شعار سال: سالهاست که دولتها در پی تولید تلفن همراه در کشور هستند و با وجود اقدامهایی که در این خصوص صورت گرفته است تنها نیم درصد از بازار ۱۵ میلیونی واردات تلفن همراه را تولیدات داخلی تشکیل میدهد.
امکان تولید ۳ میلیون گوشی در سال
سابقه تولید گوشی در ایران به ۱۶ سال قبل یعنی مرداد سال ۸۵ برمیگردد. در آن زمان وزارت صمت اعلام کرد که اولین خط تولید گوشی همراه راهاندازی میشود و حتی دو کارخانه ماشینآلات لازم را وارد کردهاند و تا یک ماه دیگر محصول تولیدی خود را عرضه میکنند. در آن زمان ۱۲ شرکت داخلی هم اعلام آمادگی کرده بودند که حاضرند در تولید تلفن همراه سرمایهگذاری کنند. یکسال بعد از آن افتتاح سومین خط تولید دستگاه تلفن همراه با نام شرکت کارخانجات مخابراتی ایران ITMC در شیراز خبرساز شد که این واحد صنعتی قرار بود با استفاده از تجهیزات پیشرفته با ظرفیت تولیدی ۱.۵ تا ۲ میلیون دستگاه در سال با همکاری مشترک یک شرکت کرهای در مرحله اس. کی. دی شروع به کار کند و با کامل کردن تجهیزات خود ظرف مدت سه ماه در مرحله سی. کی. دی قرار بگیرد. ولی بعد از یک و نیم دهه نتوانستهایم در این امر موفق شویم تا اینکه در نیمه سال ۹۸ دوباره بحث تولید تلفن همراه در کشور در صدر خبرها قرار گرفت.
داوود ادیب رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات اعلام کرد که با وجود گذشت این سالها تنها نیم درصد از سهم بازار کنونی را تلفن همراه داخلی تشکیل میدهد این درحالی است که بنابر مصوبه شورایعالی فضای مجازی قرار است تا سال ۱۴۰۴، ۲۰ درصد از سهم بازار گوشیهای هوشمند به تولیدات داخلی اختصاص یابد تا سهم اقتصاد دیجیتال در توسعه ارتباطات ارتقا یافته و اقشار جامعه بتوانند از ابزارهای نوین ارتباطی استفاده کرده و نه تنها شاهد توسعه عدالت ارتباطی باشیم، بلکه با حمایت مالی (از طریق اعطای تسهیلات کمبهره و یارانه سود برای سرمایهگذاری ثابت، سرمایه در گردش، تحقیق و توسعه) به صادرات نیز دست یابیم و بتواند با نسخههای خارجی رقابت کند.
طبق آمارهای اعلام شده، کشور سالانه عددی بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون دستگاه گوشی موبایل نیاز دارد که این واردات حدود ۳ تا ۵ میلیارد دلار ارزبری دارد که به گفته ادیب اگر ۲۰ درصد از این تعداد را بتوان در کشور عملیاتی کرد، سالانه دو تا سه میلیون گوشی تلفن همراه میتوان در کشور تولید کرد که برای ۱۰۰۰ نفر بهصورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی ایجاد خواهد کرد، ولی در این امر موفق عمل نکردهایم. در حالحاضر ۶ تولیدکننده ایرانی جیالایکس، جیپلاس، مجموعه ارگ جدید بم، صاایران (ویرا)، مجموعه انارستان و مجموعه اُرُد در کشور در زمینه تولید گوشی موبایل و تبلت فعالیت میکنند که به تازگی نیز عمرانتل به جمع آنها پیوسته است و خبر از تولید یا همان مونتاژ برند ویکو فرانسوی را داده است.
در دولت گذشته قرار بود برای خرید تولیدات شرکتهای موبایل داخلی با اپراتورها باندلینگ صورت بگیرد و قسطی به مردم فروخته شود، ولی این کار هم به نتیجهای نرسید. به عبارتی راهاندازی خط تولید گوشی تلفن همراه در دولت قبل با تفاهمنامهای که پست بانک ایران، اپراتورها (با دریافت ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار و فروش آنها) و معاونت فناوری نوآوری وزارت ارتباطات امضا کردند شکل جدیتری به خود گرفت، ولی این اقدام هم راه به جایی نبرد. هر چند در دو سال گذشته به علت نیاز بیشتر مردم به تلفن همراه بهدلیل دورکاری و آموزش آنلاین میشد این اقدام را به نتیجه رساند، ولی این بار هم موضوع عقیم ماند، چرا که اعلام کردند تولیدکنندگان گوشی تلفن همراه، از نظر تأمین تجهیزات لازم و راهاندازی خط تولید، نیازمند تجهیزات الکترونیکی برای انتقال این فناوری هستند که به شریک خارجی نیاز دارد.
صادرات به شرط برندسازی
تولید تلفن همراه وابسته به تأمین قطعات از چند کشور است از سوی دیگر بحث برندسازی مطرح است که از این بخش هم حمایت نشده و تولیدکنندگان داخلی نتوانستهاند نظر مشتریان را جلب کنند، البته باید گفت که تولید صفر تا صد تلفن همراه هوشمند در کشور امکانپذیر نیست، چرا که تولید قطعات این دستگاه انحصاراً در اختیار چند کشور خاص است بنابراین کشور ما در تولید تلفن همراه تنها میتواند مونتاژکار به دو روش تولید CKD و SKD باشد، اما چرا هنوز مونتاژ این دستگاه در کشور ما راه به جایی نبرده است؟
به گفته داوود ادیب رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات، کشور ما میتواند مانند دیگر کشورهای مونتاژکار صادر کننده تلفن همراه باشد، در صورتی که برند متعلق به ایران باشد و تحت لیسانس برندهای خارجی نباشد و همچنین بتواند قیمت مناسب و کیفیت خوب ارائه دهد و در آن صورت است که امکان صادرات نیز وجود دارد.
به عقیده ادیب درست است که ما مونتاژکار تلفن همراه هستیم، ولی قطعاً تمام کشورها هم روزی مثل ما شروع کردند و الان یک شرکت کرهای ۶۰ درصد از بازار دنیا را در دست گرفته و یک شرکت چینی ۴۰ درصد از بازار دنیا را دارد، بنابراین اگر حمایت دولتی از نظر تأمین سرمایه در گردش بدون بهره و حذف موانع اداری و سرعت در عمل و کار باشد قطعاً ما هم میتوانیم جایگاهی در بازار دنیا داشته باشیم و اگر دیگر کشورها در صادرات موفق بودهاند بهدلیل نداشتن موانع تولید - حمایت جدی دولتها - سرمایهگذاری زیاد در بخشهای تولیدی - مارکتینگ و برندینگ است.
داوود ادیب رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات به چالشها اشاره کرد و گفت: قوانین گمرکی حاضر به نفع تولید نیست، سرمایه و فروش از جمله چالشهاست. نواقصی هم در مسیر تولید تلفن همراه در کشور وجود دارد و یکی از آنها همسان بودن تعرفه گمرکی واردات قطعات (به صورت CKD و SKD) و گوشی تلفن بهصورت CBU است از اینرو برای تولیدکننده توجیه اقتصادی ندارد.
ادیب افزود: از سوی دیگر نبود نقدینگی و تسهیلات کم بهره، زمانبر بودن فرایندهای اداری و گمرکی و ثبت سفارش مواد اولیه، تبلیغات گران قیمت و تمایل مردم به خرید برند و مارک خارجی رقابت شدید برندهای چینی در بازار ایران و برندینگ و مارکتینگ ضعیف، باعث شده است که ما با وجود اینکه سالها بهدنبال تولید تلفن همراه در کشور هستیم، موفق عمل نکنیم.
وی به وجود بیش از ۷۰۰ شرکت وارد کننده تلفن همراه در کشور اشاره کرد و افزود: هر روز هم بر تعداد واردکنندههای تلفن همراه اضافه میشود، همین امر باعث شده رقابت شدیدی در بازار تلفن همراه شکل بگیرد.
امکان تولید ۴۰ درصد از قطعات در کشور
رئیس هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات با اشاره به اینکه بخشی از قطعات در انحصار چند کشور خاص قرار دارد، گفت: تولید بیش از ۴۰ درصد از قطعات گوشی مانند بورد گوشی، بدنه گوشی، لوازم جانبی و باتری به شرط توجیه اقتصادی، در داخل امکانپذیر است.
ادیب در پاسخ به این سؤال که دولت باید چه مسیری را برای تولیدکنندگان تلفن همراه در کشور هموار کند؟ گفت: دولتها همیشه سعی کردند که از تولیدات داخلی حمایت کنند و به نظر من اگر حمایت دولت در بخش تلفن همراه ملموس و واقعی باشد میتواند راهگشای تولید تلفن همراه در کشور باشد. دولت باید وزنه توجیه اقتصادی را درست کند و همچنین موانع را از سر راه بردارد.
وی با بیان اینکه تولیدکنندگان سرمایه کافی برای تولید تلفن همراه ندارند، افزود: برای تولید گوشی تلفن همراه به نصب ماشینآلات تولیدی و تست زیادی نیاز است از سوی دیگر خرید مواد اولیه برای تولید ماهانه نیازمند سرمایه زیادی است که در حال حاضر در بین شرکتهای تولیدی حاضر سرمایهای موجود نیست، چرا که برای تولید ۱۰۰ هزار دستگاه تلفن همراه ۱۰۰ دلاری در سال سرمایهای معادل ۳۰۰ میلیارد تومان بهعنوان سرمایه در گردش و ۶۰ میلیارد تومان سرمایه ثابت برای خرید ماشینآلات نیاز است. به گفته ادیب برای تولید ۱۰۰ هزار گوشی هوشمند در سال به ۱۰۰ نفر نیروی فنی نیاز است.
این فعال صنعت مخابرات نقش مردم را در تولید تلفن همراه در کشور در بحث حمایت مهم عنوان کرد و گفت: تلفن همراه متنوع بوده و باید نیازهای کاربران نیز بخصوص در بحث تلفن همراه هوشمند پاسخ داده شود بنابراین مردم اگر از تولیدات داخلی حمایت کنند قطعاً فروش اتفاق میافتد و کمک به چرخه تولید و تعطیل نشدن واحد تولیدی میشود.
وی افزود: مردم قیمت مناسب را از تولیدات داخلی انتظار دارند، ولی وقتی هزینههای تولید بیشتر از هزینه واردات باشد قطعاً تولیدکننده نمیتواند قیمت مناسب ارائه دهد و در آخر کالای داخلی فروش نمیرود و چرخه تولید قطع و واحد تولیدی تعطیل و ورشکست میشود.
گفتنی است از آنجایی که عیسی زارعپور وزیر ارتباطات وفناوری اطلاعات اعلام کرده بود که دولت سیزدهم نیز در صدد است برای تولید تلفن همراه هوشمند در کشور برنامهریزی کرده و آن برنامه ناتمام را به سرانجام برساند، از سوی دیگر وی گفته بود که تولید تلفن همراه هوشمند باکیفیت در کشور شدنی است و حتی خودش از تلفن همراه تولید داخل استفاده میکند از این رو روزنامه «ایران» بهدنبال این بود که با آقامیری معاون بخش فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات درباره برنامههای دولت در زمینه تولید تلفن همراه در کشور گفتوگویی انجام دهد، اما با وجود پیگیریها، روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که معاون مربوطه هیچ مصاحبهای با رسانهها انجام نمیدهد.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار:۲۵ تیر ۱۴۰۱، کد خبر: ۶۱۹۹۰۶، www.irannewspaper.ir