شعار سال: متاسفانه برآیند عملکرد مسئولان برای تشویق جوانان به ازدواج و تسهیل این مسیر برای آن‌ها مناسب نبوده و شاهد آن هستیم که آمار ازدواج وضعیت خوبی ندارد. همه سازمان‌ها و نهاد‌های متولی، در به تاخیر افتادن ازدواج جوانان مقصرند؛ مثل وزارتخانه آموزش و پرورش که مسئله ازدواج آسان و دوری از تجمل‌گرایی را آموزش نمی‌دهد یا وزارتخانه‌های اقتصادی که مشوق‌های کارآمدی برای جوانان ارائه نمی‌کنند تا ازدواج تسهیل شود و از همه مهمتر وزارت ورزش و جوانان که برای ازدواج جوانان دغدغه چندانی نداشته است.

ازدواج در گذشته و امروز

سال‌ها قبل همسایه‌ها دور هم جمع می‌شدند و برای ازدواج دختران و پسران جوان پا در میانی می‌کردند. آن وقت‌ها وقتی دو نفر برای ازدواج با همدیگر جور در می‌آمدند همه برای برپایی جشن آن زوج به تکاپو می‌افتادند و نمی‌گذاشتند که زوج جوان در ابتدای زندگی متحمل هزینه‌های سنگین شوند یا اینکه خانواده‌های شان زیر بار قرض بروند. معمولا حیاط خانه بزرگتر‌ها یا همسایه‌ها را برای برپایی جشن انتخاب و با چراغانی و چیدن چند میز و صندلی مراسم آبرومندانه‌ای را برگزاری می‌کردند، بعد از آن هم عروس و داماد با جهیزیه‌ای ساده به خانه بخت می‌رفتند. سال‌ها گذشت و ازدواج‌ها رنگ دیگری به خود گرفت. دیگر جشن‌های عروسی در حیاط خانه‌ها برگزار نشد و به‌جای آن، عروس و داماد‌ها به سمت تالا‌های پرزرق و برق رفتند و هزینه‌های سنگینی را متحمل شدند. تا جایی که دیگر برخی از جوانان برای برگزاری جشن عروسی تجملاتی دلخواهشان، ماشین زیرپایشان را می‌فروشند و با فشار آوردن به پدران و مادران شان جشن عروسی باشکوهی را برگزار می‌کنند! آن‌ها می‌گویند فقط قرار است یکبار عروسی بگیرند برای همین می‌خواهند بهترین جشن عمرشان را تجربه کنند.

جوانان چه می‌گویند؟

طبق گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، «بالا بودن هزینه‌های زندگی مشترک»، «پیدا نکردن گزینه مناسب ازدواج» و همچنین «عدم اشتغال جوانان» سه علت مهم برای ازدواج نکردن جوانان است. مواردی که هر جوانی برای علت ازدواج نکردنش به زبان می‌آورد و نسبت به آن گلایه می‌کند.

امیر یکی از جوانان مجرد و متولد ۵۷ است که مدرک کارشناسی دارد. او درباره تصمیمش به مجرد ماندن می‌گوید: «دلیل اصلی برای ازدواج نکردن مشکلات مالی است. به نظر من ازدواج کردن در این دوره و زمانه شجاعت می‌خواهد.» او ادامه می‌دهد: «اکثر دختران امروزی سطح توقع شان بالا رفته است. در حالی که هزینه‌های حداقلی یک زندگی متاهلی با اجاره مسکن و هزینه‌های جانبی آن بسیار بالاست، توقعات عجیب و غریبی که برای ازدواج ایجاد شده فراتر از درآمد من است برای همین بعید است بتوانم زندگی مشترک تشکیل دهم.»

ندا نیز متولد ۵۸ است و مدرک کارشناسی صنایع غذایی دارد. او به سخت‌تر شدن ازدواج با بالاتر رفتن سن اشاره می‌کند و می‌گوید: «خواستگاران زیادی داشتم، اما نمی‌توانستم به هیچ کدام شان اعتماد کنم. هر چقدر گذشت توقع من از شخصی که می‌خواستم با او زندگی مشترک تشکیل دهم بیشتر می‌شد. مثلا وقتی یک پسر ۴۰ ساله به خواستگاری‌ام می‌آمد، می گفتم چرا در این مدت هیچ ندارد و فقط درس خوانده است؟ یا خواستگار دیگری که پولدار بود را مورد ارزیابی قرار می‌دادم و می‌گفتم چرا درس نخوانده است؟» او ادامه می‌دهد: «ترس از اعتماد به کسی را دارم که در زندگی تغییر کند و حرف‌هایی که زده را یادش برود. هم سطح بودن خانواده‌هایمان هم خیلی برایم مهم است. همه این‌ها باعث شد تا امروز میلی به ازدواج نداشته باشم و تصمیم به مجرد ماندن بگیرم.»

دستورات ویژه رئیس‌جمهور برای تسهیل ازدواج

آیت‌الله رئیسی در آیین گرامی داشت هفته ازدواج در تالار وحدت به تبیین وظایف و اقدامات دولت برای تسهیل امر ازدواج پرداخت و یکی از مهم‌ترین مسائل در ازدواج آسان را پرهیز از تشریفات زاید عنوان کرد. او در همین راستا به دبیر شورای عالی جوانان مأموریت داد ظرف ۱۵ روز آیین‌نامه‌ای را برای برگزاری مراسم ازدواج در مراکز فرهنگی و تفریحی دولتی در سراسر کشور تهیه و ابلاغ کند. رئیس‌جمهور همچنین تسریع در پرداخت تسهیلات بانکی برای ازدواج را مورد تأکید قرار داد و گفت: «تسهیلات اگر به موقع در اختیار دختر و پسری که می‌خواهند ازدواج کنند، قرار نگیرد یا به سختی به آن‌ها پرداخت شود، موجب تضییق است؛ قبلاً هم گفته‌ام تسهیلات باید تسهیلات باشد، نه تضییقات. بانک‌ها نباید در این زمینه خلاف مصوبات عمل کنند.»

رئیسی بر همین اساس بانک مرکزی را ملزم کرد که ظرف ۱۵ روز آیین‌نامه‌ای را برای تسریع و تسهیل در پرداخت وام ازدواج از «حیث وثایق و تضامین» و تعیین «سقف زمان انتظار» تهیه کند که بر اساس آن زوجین بدانند ظرف چه مدتی وام‌شان پرداخت می‌شود. او بانک مرکزی و وزارت اقتصاد را نیز مأمور نظارت بر روند پرداخت تسهیلات ازدواج کرد و متذکر شد اگر بانکی در پرداخت تسهیلات مرتکب تخلف شد حتماً با آن برخورد قاطع شود.

رئیس‌جمهور به مشکل زوجین جوان برای تأمین مسکن اشاره کرد و از وزارت راه و شهرسازی خواست که زوجین جوان را در اولویت واگذاری مسکن قرار دهد. رئیسی با تأکید بر ساخت ۴ میلیون مسکن در چهار سال به عنوان نیاز کشور تصریح کرد: «دولت برای ساخت مسکن، زمین تهیه می‌کند و وزارت راه و شهرسازی برای تسریع در این کار می‌تواند در قالب تعاونی با در اختیار قرار دادن زمین و پرداخت تسهیلات و امکانات، از خود جوانان هم در ساخت مسکن کمک بگیرد.» او اشتغال را هم از موضوعات مهم در تسهیل در امر ازدواج برشمرد و گفت: «آمار اشتغال بهتر از گذشته شده و با فروکش کردن کرونا وضعیت کسب و کار و تولید رو به پیشرفت است که می‌تواند دغدغه جوانان به ویژه قشر تحصیلکرده را تا حدود زیادی برطرف کند.»

حال باید منتظر ماند و دید که وعده رئیس جمهور برای تسهیل ازدواج جوانان عملی خواهد شد و مسئولان مربوطه به وظایف شان در این زمینه عمل خواهند کرد تا موانع سر راه ازدواج دختران و پسران جوان برداشته شود و به تشکیل زندگی مشترک ترغیب شوند؟

 

با وجود محقق شدن بخشی از وعده های رئیس جمهور در این حوزه ، متاسفانه نه تنها شاهد افزایش نرخ ازدواج نبودیم بلکه حتی با کاهش نرخ 5 درصدی زاد و ولد نیز همراه گشته ایم. هشت ماه بعد از آنکه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ابلاغ شد، آمار‌ها از بی نتیجه ماندن تلاش دولتی‌ها برای ازدواج و فرزندآوری جوانان حکایت می‌کنند. زیرا با وجود بودجه ۱۲ هزار میلیارد تومانی و تبلیغات گسترده برای این قانون، ازدواج‌های ثبت شده در بهار امسال با کاهش ۱۱ درصدی رو به رو شده و تولد هم کاهش ۴.۵ درصدی داشته است.