شعار سال : گفتگوی تلویزیونی عبدالله گنجی و غلامحسین کرباسچی در شبکه خبر حول پیامدهای فوت و روندهای پیگیری موضوع پخش شد، میهمان تلفنی برنامه هم محمد صادق کوشکی، استاد دانشگاه بود. تاکید گنجی و کوشکی بر اولویت حفظ اسلام و نظام و رویداد پنداری این ماجرا بود و تاکید کرباسچی به بررسی ریشه ای زمینه های وقوع این نوع برخوردها و لزوم حفظ آزادی های اساسی و محترم شمردن فضای خصوصی قرار داشت. تکه هایی از این مباحثه مناظره گونه، به پیوست تقدیم شده است.
غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی اصلاح طلب و مدیرمسئول روزنامه هم میهن ابتدا در این مناظره گفت:
ضمن تسلیت درگذشت مهسا امینی باید بیان کرد که، خون این مرحومه با یک مظلومیتی ریخته شده و شاید این برکت را داشته باشد که فضای جامعه به وجد آورد. دومینویی بوده که اگر ادامه داشته باشد ممکن است اتفاقاتی بدتری بیفتد. ابزار تاسف میکنم از این فاجعه که برای همه تکان دهنده بوده و همه شوکه شده اند.
اولین چیزی که به ذهنم میآید بحث قانون است که جز تبصره ماده ۶۳۸ مصوبه سال ۱۳۷۵ قانونی برای گشت ارشاد نداریم و ما غیر از این راجع به حجاب و گشت ارشاد قانونی تدوین نکرده ایم. بر اساس این تبصره زنانی که بدون حجاب شرعی در انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا ۱۰ تا ۵۰ هزار تومان جریمه محکوم میشوند. از این رو قانون مربوط به حجاب باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرد.
اگر بخواهند که طبق قانون عمل کنند از همین دم درب استودیوی شما زنان را باید بگیرند تا زنانی که در خیابان هستند. اگر واقعا به قانون استناد کنیم ۷۰، ۸۰ درصد خانمها را باید بگیرند.
مجری: آقا گنجی شما قبول دارید؟
بله بنده هم قبلا نوشته بودم که حدود ۲۰ میلیون نفر هستند.
کرباسچی ادامه داد:
بر این اساس افراد بسیاری از شمال شهر تا جنوب شهر، حتی نصف خانمهایی که در مراسم شهید سلیمانی بودند را باید میگرفتند. یک قانونی در زمانی تصویب شده که حالا اکثریت جامعه به آن عمل نمیکنند. الان باید قانون مورد تجدید نظر قرار بگیرد. طبق این قانون اگر یک تار مو یا دسته موی زن بیرون باشد او مجرم است! قوه مقننه باید این قانون را اصلاح کند.
مجری: نسبت به مشروبات الکی هم همین را میپذیرید؟
ببینید در مور مشروبات بحث جداگانه است فرق میکند آیا ۸۰ درصد مردم عرق میخورند؟ یا در خیابان کسی عرق میخورد؟ در جامعه ما این جرم انگاری را قبول ندارند.
در ادامه مناظره عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه همشهری گفت:
باید ببینیم چالش ما بر سر چیست؟ طیفی داریم مسلمان هستند، اما حجاب ندارند و مخالفند. عدهای می گویند امر شخصی است، اما ما معتقدیم امری اجتماعی است. کسی نماز نخواند یا در خانه اش مشروب بخورد کسی کاری ندارد، اما قبول کنیم حجاب امری اجتماعی است دیگر کسی و گروهی صلاحیت ندارد خودش عمل کند. ما گشت ارشاد نداریم بلکه مصطلح شد و جا افتاد. اگر گشت ارشاد بخواهد قانون را رعایت کند باید به ۲۰ میلیون تذکر دهیم. ما قانون را به صورت کامل اجرا نمیکنیم بلکه پلیس وقتی ناهنجاری ببیند برخورد میکند. ما یک بد حجابی عرفی داریم. سنت و فرهنگ شان این است و موی شان بیرون است و پلیس هم برخورد نمیکند.
امروز ما رسانه ایها با فرماندهان نیروی انتظامی جلسه داشتیم. با پلیس صحبت کردیم دو سه جور آدم داریم که اقلیت هستند. عدهای هستند که در پوشش سیالیت جنسی دارند. اصلا متوجه نمیشوید آقاست یا خانم! برخی هستند که حس میکنید که از رختخواب به خیابان آمده اند. یک دسته هم هستند که سیاسی هستند. پلیس با این سه دسته متوجه میشود و اقلیت هستند و بالاخره ناهنجاری است.
یکی از اساتید دانشگاه توئیت کرد که در فرودگاه امام روسری را برداشته و به دوستش گفته است الان تو سریع فیلمبرداری کن، اما پلیس مهر زد و چیزی نشد و دستشان خالی ماند!
اولین بار در ۲۰ سال است که چنین حادثهای رخ داده است. واژه گشت ارشاد را تاکید میکنم، ما چنین چیزی نداریم. نشنیده ام که چیزی به اسم کلاس آموزشی {برای حجاب} در قانون داشته باشیم. کسانی را سوار ون میکنند که مقاومت میکنند. این خانم دو سه تا خانم دیگر هم همراهش بوده اند، اما آنها را سوار ون نکرده اند.
در ادامه کرباسچی گفت:
اول معروف و منکر را برای پلیس مشخص کنید! اگر زن موهایش را نپوشاند، اما مرد او را بغل کند و بگذارد در ون؟! لباسش پاره شود و.. درست است؟ تعجب میکنم از آقای گنجی! ما موارد بدتر از این داشتیم! کلاس آموزشی کجای قانون است؟! در کجای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی داریم؟!
این بچه ۱۵ سال ۲۰ سال در سیستم آموزشی شما بوده است. در این سالها نتوانسته اید یادش دهید، در ۳۰ دقیقه در آن وضعیت آن هم با زور میتواند یاد بگیرد؟ البته قبلا هم داشته ایم که کسی فوت کند. خانم بنی یعقوب هم بوده است، او را برای امر به معروف گرفتند، در زندان فوت کرد.
کسی نمیگوید چرا دزد را با تیر زدید. قانون دزدی و قتل روشن است. آقای رئیسی قول داد که گشت اختلاس داریم ...، اما برای مدیران. اختلاس را هیچکس نگفته نگیرید، همه میگویند چرا مواردی که در انتخابات قول دادید را نمیگیرید.
طبق قانون فعلی ۸۰ درصد خانمهای ما مجرم هستند! هزاران نفر به خیابان وزرا برده میشوند. اینها تحقیر میشوند. این قانون کامل اجرا نمیشود، چون عواقب سوء هم برای نظام دارد.
کوشکی، فعال اصولگرا هم به عنوان مهمان تلفنی مناظره گفت:
آقا کرباسچی از شما به عنوان کسی که سالها درس طلبگی خوانده اید در عجبم. در شرع نظر جامعه ملاک نیست. قانون حجاب قانون خداست. از کی تا حالا نظر مردم منبع فقهی شیعه شده است؟ حلال خدا حلال است، حرام خدا حرام است.
آقای کرباسچی میگویند جامعه قبول ندارد. مردم در اکثر نظرسنجیها حجاب را قبول دارند، ولی عمل نمیکنند. باید تلاش کنیم که عمل هم بکنند.
بخش دوم مناظره بعد از نیم ساعت ادامه یافت.
ابتدا کرباسچی خطاب به محمدصادق کوشکی: بله آقای کوشکی بنده طلبه بودم، ۱۰ سال هم بودم. کوچکترین طلبه قم هم بودم. من وقتی طلبه بودم که طلبگی گرسنگی و گرفتاری و زندان و اینها داشت و مدعی هستم که در بحث طلبگی وارد بشوم. اشکال این است که شما طلبه نبودید، شما در دانشگاه امام صادق بودید که برای پست و مقام است.
بین برنامه یکی از اعضای خبرگان تماس گرفتند.
فتوای آقای آیت الله العظمی خویی را گفتند. اکثر علما میگویند، اگر کسی را نهی کردند که حجابتان خوب نیست، اگر گوش داد عمل میکند، اگر گوش نکردند رهایش کنند. در ماجرای حجاب و گشت ارشاد، پلیس گناهی ندارد؛ برای پلیس مشخص کنید که شل حجابی یعنی چه! شرع باید از مجرای قانون پیاده شود؛ ما که طالبان نیستیم! مجرای قانون این است که عدهای در مجلس مینشینند و تصویب میکنند.
قانون ماهواره مگر قانون نیست؟ مگر بر اساس مسائل شرعی و فرهنگی نیست؟ چرا الان اجرا نمیشود؟ الان با تیر ماهوارهها را میزنند؟ چرا صداوسیما چند هزار میلیارد تومان هزینه میکند؟ چون احساس میکند کار فرهنگی موثر است. نیازی به زدن تیر با ماهواره نیست.
این قانون که الان هست باعث خشم و نفرت مردم میشود. قانون را وقتی مردم عمل نمیکنند باید اصلاح شود. مردم زده میشوند خشونت اعمل میشود. قانون اگر مورد عمل جامعه نیست باید قانون گذار اصلاح کند. من نه منکر حجابم که این وصلهها به خانواده روحانی ما نمیچسبد و همسر و دختر من حجاب دارند.
در جاییکه آقای رئیس جمهور به شانگهای رفتند و قراردادهایی در مقابل غرب امضا کردند که ما را قوی کند؛ مراسم اربعین با آن عظمت با حضور ۲۰ میلیون زائر برگزار شد. این اتفاق همه اینها را خراب بکند شاید کار نفوذی باشد. خودشان میگویند در سال چند هزار نفر را به ستاد میبریم. ستاد ایجاد کردند، بودجه میبرند، چند هزار نفر آنجا کار میکنند. این چه بساطی است.
خواهر شهید ترکان به من زنگ زده با گریه میگوید که دختر من ۱۸ ساله است او را گرفتند؛ حال به خاطر پوشش یا حضور در خیابان. میخواهم بگویم همه ناراضی هستند. کرباسچی در ادامه از کوشکی پرسید: آقای کوشکی، قانون حجاب را قبول دارید چرا اجرایش نمیکنند؟ من این قانون را قبول ندارم، چون مردم را زده میکند، اسلام را لکه دار میکند. بحث شرع نیست. شرع تکلیف شرعی انسان است. موازین شرعی باید از طریق قانون انجام شوند.
بنده منکر حجاب نیستم. بنده کجا سکولارم؟ من نماز میخوانم. زنم چادری است، دخترم چادری است، این حرفها به خانواده روحانی ما نمیچسبد. من گفتم، آقای رییس جمهور رفتند شانگهای. یکی از بزرگترین قراردادها برای تقویت ما مقابل آمریکاست را امضا کردند، آن وضع در کربلا بود، ۲۰ میلیون آدم آنجا. ناگهان یک اتفاق میافتد همه را تحت الشعاع قرا میدهد. این کار یک نفوذی نیست؟ بروید ببینید چه کسانی نمیگذارید این قانون اصلاح شود. باشد قبول زمان من دستفروشها را آن جور کردند، مردم را باید این جور کنند؟
در ادامه عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه همشهری گفت:
جمهوری اسلامی یا باید به دین پایبند باشد یا باید درش را ببندد و برود! از حجاب عبور کرده اند! این جعل اجباری-اختیاری از کجا آمده است؟ زن مسلمان ایرانی می خواهد غربی باشد. در بحث حجاب ما دچار یک استعمارزدگی هستیم. برخی زنان ما احساس میکنند که با حجاب دیده نمیشوند. به هر کسی که بگویید چرا رعایت نمیکنید میگوید به شما ربطی ندارد!
ما یک چالش نخبگانی درون قدرت داریم. امام فرمود اگر اختلاف مبنایی باشد باعث سستی نظام میشود. اگر قرار بود اجرای شریعت نکنیم چرا امام باید قیام میکرد؟ میدادند به یک روشنفکر قیام کند، مثل بازرگان یا شریعتی.
محمدصادق کوشکی هم گفت:
جریمه مالی برای بی حجابی غلط است؛ محرومیت اجتماعی بگذارند. قانون فعلی جرم انگاری کرده، زندان دارد. مجازاتها درست نیستند، نحوه برخورد پلیس با شهروندی که تخلف میکند مشخص نیست. دایره شرعی درست است.
در جمهوری اسلامی فقط نظر، ولی فقیه تبدیل به قانون میشود. ۴ یا ۵ درصدی که {حجاب} را رعایت نمیکنند از خدمات قانونی محروم شوند. اما چنین امکانی فراهم نیست.
شما دو نمونه بیاورید که پلیس تخلف کرده باشد. این صحبتهای شما (کرباسچی در باره اتفاقهای دومینو وار) اتهام به پلیس است .چند مورد را سراغ دارید در بحث تخلف شده؟ در این مورد اخیر هنوز دادگاه چیزی را ثابت نکند اگر مشخص شده چنین نبوده. آقا کرباسچی به همه اتهام زدند. به من و همه دانشجویان امام صادق اتهام زدند که دنبال مسئولیت و مقام هستند. پلیس را متهم کردند ... چه پاسخی خواهند داد؟ چه بسا فردا دانشجویان از او شکایت کنند و دوباره پیشان به دادگاه باز شوند.
کرباسچی در پاسخ برخی از صحبتهای کوشکی گفت:
ایشان هم پذیرفتند قانون باید تغییر کند، چون میگویند با زندان و جریمه و شلاق موافق نیستم. وقتی قانون میگذارید که ۴۰ میلیون، ۲۰ میلیون، ۱۰ میلیون زن ایرانی را صاحب سوءپیشینیه بکنید آیا این قانون قابل اجراست؟! وقتی میخواهید قانون بگذارید نظر مردم باید اعمال بشود. اگر قانونی گذاشتید که به جمهوری اسلامی ضربه زد آیا این در جهت اهداف است؟
جمع بندی پیشنهادی از نظرات موافقان ومخالفان گشت ارشاد:
بنظر می رسد که هر سه نفر به اهمیت وجود حجاب در اسلام و جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارند.
کرباسچی، اجرای شرع را از طریق فقه و اجرای فقه را از طریق قانون دنباله گیری نموده و مورد تاکید قرار داده است. کرباسچی اشاره به برخی جریانات خاص( متعصبین، متنفعین، نفوذی ها و منافقین) می کند که با بر هم زدن این قاعده، قصد تامین منافع خودشان را دارند. حال که قانونگذاری درباره حجاب ضعیف بوده و یا بد اجرا می شود، باید بازنگری در قانون انجام شود. ضمنا خود دین مبین هم سخت گیری های عرفی ما را بیان نکرده است. اما کرباسچی نمی گوید که راه درست کدام است؟
عبدالله گنجی تاکید بر بعد اجتماعی مسئله حجاب در کنار بعد فردی آن داشته و بیان می دارد که جمهوری اسلامی، بدون اجرای قوانین اسلام، معنا ندارد. در خصوص حجاب هم باید این مسئله حلش شود . اگر اختلاف مبنایی باشد باعث سستی نظام میشود. گنجی هم نمی گوید که چگونه باید این مسئله حل شود.
کوشکی می گوید که نظر مردم منبع فقه شیعه نیست. کوشکی با نوعی تعبیر غلط ، صرفا نظر ولی فقیه را مبنای قانون می داند و گویا فقه را فراموش کرده و داننده فقه و انسان صاحب صلاحیت در فقه را بالاتر از فقه و شاید شرع می بیند. کوشکی بطور ضمنی و البته نادرست، کرباسچی را تهدید به شکایت نموده و از اصول مناظره و کرسی آزاد اندیشانه، فاصله گرفته است.
توضیحات درباره حاشیه شبه مناظره کرباسچی با گنجی و میهمان تلفنی برنامه :
چند روز بعد از برنامه ،کرباسچی مدعی شده که صداسیما بر اساس توافقات فی مابین عمل ننموده و میهمان تلفنی برنامه قرار بود عباس عبدی باشد.برخی از منتقدین این برخورد و موضع گیری کرباسچی را تداوم جریان داغ کردن مواضع و توجه مجدد بدان تفسیر کرده اند و گروهی دیگر، بازخورد اجتماعی این مصاحبه را عامل ورود مجدد کرباسچی به بحث می دانند و سومین گروه،اعتراضات فردی و شخصی خود کرباسچی را عامل طرح دوباره حواشی مصاحبه ذکر می کنند.
کرباسچی مدعی شده که از صداوسیما با من تماس گرفتند و با اصرار به من گفتند که بیایید و صحبت کنید و حتی القابی را عنوان کردند که من لایقش نبودم و گفتند ما می خواهیم شما بیایید من پذیرفتم و پرسیدم برنامه چیست؟! گفتند گنجی و یک مهمان تلفنی هم داریم به نام عباس عبدی اما رفتم و دیدیم در میان برنامه به جای عبدی آقای دیگری تشریف آوردند. این برنامه ،متاسفانه بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. حداقل در فضای مجازی که گاهی اوقات حضوری بسیار کمرنگ دارم و اظهار نظری می کنم نسبت به این حضور، انتقادات زیادی شده بود و گفته می شد چرا رفتید و چرا سوپاپ اطمینان شدید و تعابیر زشتی داشتند. این وضعیت نشان می دهد در جامعه ما قطب بندی تندی نسبت به وضعیت موجود وجود دارد.
وقتی برای اعتراضات مردم برخوردی پاسخگویانه و قانع کننده ارائه نمی شود رویکردها نهایتا به خشونت کشیده می شود باید بگویم دل من می سوزد. مثلا گنجی و اظهارات او در مناظرات یا روالی که در کیهان و... وجود دارد این روال باعث ناراحتی و دلسوزی من می شود؛ روالی که اقایان دارند و این نوع برخورد با مردم و این یک جانبه نگری نسبت به همه چیز و نادیده گرفتن کامل طرف مقابل، نتیجه را نشان آنها داده است و من نگران هستم. نادیده گرفتن افکار عمومی و مردم و حرف منطقی و تهمت زدن و ناسزا گویی به هر کسی که در مقابل آن ها است و برخورد با هر کسی که کمترین زاویه ای با آن ها دارد درست نیست.خطاب به همان شخص حاضر در مناظره می گویم ما هم داخل این نظام بودیم شما هم داخل این نظام هستید طیف شما باید حرف همه را گوش بدهد این که به صحرای کربلا بزنید و تهمت بزنید، حتی بگویید شما سکولار هستید درست نیست. یک بار هم که شده از تهمت زدن و ... دست بردارید و حرف طرف مقابل را گوش کنید. چطور نمی خواهند تجربه ای را حتی یک بار امتحان کنند؟!
آنچه حتی در مناظره هم واضح بود رفتارهای دوگانه ای بود که وجود داشت. به عنوان مثال میکروفون در گوش مجری را کم نکرده بودند و مردم به راحتی متوجه می شدند چه چیزهایی به او دیکته می شود.
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال ،برگرفته از منابع گوناگون