که «فَقَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً بِوِلَایَةِ أَمْرِکُمْ وَ لَکُمْ عَلَیَّ مِنَ الْحَقِّ مِثْلُ الَّذِی لِی عَلَیْکُمْ؛ خداوند سبحان براى من، بر شما به جهت سرپرستى حکومت، حقّى قرار داده و براى شما همانند حق من، حقّى تعیین فرموده است».
پورمحمدی مدیر، رهبر و زعیم جامعه بودن را کار فوق العادهای دانست و گفت: مدیران شأن فوق العادهای دارند. مدیریت در حد رهبری و زعامت، جایگاه والایی است و حقی برای مدیر و زعیم تولید میشود یعنی تکلیفی برای دیگران در برابر مدیر، رئیس و زعیم ایجاد میشود و همچنین یک حقی برای شهروندانی ایجاد میشود که برعهده و گردن مدیر، رهبر و زعیم است؛ این حق دو جانبه است که امام علی (ع) به این حق اشاره میکنند و میفرمایند: حال که من رهبر و زعیم شما شدم، یک حقی من بر گردن شما دارم و یک حقی هم شما بر گردن من دارید. حضرت میفرمایند: «فَالْحَقُّ أَوْسَعُ الْأَشْیَاءِ فِی التَّوَاصُفِ»؛ حق دامنه بسیار گستردهای در تبیین، بیان، تشریح و بازگویی دارد و توصیف و تعابیر مختلفی میتوان از حق داشت، اما «أَضْیَقُهَا فِی التَّنَاصُفِ» اگر بخواهید در مقام عمل و اجرا پیاده کنید، بسیار سخت، تنگ و مرزبندی شده و قالبهای بسیار دقیق و مرزهای حساسی دارد. یعنی در مقام اجرا فوق العاده سخت است و در مقام بیان و توصیف ساحت گستردهای دارد.
وی ادامه داد: حضرت علی (ع) در این خطبه ارتباط بین حق و عدل را تبیین میکنند و میفرمایند: خداوند به جهت عادل بودن، عدالت و حق را در همه مسایل تدبیر، اراده و حاکم کرده است و در واقع حضرت تأکید میکنند که ایجاد نظام هستی بر مجرای حق و امور براساس عدل، پیاده، تدبیر و مدیریت میشوند.
حضرت در فراز بعدی این خطبه میفرمایند: اگر مردم حق والی (رهبر یا زعیم) را ادا کنند و زعیم هم حق مردم و شهروندان را ادا کند، حق میان آنان عزیز، استوار و دارای جایگاه حقیقی میشود و حق مظهر، مبنا و شاخص همه امور در جامعه خواهد بود لذا اگرحاکم حق شهروندان را ادا کند و شهروندان حق حاکم را پاس بدارند و ادا کنند. دین در مسیر صحیح خود قرار میگیرد و درجامعه جاری و ساری میشود. «وَ اعْتَدَلَتْ مَعَالِمُ الْعَدْلِ؛ پایه ها، علایم و بستر عدالت در جامعه مسقر و گسترده میشود.»
عدل اجرا، حاکمیت و پیاده کردن حق است
وی با استفاده از کلام حضرت علی (ع) به تفسیر و مفهوم «عدل» اشاره و خاطرنشان کرد: عدل اجرا، حاکمیت و پیاده کردن حق است. اگر در جامعهای حق جاری شود، حقوق محترم شمرده میشود، اگر مناسبات اجتماعی براساس حق باشد، روابط و قواعد اجتماعی براساس حق پایه گذاری شود، چنین جامعهای عادل است. اگر اجراییات، فعالیت ها، تلاشها و مجموعه کنشها و واکنشها و فعل و انفعالات اجتماعی براساس حق صورت گیرد، این جامعه عدل مدار است و رفتار عادلانه و عدالت گستر دارد
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز در تبیین مفهوم «حق» در کلام امام علی (ع) نیز گفت: حق مطلب «راست و درست» است. تقریباً دقیقترین ترجمه در ادبیات دینی ما و در اکثر زبانها که محققینی روی این موضوع کار کردند و ترجمه بسیار روان، دقیق و صحیح «حق» راست و درست است؛ بنابراین معنی کلمه حق این میشود که اگر در جامعهای همه امور براساس قوانین، قواعد، مناسبات و روابط درست و صحیح باشد و اجرای کارها، فعالیتها و تلاشها نیز براساس امور درست و صحیح باشد، این جامعه عادل و رفتارها عادلانه است و میتوان به این جامعه، «جامعه عدل محور» گفت.
حاکمان اگر براساس اصول راست و درست عمل کنند، عادل هستند
وی ادامه داد: حاکمان اگر براساس اصول راست و درست عمل کنند، عادل هستند. جامعهای که حافظ درستی و راستی باشد، جامعه عادل یا عدالت محور است. مجریانی که براساس راستی و درستی عمل کنند، مجریان عادل و عدالت گستر هستند. از این جهت قاضی زمانی عادل است که حق را پیاده کند یعنی کار درست و راست را انجام دهد. کاشف مطالب راست ودرست عقل است وادیان راهنمای عقل هستند که عقل دچار انحراف وخطا نشود. همه مسئولیتها و فعالیتهای اجتماعی را میتوانیم بر این اساس که فکر میکنم دقیقترین تعریف باشد، بیان کنیم.
وی افزود: به این دلیل نظام هستی را نظامی عادلانه میدانیم که براساس حق استوار است و خداوند نیز میفرماید که من جهان را براساس حق آفریدم و حضرت حق بر همین اساس جهان را تدبیر و اداره میکند؛ بنابراین رفتار خدا عادلانه است، چون جهان را براساس حق ایجاد، اجرا و تدبیر و تربیت کرده، رزق و روزی داده، هدایت کرده، استحکام بخشیده و قوانین حقانی را ابلاغ کرده است. این قوانین، چون براساس امور حق است، عادلانه است و خداوند در قیامت بر همین اساس با بندگانش رفتار میکند و عادل است لذا دستگاه عدالت الهی در روز قیامت برپاست، چون دستگاه حساب و کتاب راست و درست است.
اگر جامعهای حق مدار و حق گذار شود، عادل است
پورمحمدی گفت: حضرت علی (ع) در تعابیر مختلفی حق و عدل را با هم به کار میبرند، حضرت میگویند اگر جامعهای حق مدار و حق گذار شود، عادل است و اگر عادل باشد میگویند که حق مدار و حق گذار است، در برخی از تعابیر نیز این دو جای یکدیگر قرار میگیرند. حق اساس، پایه، محور شاخصه است، عدل اجرای آن اصول و در صحنه عمل است که آن حقایق را ظهور و بروز میدهد.
حاکم اگر میخواهد عادل باشد، باید حکمرانی براساس حق را بفهمد و بشناسد
وی در پاسخ به این سوال که مسئولان و کارگزاران یک جامعه اسلامی چطور باید عدالت را در جامعه پیاده کنند و کارگزاران عادل چه ویژگیهایی دارند؟ گفت، اول اینکه: کارگزار یا مسئول عادل، ابتدا باید «حق» را بشناسد. هیچ جامعه و انسانی نمیتواند بگوید من عادل هستم بدون اینکه حق را شناخته باشد؛ بنابراین معرفت به حق، پایه عدالت است. اگر کسی میخواهد قاضی باشد، باید حقوق راست و درست و صحیح را بشناسد تا زمانی که افراد با یکدیگر نزاع دارند و به او مراجعه میکنند، بتواند حق را پیاده کند، اگر حق را درست پیاده کرد، حکمش عادلانه میشود. پس باید معرفت به حقوق داشته باشد. حاکم اگر میخواهد عادل باشد، باید حکمرانی براساس حق را بفهمد و بشناسد، به عنوان مثال بداند که حکمرانی حق مدار، حقوق جامعه و شهروندان به چه معناست؟ وظایفی که برای اجرای حق برعهده اوست، چیست؟ اگر خوب اجرا کرد عادل میشود.
در عرصه اجرای عدالت دچار نقص جدی هستیم
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز افزود: اگر حکمران حق را بشناسد، ملتزم به حق از جهت رفتار شخصی میشود. نمیتوان گفت که به حق اعتقاد داریم، اما به آن عمل نکنیم و ملتزم نباشیم. اینکه گفته میشود یکی از شروط حاکم و قاضی، عدالت است یعنی انسان به آنچه اعتقاد دارد عملاً وفادار و ملتزم باشد، اگر فعل و قول کسی متفاوت است، این شخص نمیتواند انسانی حق گذار و عادل باشد؛ بنابراین اول؛ حاکم باید حق را بشناسد، دوم؛ در عمل به آن پایبند باشد و سوم؛ به دنبال اجرای حق در جامعه باشد و بتواند آن دستورات حقانی را در جامعه پیدا کند؛ و امروز مهمترین مسالهای که در باب عدالت داریم، مرحله دوم التزام وتقید به عدالت است. یعنی شخص به آنچه میگوید باور داشته باشد و این نقطه کانونی رهبران و مدیران و مجریان عادل است. اگر این نقطه کانونی نباشد، امکان تحقق عدالت در جامعه نیست. اینکه در بسیاری از جوامع دچار نقض عدالت و بی عدالتی هستیم به این دلیل است که بسیاری از مجریان خود عامل به آنچه که ادعا میکنند، معتقدند یا اظهار میکنند، نیستند و عملاً در مقام پیاده سازی اجتماعی نیز ناتوان هستند، چون فردی که در زندگی شخصی و رفتار و مناسبات فردی ملتزم به آن مطالب نیست و از ملکه عدالت برخوردار نیست، نمیتواند عدالت را اجرا کند. «ذات نایافته از هستی بخش/ کی تواند که شود هستی بخش»
ویژگی مجریان عدالت، عدالت پرور و عدالت گستر
وی گفت: ممکن است انسان قانون را به صورت اجتهادی وعمیق نداند، اما ازفلان دانشمند، کتاب و دین فرا میگیرد و در عمل خود را مقید و ملتزم به اجرای آنچه که باور کرده، میداند. همین مقدار هم برای معرفت کافی است؛ بنابراین ما باید انسانهایی را تربیت کنیم که عادل باشند و در زندگی شخصی و فردی خود ملکه عدالت را تمرین کرده باشند و خود را متخلق و ملبس به لباس عدالت به صورت واقعی و نه ظاهری کرده باشند، در این صورت این افراد میتوانند مجریان عدالت، عدالت پرور و عدالت گستر باشند. از این جهت میگوییم یکی از شروط قاضی و حاکم، عدالت است و به همین دلیل این موضوع در کانون تحقق عدالت تعیین کننده است.
وی گفت: مرحوم آقای جرق جرداق دانشمند مسیحی بیش از ۲۲۰ بار نهج البلاغه را دوره کردند (البته شیعیان کمتر این توفیق را دارند) و بالای ورودی کتابخانه اش جملات امیرالمومنین را نوشته و تمام عشق و زندگیش امیرالمومنین بود. ایشان مجموعه «الامام علی، صوت العدالة الانسانیة» را نوشت که مجموعه چند جلدی فوق العادهای است و پایان این کتاب نیز مینویسد که من از خداوند میخواهم که به حرمت کاری که برای امیرالمومنین کردم، مرا ببخشد.
امیرالمومنین «مجسمه عدالت» هستند
وی افزود: امیرالمومنین مجسمه عدالت است، از این جهت هنگامی که یک نویسنده مسیحی کتابی مینویسد، عنوان آن را «العدالة الانسانیة» انتخاب میکند. امام علی (ع) در تمام رفتار، سکنات، گفت وگوها، مناسبات جنگ و صلح، ظهور و مظهر حق است و به زبان و دست ایشان حق و عدالت در همه مباحث جاری میشود. در همه ابعاد زندگیشان آنچه که میگوید، حق است و آنچه اجرا میکند، عدالت است. طبعاً عزل و نصب، برخوردها، توبیخ ها، تشویق ها، تذکرات و نصیحتهای حضرت بر پایه حق و عدالت است. یعنی هر سخنی از ایشان، حق است و تبیینی که میکند حقانی است و راست و درست و حقیقت مسایل را میداند و میگوید و هر عمل ایشان عدل است و عدالت را دقیقاً اجرا میکند.
وی ادامه داد: جنگهای حضرت علی (ع) نماد عدالت ایشان است، حضرت با ظلم در اندیشه و انحراف فکری مانند خوارج مبارزه میکنند. یا مبارزه با ظلم در حق امت که شامل مدیریت افرادی مانند معاویه در جنگ صفین است، یا مبارزه با ظلم از باب زیاده خواهی مثل جنگ جمل که زیاده خواهان و امتیاز طلبان بودند؛ بنابراین همه زندگی حضرت علی (ع)، عادلانه و برای اجرای عدالت بود، دستورالعملهای حضرت عین عدالت است. از این جهت واکاوی و کاوش درباره زندگی حضرت علی بسیار مهم است. ما با شناختن و تعمق و تأمل در زندگی حضرت علی هم جلوه حق را میبینیم و هم علایم و قواعد حق را میفهمیم و درمی یابیم و هم نحوه اجرای حق که همان عدالت هست را درک میکنیم و چه در مباحث حق و چه در مباحث عدل آموزش میگیریم و میتوانیم از آن الهام بگیریم.
وی در ادامه با بیان اینکه در نوع کردار و رفتار امیر المومنین نکات ظریفی وجود دارد که باید به آن توجه کنیم، گفت: یکی از برجستهترین آموزههای امام علی (ع) درباره حکمرانی که هم اصول حقانی حکمرانی را مطرح میکند و هم روش پیاده کردن عادلانه آن را بروز و آموزش میدهد، نامهای است که حضرت برای مالک اشتر نوشتند. این نامه تقریباً منشور حکمرانی است و دستورالعملی است که حضرت به حاکم یک سرزمین بزرگ، چون مصر میدهد.
وی به چند فراز از عهدنامه مالک اشتر اشاره و خاطرنشان کرد: حضرت در ابتدای عهدنامه میگوید که هَذَا مَا أَمَرَ بِهِ عَبْدُ اللهِ عَلِیٌّ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ مَالِکَ بْنَ الْحَارِثِ الْأَشْتَرَ فِی عَهْدِهِ إِلَیْهِ حِینَ وَلَّاهُ مِصْرَ؛ من عبدالله بنده خدا علی هستم که البته امیرالمومنین هستم یعنی رهبر و زعیم مومنان هستم، به جناب مالک بن حارث اشتر دستور و فرمانهایی را میدهم. من این پیمان را با او میبندم یعنی مسئولیت و رسالتی که به او میسپارم این دستورالعملی است که به او میدهم در زمانی که میخواهم او را والی و حاکم مصر قرار دهم.
حضرت علی به ۴ نکته برجستهی حکومت حقانی و عادلانه اشاره میکنند و میفرمایند: «جِبَایَةَ خَرَاجِهَا؛ مالیاتها را جمع آوری کند.» جمع آوری انواع مالیات ها، عوارض و خراج اولین وظیفه حاکم است. گرفتن مالیات، عوارض و خراج به نوعی تعادل و انضباط اقتصادی و در رابطه با اجرای عدالت اقتصادی است. یعنی کاستیها و فراز و فرودها رااز این طریق ترمیم بکنند. به عدهای خداوند لطف کرده و نعمت داده و باهوشتر و زرنگتر هستند، فرصتهای ویژهای برای آنان پیش آمده و درآمدهای بیشتری دارند، اینان باید مازاد، مالیات، عوارض آن را بدهند و تکالیف را ادا کنند؛ بنابراین این فی نفسه یک حرکت عدالت محور و عدالت پرور است. «جِهَادَ عَدُوِّهَا؛ دفاع از شهروندان» اجازه ندهند که امنیت و آرامش شهروندان به خطر بیافتد. با دشمنان این جامعه و شهروندان مقابله کردن و دفاع از حقوق شهروندان در مقابل بیگانگان و جلوی تعدی و زیاده طلبی دشمنان داخلی وخارجی را بگیرد.
«اسْتِصْلَاحَ أَهْلِهَا؛ کارهای مردم را به صلاح و سامان رساندند. امور مردم را درست اداره کردن و به مردم خدمات دادند. ارایه خدمات، تنظیم امور، تدبیر امور. مردم به اینها نیاز دارند، اینجا دستگاه دیوانی و ترتیبات میخواهد. اگر این جامعه نظم و انضباط داشته باشد، اگر آشفته نباشد و اختلالی در امور پیش نیاد، زندگی بر شهروندان شیرین خواهد شد؛ و «عِمَارَةَ بِلَادِهَا؛ آباد کردن سرزمین» جادهها و پلها و رودخانهها و سیل بندها، خانههای مناسب ومدرسه و آموزش و بیمارستان و مسجد و مراکز فرهنگی و شهرسازیها و محیطهای تفریح و گردش و زندگی و استراحت.
وی ادامه داد: حضرت علی (ع) ابتدا که حاکم را میفرستند تأکید دارد که حاکم ابتدا این مسایل را پیاده و اجرا کند. این نکته بسیار دقیق است که اگر حاکم میخواهد دعوت به دین، خدا، اخلاق، معنویت کند ابتدا باید به این ۴ نکته مهم توجه کند. شاید این نکتهها کمتر مورد توجه قرار گیرد. اولین رسالت و مسئولیت حکمرانی با عقل و عدل این است که آنچه صلاح و خیر شهروندان است جاری و ساری کند، امنیت برقرار کند و شهرها و سرزمینها را آباد کند، رونق و رفاه ایجاد کند و درآمدها را اضافه کند. یعنی زندگی مطلوب و مطبوعی برای شهروندان و اهالی آن سرزمین ایجاد کند و با اجرای عدالت اقتصادی یعنی از کسانی که دارا هستند و توانایی دارند، بگیرد و در این امور مصرف کند.
وی افزود: در فرازهای بعدی حضرت در نحوه گرفتن خراج هم دستوراتی دارند و میفرمایند: زیاده روی و تندروی نکنید و فشار نیاورید که کارآفرین و سرمایه گذار و تاجر و کسی که داد و ستد میکند، ضرر کند و از کار باز بماند و به کار بیشتر تشویق نشود. این توصیه عجیب و جالبی است که امروز مدرنترین و به روزترین تئوریهای اقتصادی حکایت از همین مطلب میکند که نوع گرفتن مالیات و خراج را دقیقاً بر همین اساس و پایه توصیه میکنند.
سپس حضرت میفرمایند: با تقوا باش. اطاعت خدا را کن، آنچه که خداوند از دستورات، واجبات و مستحبات به تو گفته انجام بده، اگر چنین کنی خداوند تو را یاری میکند که وظایف خود را به خوبی انجام دهی. دنبال شهوات و مال اندوزی نرو، نخوت و تکبر نداشته باش؛ در واقع حضرت توصیههای بسیار فراوانی درباره اینکه اگر حکمرانی میخواهد وظیفه حکمرانی را اجرا کند باید این خصلتها را در خود زنده کند، داشتهاند.
پورمحمدی خاطرنشان کرد: امیرالمومنین در فرازی از عهدنامه مالک اشتر یکی از روشهای عادلانه را توصیه میکنند، میفرمایند: «ألزِمِ الحَقَّ مَن لَزِمَهُ مِن القَریبِ و البَعیدِ؛ تو همراه حق و حق مدار باش و حق را درباره همه اجرا کن و فرقی میان کسی از افراد نزدیک و دور خود نداشته باش. اجرای حق اینگونه نسبت به همه سخت است، نزدیکان و اطرافیان توقع بیشتری دارند، امتیاز بیشتری میخواهند و، چون میخواهی حق را رعایت کنی یعنی همان اجرای عدالت برای نزدیکان سخت است، ولی تو باید مقاومت کنی، وَ کُنْ فِی ذَلِکَ صَابِراً؛ در اینجا معنای صبر حاکم مشخص میشود. صبر حاکم یعنی مقاومت حکمرانان در اجرای حق، اگر حکمران در اجرای حق مقاومت نشان دهد، لغزش به این سمت و آن سمت نشان ندهد، به سمت کسی بیشتر و عدهای کمتر نداشته باشد، این رفتار عادلانه حاکم در اجرای حق است.
وزیر کشور اسبق ادامه داد: صبوری لازمه عدالت است؛ اگر میخواهید عدالت اجرا شود باید برای اجرای حق مقاومت داشته باشید و پای خداوند هم بگذارید مُحْتَسِباً؛ مشخص نیست که در این دنیا اجرتان را بدهند، چون این کار سختی است و خداوند باید پاداش دهد. برای نزدیکان، خویشاوندان و دوستان خود مقرر بدار که حق را جاری کنی و این سخت است، به خصوص اطرافیان انتظارات بیش از این دارند، اگر این چنین کنی عاقبت خوبی برای تو دارد و آثار و برکات بسیاری در این دنیا و آن دنیا دارد؛ بنابراین یکی از روشهای عادلانه در حکمرانی مراقبت بر اجرای حق بین همه شهروندان است، یعنی توسعه و اجرای عادلانه حق بین همگان است که حضرت به این صورت اشاره میفرمایند.
وی افزود: حضرت علی (ع) یک جمله بسیار شاخص و برجسته و فوق تاریخی دارند که به نظرم یک نوع پارادایم است و در تیتر و عنوان حکمرانی علوی و اسلامی و نبوی و عادلانه قراردارد، ایشان میفرمایند: «وَلْیَکُنْ أَحَبَّ الاُمُورِ إِلَیْکَ» محبوبترین امور در نزد تو و آنچه میپسندی، این سه اقدام باشد. اول اینکه شما بتوانید أَوْسَطُهَا فِی الْحَقِّ؛ حق را در جامعه و در جایگاه خود، بدون افراط و تفریط قرار دهی و حق را حاکم کنی. یعنی راستی و درستی همه امور را ببینی و تنظیم کنی و بر آن مدار بگذاری. وَأَعَمُّهَا فِی الْعَدْلِ؛ با گستردهترین روش عدالت را در جامعه حاکم کنید. وَأَجْمَعُهَا لِرِضَى الرَّعِیَّةِ؛ سعی کنید رضایت مردم و شهروندان را به دست آورد و حضرت در ذیل این جمله تأکید میکنند که رضایت اکثریت میارزد به اینکه منافع اقلیتی محدود شود.
رضایت مردم و شهروندان نتیجه حق و عدل است
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز با بیان اینکه رضایت مردم و شهروندان نتیجه حق و عدل است گفت: اگر در جامعه حق و عدل را پیاده و اجرا کردید، رضایت عامه تأمین میشود، بنابراین اگر به دنبال این هستیم که رضایت اکثریت مردم را جلب کنیم، راه آن این است که حق را حاکم و عدالت را اجرا کنیم. این نسخهای است که امام علی (ع) برای حکمرانی پیچیده و آنچه ما امروز به دنبال آن هستیم این است که اعتماد، حسن ظن و رضایت عمومی، انسجام ملی و اقتدار ملی را به دست آوریم، و راه رسیدن به آن با تعبیر امیرالمومنین حکمرانی حق و اجرای عدالت است.
وی افزود: حضرت میفرمایند اگر چنین کنید، انسجام ملی که ما امروز بر آن تأکید داریم اتفاق میافتد. وحدت ملی، انسجام و آن جمعیت انبوهی که شما نیاز دارید، با حاکمیت حق و اجرای عدالت شدنی است. اگر میخواهید در مقابل دشمنان مقاومت و پایداری نشان دهید و دشمنان را از تعدی به خودتان باز بدارید و قدرت بازدارنگی ایجاد کنید و دشمنان به شما طمع نکنند، این خواستهها در گرو حاکمیت حق و اجرای عدالت است و اگر میخواهید دین نیز استوار شود، از همین طریق شدنی است. «إِنَّمَا عِمَادُ الدِّیْنِ وَ جِمَاعُ الْمُسْلِمِیْن وَالْعُدَّةُ للْأَعْدَاءِ الْعَامَّةُ مِنَ الْأُمَّةِ»
وی درباره نظام اقتصادی علوی و عدالت در امور مالی و توزیع ثروت چنین نظامی، گفت: اولاً در منطق اسلام و منطق علوی، جامعه برای تلاشهای اقتصادی باید آزاد باشد. دولت و حکمرانان باید اجازه دهند که استعدادها، توانایی، خلاقیتها و توانایی و تلاش مردم در راه کسب و کار و فناوری و کار آفرینی و تولید و داد و ستد آزاد باشد. این منطق اسلامی است و موضوع بسیار اساسی است. چون حضرت علی (ع) میفرمایند که اگر چنین نکنید، رفاه عمومی ایجاد نمیشود. رفاه با کار، تلاش، تولید و همت انسانهای با انگیزه و پر تلاش و حرکت عمومی جامعه شکل میگیرد؛ بنابراین باید این بخش را باز بگذارید تا تولید ثروت، تأمین کالا و مایحتاج جامعه صورت گیرد.
وزیر اسبق اطلاعات ادامه داد: نکته دقیق دیگر اینکه در فعالیتهای اقتصادی خلاف، ظلم، کلاهبرداری، اجحاف، احتکار، کم فروشی و بد فروشی صورت نگیرد. در بحث فعالیت اقتصادی موضوع مهم رعایت ضوابط منصفانه و راست و درست (حق) است. یعنی جامعه در فعالیت اقتصادی آزاد است، یکی استعداد و قدرت زیاد دارد و میتواند تولید ثروت کند، نمیتوانیم به جامعه بگوییم که سقف ثروت داشته باشد اینکه گاهی نسخههای محدود کننده پیچیده میشود نیز مشخص نیست با چه مبنا و با اتکا به چه منطق و سندی چنین میگویند. در جامعه دینی همانطور که انسانها آزاد هستند و میتوانند و تشویق شدند که قله علم را فتح کنند، نوآوری و خلاقیت داشته باشند، در کسب ثروت نیز محدودیتی قائل نشده است. اما رعایت ضوابط برای کسب ثروت بسیار مهم است. خلاف و ظلم نباشد، حق کسی ضایع نشود، احجاف، احتکار و کم فروشی و هر آنچه که در داد و ستد خلاف، خلف وعده و کلاهبرداری است انجام نشود و خدعه نباشد. آن زمان سلامت در فعالیت اقتصادی، کسب و کار عادلانه میشود.
پورمحمدی افزود: عدهای نعمت و ثروت بسیاری نصیب شان میشود، این ثروتی که نصیب این افراد شده به خاطر امنیت جامعه، بسترهای اجتماعی، انسجام جامعه، تولید علم و بازار مصرف و تشویق به سرمایه گذاری کارآفرینی و بسترهای اجتماعی است، بنابراین این افراد باید حقوق جامعه را ادا کنند، اینجا مالیاتها و عوارض معنا پیدا میکند که باید به دقت گرفته شود. یعنی اگر جامعهای عوارض و مالیات نمیدهد یا قدرت گرفتن عوارض و مالیات نیست و شخصی ناعادلانه از منابع ملی استفاده میکند که به آن رانت گفته میشود. یعنی فردی به راحتی با تعاملات و فرآیندهایی بخش بزرگی از منابع ملی را در اختیار خود قرار میدهد و ثروت زیادی برای او کسب میشود که این کسب ثروت ناعادلانه میشود.
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز گفت: اگر کسب ثروت عادلانه از مجاری صحیح و درست باشد و پرداخت عوارض و مالیاتها به شکل دقیق صورت گیرد، پس از آن توزیع این عوارض و مالیات بسیار حائز اهمیت است. نظام تأمین اجتماعی که مشخص میکند زکات و خمس را باید به چه کسی دهیم بدین معناست که شما توزیع صحیح و عادلانه داشته باشید. عدهای زمین گیر هستند و معلول شدند و یتیم هستند، فضای کسب و کار برایشان مهیا نیست، ورشکست شدند و ... در اینجا نظام تأمین اجتماعی نقش بسیار مهم و کلیدی دارد، همچنین در عهدنامه مالک اشتر نسبت به توجه به اقشار ضعیف و نیازمندان جامعه تأکیدات فراوانی شده است، یعنی نظام عادلانه، نظامی است که نسبت به طبقات فرودست و تهی دست عنایت ویژه و خاص داشته باشد آن هم نه از باب منت گذاشتن و اینکه تحمیلی باشد بلکه یک ضرورت اجتماعی است و این اتفاقات میتواند برای هر کسی رخ دهد.
وی با تأکید بر اینکه نظام تأمین اجتماعی یعنی نظام اطمینان و اعتماد بخشی و تضمین آینده جامعه، گفت: جامعه اسلامی نسبت به تأمین اجتماعی باید بسیار دقیق و حساس باشد و اسلام در نظام تأمین اجتماعی فوق العاده دقیق و حساس بوده و کلمات و دقت عملی امام علی نیز در همین راستاست. امیرالمومنین حاکم سرزمینی گسترده بودند و به همه شهروندان در شهرها و سرزمینها و روستاها نمیتوانست رسیدگی کند، اما در همان کوفه که حاکم بود، از یتیم، معلول، زمین گیر و درمانده غافل نبودند، لذا با بچه یتیم بازی میکردند و برایشان نان میپختند و آذوقه میبردند. حضرت علی (ع) در اواخر حکومتشان میگویند، من در زمانی حکومت کوفه را اداره میکنم که در کوفه کسی نیست که شب سرپناه نداشته باشد، کسی نیست که بدون آب شرب سالم سیراب شود، کسی نیست که شب گرسنه بخواب برود. این امر در حقیقت رفتار امیرالمومنین را نشان میدهد که دنبال تحقق عدالت بودند و عدالت اجرایی دقیقاً بدین معناست.
وی ادامه داد: امروزه برخی جوامع در عرصه تأمین اجتماعی اقتصادی دقیق و قوی عمل میکنند که دقیقاً تنظیم یک نظام اقتصادی صحیح و درست است و این امر هم تعادل جامعه را برقرار میکند، هم به طبقات نیازمند توجه درستی میشود و هم اجازه فعالیت اقتصادی داده میشود تا تولید ثروت و امکانات شود و از مزایا و منافع و مازاد این ثروتها به طبقات محروم برسد. بخشی از مالیات هم برای توسعه رفاه عمومی یعنی عمران سرزمین ها، گسترش و امنیت راه ها، تقویت نیروهای مسلح، توسعه علم، رفاه و تولید ثروت و رفاه عمومی مصرف میشود که طبقه متوسطه و حتی ثروتمندان هم از آنها بهره مند میشوند و ضمناً نظام تأمین اجتماعی قوی نیز در کنار آن مستقر میشود.
وی درباره عدالت در نظام حقوقی با توجه به سیره و اندیشه امام علی (ع)، گفت: منظور از «نظام حقوقی» بحث قضاوت است که حضرت علی (ع) مظهر این عدالت قضایی است. نظام حقوقی که امیرالمومنین به آن وفادار هستند و دستگاه قضایی اسلام که بسیار شاخص است. اساس مدنیّت بر حقوق و اجرای حقوق است و اگر بخواهیم بگوییم که جامعهای از نظر ما مدنیّت و تمدن اسلامی دارد و حتی در نظامات حقوقی جهان و جوامع به ظاهر متمدن یا مدعی تمدن، شاخصترین نمادشان نظامات حقوقی و ایجاد ساختار حقوقی صحیح در جامعه است.
رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره شاخصهها و ویژگیهای عدالت حقوقی و قضایی گفت: اولین شاخصه «شناخت حق» است. شناختن حق بسیار مهم است که انسان دقیقاً حقوق را بفهمد و بشناسد، منافع افراد و گروهها در تعیین حق دخیل نباشد، کشش ها، جاذبه ها، تحریک عواطف، غلیانها و هیجانهای اجتماعی در تدوین قانون و مقررات دخیل نباشد، قانونگذار بر مبنای صحیح قانون بگذارد. دوم اینکه مجری در مقام اجرا عادل باشد. سوم اینکه موظف و متعهد به اجرای این قوانین صحیح باشد.
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز عنوان کرد: جامعه نیز باید در برابر حق و عدل تمکین کند. امام علی (ع) هم بسیار تأکید داشتند که «من میخواهم حق و عدل را اجرا کنم، چرا شما مقاومت و مخالفت میکنید! این به نفع جامعه است و با من همراهی کنید» لذا جامعه هم باید پذیرای حق و عدالت باشد که اگر جامعهای پذیرای حق و عدالت نباشد، باز هم اجرای عدالت متوقف خواهد شد. یعنی اگر شما میخواهید حق را جاری و عادلانه رفتار کنی، با شما مخالفت میکنند و فشار میآورند. گاهی گروه فشار، گروه خاص و گاهی گروه عام است. یعنی یک جمعیت بزرگی تقاضایی ناعادلانه دارند، چون جمعیت قدرتمند و بزرگی هم هست، شما ناچار میشوید که تمکین کنید در صورتی که عادلانه نیست و به ضرر همگان است. یعنی جامعه هم باید خواستار حق و اجرای حق که همان عدل است، باشد.
پورمحمدی در پاسخ به این پرسش که نزدیک شدن به عدالت علوی یکی از اهداف انقلاب اسلامی بود، تاکنون تا چه اندازه به عدالت علوی در عرصه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی نزدیک هستیم؟ گفت: ما در تدوین قوانین به خصوص قوانین اساسی و بالادستی سعی کردیم، بسیار به عدالت نزدیک باشیم. نمیگویم بی عیب و کامل هستیم حتی قانون اساسی هم میتواند دقیقاً منطبق با آرمان ها، اهداف و معارف والای کامل اسلامی نباشد و در مواردی خدشه داشته باشد و لازم باشد آنها را اصلاح و تکمیل کنیم؛ اما در قوانین اساسی و بالادستی رعایت شده است.
اما در مقام اجرای عدالت بسیار مشکل و فاصله داریم؛ در برخی از قسمتها توفیقات بیشتری داشتیم و در برخی از قسمتها میانه هستیم و در برخی از قسمتها ضعیف هستیم و فاصله بیشتری داریم و این جزو مشکلات همه انسانها و جوامع است؛ به معنای دیگر همه انسانها و جوامع با حق، عدل، آرمانها و اعتقاداتشان فاصله دارند، جامعه آرمانی و مطلوب فاصله دارند، ما هم متأسفانه گرفتار این فاصلهها هستیم.
وی در پاسخ به این پرسش که تاکنون آسیبها و موانع تحقق عدالت علوی در جامعه اسلامی ایران چه بوده است؟ گفت: بخشی مربوط به خود ماست. گاهی فهم ما از مفهوم «حق و عدل» ناقص است و در حقیقت شناخت و معرفتی ضعیف داریم. در مقام عمل، تربیت لازم برای اجرای حق و عدل را نداریم و تحت یک نظام برنامه ریزی شده نیستیم تا تجهیز و تزکیه شویم و آماده برای اجرای آن باشیم.
وی گفت: نکته بعدی و واقعی، فشارها و تحمیلهایی است که بر ما بوده و هست، از جمله فشارها و برخوردهای مختلف امنیتی، نظامی، اقتصادی، سیاسی، تبلیغاتی و روانی که مانع مراقبت، تربیت و آموزش ما شده است. علت آن هم این بود که اگر ما توفیق درست عمل کردن داشته باشیم، دشمنان به اهدافشان نمیرسند؛ لذا اصلاً نمیخواستند این نظام عادلانه مستقر شود تا با ظلم بجنگند و از مظلوم دفاع کند، با مستکبرین عالم مقابله کند، با تفکرات ضد انسانی در دنیا مبارزه کند، روشنگری داشته باشد، انسانها را به اصول صحیح معرفتی، اخلاقی و رفتاری آشنا کند. دشمنان انسانیت که در تمام تاریخ بسیار بودند و امروز هم هستند، صاحبان قدرت و ثروت راضی نمیشوند که هیچ جایی صدای حقی بلند شود؛ چه برسد به اینکه قدرتی در دنیا تولید شود که منادی حق باشد و پای حق و عدل و مظلوم بایستد و با ظالم بجنگد، حرفهای صحیح و درست بزند، با مظاهر فساد و بداخلاقی، کفر و شرک و بی فرهنگی مقابله کند. حتی اگر شما درست هم باشید، با شما مقابله میکنند و اگر هم ناتوان باشید طبعاً اجازه نمیدهند بر توانایی شما اضافه شود و همان مقدار از توانایی هم که دارید، از بین میبرند؛ بنابراین یک مساله در بُعد معرفت، نظر و عمل است و یک مساله دیگر مقابله ها، مخالفت ها، سنگ اندازیها و مشکلاتی است که سر راه ما ایجاد کردند. در این راستا عوامل زیاد دیگری هم دخیل است از جمله اینکه بسیاری از حوادث، وقایع، اتفاقات، کمبودها، نیازها، حوادث پیرامونی و داخلی تشدید کننده این وضعیت است؛ و نکته سوم؛ اینکه ساختارها برای اجرای عدالت و تحقق حق مهیّا نیست، گفت: گاهی شما حق را میشناسید، تربیت صحیحی دارید و قصد دارید حق را اجرا کنید، چندان هم دشمن ندارید، اما ساختارها معیوب است، از جمله این ساختارها «نظام اداری» است. اگر از نظام اداری در حکمرانی غفلت کنید، همه کارها و اهداف زمین میماند یعنی ماشینی که باید این بار را به مقصد برساند، جلو نمیرود بنابراین نظام اداری وسیله نقلیهای است که شما این بارِ حق و عدل را باید با آن حمل کنید و به هدف و مقصد برسید و ما متأسفانه از زمانهای گذشته نظام اداری معیوبی داشتیم و در اصلاح نظام اداری ناتوان بودیم. این نظام اداری معیوب، نظامات گذشته را هم از پا درآورد. وقتی تحلیل میکنیم سقوط بسیاری از نظامات حتی نظام قبل از انقلاب، بخشی از همین نظامات اداری معیوب و فاسد است که کل ساختار اجتماعی را به هم میریزد و اختلال امور ایجاد میکند و نارضایتی عمومی تولید میکند. ما همین نظامات و ساختار معیوب را در نظام دادرسی داریم، قاضی و قوانین خوب بسیار داریم، ولی بسیاری از نظامات دادرسی ما نظامات کامل و دقیقی نیست و عملاً در چرخ دنده این نظامات حقوقی و قضایی و به اصطلاح آیین دادرسی، هدف عدالت، اجرای حق و تأمین حقوق عامه گم میشود؛ بنابراین این ساختار بسیار به اصلاح امور و تحقق آن عدالتی که ما میخواهیم در حکمرانی شکل بگیرد، آسیب میزند.
یا در حوزه اجتماعی، مردم یا شهروندان بسیار با اخلاق، با معرفت، وفادار، افراد اهل خیر و کمک به دیگر شهروندان که در مجمع خیرین به بالای ۵۰۰ هزار نفر رسیدند، داریم، همچنین ظرفیتهای مدنی بسیار داریم مثل NGOها و سمن ها، سازمانهای مردم نهاد که یک چشمه آن در حوزههای دینی و مذهبی و یک چشمه هم دنبال کارهای عمومی اجتماعی، فرهنگی، بهدشت و درمان و محیط زیست و حقوقی، مبارزه با ناهنجاریهای اجتماعی مثل اعتیاد، کمک به مجموعههای معلولین و مدد جویان هستند.
یک بخشی هم مذهبی است مانند هیئتها که یک سمن و تشکل مردم نهاد هستند. مردم برای آرمان ها، اعتقادات و باورها و محبوب خود هزینه میکنند و هیئات تشکیل میدهند و منبر، روضه خوانی و مراسم و مناسک برگزار میکنند.
حتی مناسبتهای طبیعی و ملی مثل جشن نوروز نیز از جمله این ظرفیتها هستند. امسال حدود ۵۳ درصد مردم به سفر رفتند و در واقع اینها ظرفیتهای اجتماعی که دارای اهمیت بسیار است، اما انسجام و تعریف ساختارهای اجتماعی ما ناقص است، این ظرفیت اجتماعی اصولاً ناهجاری را کاهش میدهد، یعنی جامعهای که از این همه ظرفیت اجتماعی برخوردار است، باید ناهنجاری کمی داشته باشد، اما متأسفانه آمار ناهنجاریهای ما بالاست و مشخص است ساختار روابط اجتماعی معیوب است و نقصها و اشکالاتی دارد. در مناسبات و تعاملات سیاسی هم همین مساله ساری و جاری است؛ بنابراین ما به سه دلیل عمده اول، «عدم معرفت یا ضعف معرفتی و اجرایی»، دوم «موانع، دست اندازیها و مشکل تراشی ها» و سوم «ساختارها» در رسیدن به اهداف خود ناکام هستیم و حتماً باید همت و تلاش کنیم که این ناکامیها را به نحوی جبران کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که روند فعلی که در عرصههای مختلف در پیش گرفتیم، در جهت یا مغایر با عدالت علوی است؟ گفت: اراده و خواست حکمرانان، مدیران و مردم در جهت عدالت است، ولی نمیتوانم بگویم که عمل مان در این جهت است. البته اراده و خواست بسیار مهم هست چرا که زمانی جامعه اصلاً طالب، خواستار و به دنبال عدالت نیست، یک عیب و نقص بزرگ است؛ اما مشکل در این است که ما مدعی هستیم و برخی خیلی مدعی نیستند و الگو، آموزه و مدل ندارند لذا طبیعی است که توقع از ما بسیار است. همچنین ما به طور جدی شعار عدالت میدهیم و آن را ادعا میکنیم و طبیعی است که باید برای تحقق آن تلاش بیشتری کنیم و باید گفت که مقداری در این جهت ناموفق هستیم و کارآمدی ما در حد مطلوبی نیست.
از عدالت اقتصادی بسیار فاصله داریم
پورمحمدی با بیان اینکه از میان همه عرصه ها، از عدالت اقتصادی مورد تأکید حضرت علی (ع) بسیار فاصله داریم، گفت: به دلیل اهمیت و گسترش مسایل اقتصادی، طبیعی است که در حوزه اقتصادی با وضع مطلوب بسیار فاصله داریم. مثلاً در حوزه آموزش، بهداشت، امنیت و خدمات پایه، امکانات در حد زیادی به صورت عمومی توزیع شده و دسترسی مردم در حد مطلوبی است، اما در مباحث اقتصادی متأسفانه گرفتاریهای بیشتری داریم. البته در این عرصه فشار دشمنان نقش فوق العادهای داشته و دارد و از جمله خیانت ها، جنایتها و ظلمهای بزرگی است که در حق ملت ایران شده است. برای اینکه صدای حق طلبی این ملت را خفه کنند و ما را از آرمانها و تحقق شعارهای حقانی خود باز بدارند، مردم را در موضوعات معیشتی و اقتصادی زمین گیر کردند لذا در عرصههای اقتصادی بسیار فشار آوردند و، چون ابزار فشار اقتصادی و بخش بزرگ ثروت جهان و امکانات مادی و معیشتی در اختیار آنهاست، قدرت فشار حداکثری بالایی دارند.
البته باور من این است که مقاومت ملت ایران نیز بالا بوده است. درست است که امروز در سختیهای زیادی هستیم ولکن با خواست دشمنان بسیار فاصله دارد یعنی همانطور که ما میگوییم در تحقق شعارهای اقتصادی عقب هستیم و از شعارهای عدالت اقتصادی فاصله داریم، دشمن هم در تحقق خواستههای خود که فروپاشی و ورشکستگی و از بین بردن کلیت کیان کشور و ظرفیت اقتصادی ماست، چندان موفق نبوده است.
مسئولین بپذیرند و اعتراف کنند که در به وجود آمدن وضع موجود، مسئول هستند
وی گفت: از فرصت شبهای قدر و ایام شهادت حضرت علی (ع) استفاده کنیم و واقعاً بپذیریم و اعتراف کنیم که در رسیدن به برخی از اهداف خود ناموفق بودیم. بخشی از این «نرسیدن ها» به دلیل ضعف، خطا و لغزشهای ما مسئولین است. البته در این مورد هم باید انصاف به خرج دهیم، عدهای میگویند که همه تقصیرها به گردن «مسئولین» است یا عدهای دیگر دشمن یا ساختارها را تنها مقصر میدانند، در صورتی که هر یک از این سه مورد، در به وجود آوردن وضع موجود سهمی دارند. در این میان هر یک از ما مسئولین در ایجاد این ناتوانیها و نرسیدن به اهداف مطلوب نقش داشتیم و باید سهم خود را بپذیریم و در جهت جبران و اصلاح حرکت کنیم.
وی ادامه داد: کاستیهایی که از جانب ما نشأت گرفته، مقداری از آن به دلیل نشناختن حقوق و تکالیفمان است که خداوند بندگان گناهکار، ضعیف و ناتوان خود را میبخشد، اما بخشی ناظر به حقوق مردم است و خداوند تأکید دارد که باید مردم ببخشند لذا «استغفار» کنیم که استغفار تکرار نکردن و جبران ضعفها و خطاهایی است که داشتیم.
نسل جدید مدیریتی اشتباهات مسئولین گذشته را تکرار نکنند
وی بیان کرد: باید از امیرالمومنین و روح بلند ایشان طلب کنیم که اولاً واسطه مغفرت ما نزد خداوند شود و ما هم به ایشان تمسک کنیم که عیوب خود را بپوشانیم و اصلاح کنیم. نسلهای جدید مدیریتی سعی کنند که اشتباهات ما را تکرار نکنند و وظیفه ما هم آن است که به آنها آموزش، تذکر و هشدار دهیم و آنان راهنمایی کنیم که دچار ضعفها و اشتباهات ما نشوند و رفتارها را در همه حوزهها اصلاح کنیم و البته از تجربهها و دستاوردهای مثبت و موفق نیز حفاظت کنند و گسترش دهند و تنگ نظرانه، جناحی و گروهی برخورد نکنند.
قضاوتهای ناصحیح نداشته باشیم و افراد را حذف نکنیم
رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: امیدواریم که خداوند توفیق دهد تا از این فرهنگ بسیار متعالی و میراث بسیار عظیمی که فرهنگ اسلامی و سنت نبوی و تعالیم علوی و ائمه اطهار (ع) در اختیار ما قرار دادند، استفاده کنیم. قدردان سرمایه عظیم ملی و این ملت آگاه، مومن و وفادار باشیم و نیروهای توانمندی که در این سالها با تجربه شدند و سرمایههای انسانی هستند را به خوبی به کار بگیریم. از اخلاق علوی، گذشت، عفو، حسن ظن، اعتمادسازی و خوش بینی استفاده کنیم. سوء ظنها و نسبتهای ناروا و قضاوتهای ناصحیح، صف بندی ها، دیوار کشیها و بسیاری از نیروهایی که عناد و لجاجی ندارند و میخواهند خدمت کنند و به کشور و ملت و سرزمین و تاریخ وفادار هستند را حذف نکنیم، همه اینها عدالت و حکمرانی علوی است.
وی تأکید کرد که در جامعه همه مومن، عادل و انقلابی در سطح بالا نیستند، اما شهروند این جامعه هستند و میخواهند در این جامعه چطور سالم زندگی کنند و رفاه داشته باشند، میخواهند دنیا و آخرتشان آباد شود. حضرت علی (ع) دستور میدهند که باید با همه به مساوات عمل کرد.
پورمحمدی راهکار تحقق عدالت در جامعه را تببین و اظهار کرد: اگر میخواهیم جامعه رو به جلو برود، راه این است که «حق و عدل» مورد تأکید حضرت امیر را میان همگان تسرّی و گسترش دهیم و رضایت اکثریت را کسب کنیم. امروز از میزان رضایت عامه و اعتماد عمومی بسیار کاسته شده و متأسفانه «امید» که سرمایه اصلی اجتماعی است، آسیب دیده که بخشی به خاطر رفتار ماست؛ لذا حداقل این بخش را جبران کنیم و به خداوند و به مردم بگوییم آنچه مربوط به ما بود را اصلاح کردیم، حال زمانی حریف دشمن میشویم و زمانی هم حریف نمیشویم. پس از آن تلاش جدی کنیم ساختارها را اصلاح کنیم که یک عیب جدی است و تا ساختارها اصلاح نشود، به اهدافمان نمیرسیم.
بدبینیها را کنار بگذاریم و جای آن اعتماد، خوش بینی و حسن ظن قرار دهیم
پورمحمدی در پایان گفت: از رمضان استفاده کنیم، خداوند رمضان را برای مسلمانان قرار داده تا برای زندگی مطلوب آموزش و تمرین داده شوند. به عنوان مثال در ایام دیگر نسبت به دیگران بدبین هستیم و سوء ظن داریم، رمضان به ما یاد میدهد که بدبینیها را کنار بگذاریم و جای آن اعتماد، خوش بینی و حسن ظن قرار دهیم. در این صورت جامعه علوی شکل میگیرد و بستری میشود برای اینکه بتوانیم به اهداف والاتر در کل زندگی برسیم. همچنین رمضان با امیرالمومنین عجین شده و استحکام، تعالی، کرامت و شرف پیدا کرده و انتظار این است در فرهنگ شیعه از این سرمایه عظیم یعنی منش، اخلاق و رفتار علوی درس و الهام بگیریم و از خداوند به حرمت امیرالمومنین بخواهیم به ما کمک کند و ما را موفق بدارد.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۲ اردیبهشت ۱۴۰۱، کد خبر: ۱۳۵۷۱۲۲، fa.shafaqna.com