شعار سال: اتهامات مسکو در خصوص احتمال استفاده از «بمب کثیف» توسط اوکراین و متقاعب آن، موضوعی که اپراتور انرژی هستهای این کشور به تازگی از آن پرده برداشته بر نگرانیها نسبت به انجام عملیات «پرچم دروغین» توسط روسیه افزوده است. پوتین در نشست عمومی کنفرانس «والدای» گفت که کی یف برای ساخت بمب کثیف میتواند سوخت هستهای را در یک موشک از نوع «نوچکا-او» جاسازی کند. به نقل از روسیه الیوم، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه تأکید کرد روسیه تقریبا میداند که اوکراین کجا «بمب کثیف» را میسازد. وی تصریح کرد که کی یف تمام تلاش خود را میکند تا آثار آماده سازی «بمب کثیف» را پنهان کند.
رئیس جمهور روسیه همچنین تأکید کرد که حمله هستهای به اوکراین ضرورتی ندارد و چنین حمله نیز فایدهای ندارد، اما در عین حال هشدار داد که سلاحهای هستهای همیشه وجود دارد و همیشه خطر استفاده از آن نیز وجود دارد. پوتین در ادامه سفر رئیس سازمان انرژی اتمی بین المللی به اوکراین برای انجام تحقیقات درباره گزارشهای «بمب کثیف» را تأیید کرد.
اتهام متقابل روسیه و اوکراین؛ «بمب کثیف» و عملیات «ساخت و ساز مخفیانه» در بزرگترین نیروگاه اتمی اروپا
اپراتور اصلی انرژی هستهای در اوکراین مدعی شده که روسیه همزمان با طرح اتهاماتی به کییف در خصوص تدارک حمله با «بمب کثیف» دست به تحرکات مخفیانه در بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا زده است. اتهامات مسکو در خصوص احتمال استفاده از «بمب کثیف» توسط اوکراین و متقاعب آن، موضوعی که اپراتور انرژی هستهای این کشور به تازگی از آن پرده برداشته بر نگرانیها نسبت به انجام عملیات «پرچم دروغین» توسط روسیه افزوده است. به گزارش آسوشیتدپرس نگرانیها معطوف به این نکته است که کرملین ممکن است قصد داشته باشد نیروگاه زاپوریژیا را به محلی برای انجام فعالیتی مخفی برای روشنگری در باره ادعاهای طرح شده در خصوص «اقدامی تحریک آمیز» از سوی اوکراین با استفاده از بمب حاوی مواد رادیو اکتیو تبدیل کند.
سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، ادعای غیر قابل اثباتی مبنی بر آماده شدن اوکراین برای حمله با «بمب کثیف» مطرح کرده است. وزیر دفاع روسیه طی روزهای گذشته در تماس با همتایان بریتانیایی، فرانسوی، ترکیهای و آمریکایی خود این اتهام را مطرح کرد. بریتانیا، فرانسه و ایالات متحده فوراً اتهامات یاد شده را رد کردند و رئیس جمهوری اوکراین نیز ضمن بی اساس خواندن این ادعا انگشت اتهام را به سوی مسکو نشانه رفت و از محتمل بودن استفاده روسیه از تسلیحات هستهای در اروپا خبر داده است.
عملیات «ساخت و ساز مخفیانه» در زاپروژیا
شرکت دولتی «انرگاتم» که اداره چهار نیروگاه هستهای این کشور را در برعهده دارد به تازگی مدعی شده که نیروهای روسی هفته گذشته دست به انجام عملیات «ساخت و ساز مخفیانه» در نیروگاه زاپوریژیا زدهاند.نیروگاه هستهای زاپوریژیا که از آن به عنوان بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا نام برده میشود مدتها است که تحت کنترل نیروهای روسی قرار دارد. اپراتور انرژی هستهای اوکراین روز سه شنبه در بیانیهای اعلام کرد که افسران روسی که منطقه را تحت کنترل دارند به کارکنان اوکراینی نیروگاه یا ناظران انرژی اتمی سازمان ملل اجازه دسترسی به سایت و مشاهده آنچه در این نیروگاه در دست انجام است را ندادند.
شرکت «انرگاتم» سپس تصریح کرد این احتمال را میدهد که روسها در حال آماده سازی یک اقدام تروریستی با استفاده از مواد هستهای و زبالههای رادیواکتیو ذخیره شده در این نیروگاه هستند. به ادعای اپراتور اوکراینی، ۱۷۴ کانتینر در تاسیسات ذخیره سوخت خشک کارخانه وجود دارد که هر کدام حاوی ۲۴ محموله سوخت هستهای مصرف شده هستند. در بیانیه شرکت «انرگاتم» تاکید شده است: «تخریب این کانتینرها در نتیجه انفجار منجر به حادثه تشعشعات و آلودگی تشعشعی به وسعت چند صد کیلومتر مربع از قلمرو مجاور خواهد شد.»
این شرکت دولتی اداره کننده تاسیسات هستهای اوکراین از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته است تا آنچه را که در نیروگاه زاپوریژیا صورت گرفته است را مورد بررسی قرار دهد.
رایزنیها در شورای امنیت
شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه شنبه بنا به درخواست روسیه درباره ادعای استفاده احتمالی اوکراین از «بمب کثیف» رایزنیهایی پشت درهای بسته برگزار کرد. واسیلی نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل متحد، قبل از این جلسه نامهای پنج صفحهای در اختیار اعضای شورا قرار داد و مدعی شد که طبق گفته وزارت دفاع کشورش، یک مؤسسه تحقیقات هستهای در اوکراین و کارخانه استخراج و فرآوری وستوچنی «دستورات مستقیمی از دولت (رئیس جمهور ولودیمیر) زلنسکی برای توسعه بمب کثیف» و اینکه این «کار در مرحله پایانی خود قرار دارد.» . سفیر روسیه در سازمان ملل متحد همچنین با استناد به اعای وزارت دفاع کشورش هشدار داد که این کار ممکن است با حمایت کشورهای غربی انجام شود. وی هشدار داد که مقامات کییف و حامیان غربی آنها «مسئولیت کامل تمام عواقب» استفاده از «بمب کثیف» را که روسیه آن را «یک اقدام تروریسم هسته ای» تلقی میکند، بر عهده خواهند داشت.
معاون سفیر بریتانیا در سازمان ملل پس از نشست روز سهشنبه در پاسخ به خبرنگاران گفت «ما هیچ مدرک تازهای مشاهده نکردیم»؛ نمایندگان بریتانیا، فرانسه و ایالات متحده نیز به صراحت ادعای مطرح شده از سوی روسیه را «آشکارا نادرست» عنوان کردند.
از سوی دیگر، دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز چهارشنبه طی یک کنفرانس خبری تاکید کرد که کشورش برای متقاعد کردن «جامعه بین المللی برای اقدام فعال در جهت جلوگیری» از استفاده احتمالی اوکراین از یک «بمب کثیف» تدابیری قوی اتخاذ خواهد کرد.
«بمب کثیف» که روسیه نسبت به استفاده اوکراین از آن هشدار میدهد چیست؟
بمب کثیف ترکیبی از مواد منفجره مانند دینامیت با پودر یا گلولههای رادیواکتیو است. هنگامی که دینامیت یا سایر مواد انفجاری تعبیه شده در داخل بمب منفجر میشوند، مواد رادیواکتیو مانند اورانیوم در هوا و مناطق اطراف محل اصابت بمب پراکنده میشود.مواد رادیواکتیو به کار گرفته شده در ساخت بمب کثیف نیاز نیست آنطور که در بمبهای هستهای مورد استفاده قرار میگیرد پالایش و غنیسازی شده باشد؛ لذا در ساخت این بمب میتوان از مواد رادیواکتیو بیمارستانها، نیروگاههای هستهای یا آزمایشگاههای تحقیقاتی استفاده میشود. این موضوع سبب میشود که بمبهای کثیف بسیار ارزانتر و سریعتر از سلاحهای هستهای ساخته شوند و مورد استفاده قرار گیرند.
پروتکل های حقوقی در خصوص بمب کثیف
هم اکنون هیچ معاهده و چارچوب حقوقی وجود ندارد که استفاده از بمب های کثیف را ممنوع کرده باشد ، اما به دلیل اینکه برای غیرنظامیان خطرناک است، استفاده از آن ها غیرقانونی می باشد. گاهی اوقات استفاده از اینگونه بمب ها، تحت معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای قرار می گیرد.
تفاوت بمب کثیف با بمب اتمی
بمب اتمی، مانند نمونههایی که روی هیروشیما و ناکازاکی پرتاب شدند، حاصل شکافت اتمها و آزاد شدن عظیم انرژی است که ضمن انفجاری مهیب، ابر قارچی اتمی تولید میکند. بمب کثیف، اما کاملاً متفاوت عمل میکند و نمیتواند یک انفجار اتمی ایجاد کند. یک بمب کثیف در عوض از دینامیت یا مواد منفجره دیگر برای پراکنده کردن گرد و غبار رادیواکتیو، دود یا مواد دیگر استفاده میکند تا باعث آلودگی محیط با موارد رادیواکتیو شود.
بمبهای کثیف برطبق گزارشی از وزارت دفاع آمریکا یک نوع سلاح تروریستی معرفی شده است. عقیده و باور چنین سازمانی اینست که بمب کثیف، با هدف اسیب هم زمان با انفجار و گسترش ترس و وحشت به دلیل رادیواکتیو موجود در آن ایجاد شده است و از این رو، بمب کثیف، جزئی از تسلیحات تروریستی محسوب می شود. در عین حال، هرگونه مرگ ومیر آنی ناشی از بمب کثیف براساس این گزارش به دلیل انفجار تی ان تی این بمب است و به ندرت اتفاق میافتد که بر اثر تماس با رادیواکتیو موجود در بمبهای کثیف، مرگ ومیر فوری رخ دهد.
خطرات اصلی یک بمب کثیف کدامند؟
مهمترین خطر یک بمب کثیف از انفجار آن ناشی میشود که میتواند باعث صدمات و جراحات جدی و خسارت مادی فراوان شود. مواد رادیواکتیو مورد استفاده در یک بمب کثیف احتمالاً تشعشع کافی برای ابتلا به بیماریهای جدی به صورت فوری ایجاد نمیکنند، مگر برای افرادی که بسیار نزدیک به محل انفجار هستند. با این حال، گرد و غبار رادیواکتیو و دود ناشی از پراکنده شدن این مواد که تا مسافت دورتر پخش میشود، در صورت استنشاق میتواند برای سلامتی خطرناک باشد. از آنجا که مردم نمیتوانند تشعشعات را با حس بویایی و چشایی تشخیص دهند به محض قرار گرفتن در معرض حملات با بمب کثیف باید تحت اقدامات مراقبتی لازم و فوری قرار گیرند.
اقدامات فوری پس از قرار گرفتن در معرض انفجار
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده در گزارشی به مجموعهای از اقدامات در صورت قرار گرفتن در معرض حمله با بمب کثیف اشاره کرده است. این اقدامات شامل مراحلی بسیار ساده است که پزشکان و متخصصان پرتو برای کاستن از آسیبهای احتمالی به افراد در صورت مواجه با اینگونه حملات توصیه کردهاند. بنا به این توصیهها از افراد درخواست شده است در صورت آنکه بیرون از محیط بسته و یا نزدیک محل انفجار قرار دارند بینی و دهان خود را با یک پارچه بپوشانید تا خطر تنفس در گرد و غبار رادیواکتیو یا دود کاهش یابد. از افراد همچنین خواسته شده است به اشیایی که در اثر انفجار پرتاب میشوند دست نزنند، زیرا ممکن است آلوده به موارد رادیو اکتیو باشند.
افراد باید هر چه سریعتر خود را به مکانهای سربستهای که دیوارها و پنجرههای آن آسیب ندیده باشد برسانند و برای محافظت از تشعشعات وارد آن بشوند. پس از ورود به ساختمان و محیط مناسب سربسته باید لباسهای بیرونی را فورا درآورد و در یک کیسه پلاستیکی قرار داد؛ پارچهای که با آن دهان و بینی پوشانده شده بود نیز به محض ورود به محیط سربسته باید باز و در کیف یا کیسهای قرار داده شود. گرفتن دوش و شستن بدن با آب و صابون دیگر توصیهای است که میتواند به شستن گرد و غبار باقی مانده از انفجار کمک کند.