شعار سال: اینکه پژوهشگری در یک سال ۱۳۵ مقاله بنویسد نکته قابل تاملی است. با این آمار فرد پژوهشگر تقریبا هر ۳ روز یک مقاله منتشر کرده است. سوده غفوری‌فرد استاد دانشگاه است و اگر نقش راهنما یا منتور بودن او در بسیاری از پژوهش‌های دانشجویان را در نظر بگیریم می‌توان راحت‌تر این عدد بزرگ را تحلیل کرد. در غیر این صورت به ثمر رساندن چنین حجم عظیمی بسیار دشوار می‌نماید.

البته نویسندگان پرکار مقالات علمی فقط در ایران نیستند. بر اساس پژوهشی که توسط جان یوانیدیس استاد دانشگاه استنفورد انجام گرفت، بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ بیش از ۲۶۰ فرد با رکورد انتشار بیش از ۷۲ مقاله علمی در سال شناسایی شدند.

انتشار ۷۲ مقاله در نشریات علمی گوناگون طی یک سال به این معناست که پژوهشگر هر پنج روز یک مقاله نوشته است. با در نظر گرفتن تمام جوانب پژوهش و نوشتن مقالات علمی انجام چنین کاری بسیار دشوار است و غیر معمول می‌نماید.

یوانیدیس در گفتگویی با مجله ساینس مشوق‌های مالی را یکی از بزرگترین انگیزه‌های نوشتن این تعداد زیاد مقاله عنوان می‌کند و به چین اشاره می‌کند که برای انتشار مقاله در مجله‌های علمی (به ویژه مجله‌های معتبر) به پژوهش‌گران پول می‌دهد. این پول در صورت افزایش تعداد مقاله‌ها گاهی از حقوق پژوهشگر بیشتر می‌شود.

در این پژوهش مشخص شد که نویسندگان پر کار در رشته‌های پژشکی و علوم زیستی بیش از باقی رشته‌ها دیده می‌شوند.

یکی از تناقض‌های ذاتی نوشتن این تعداد زیاد مقاله در یک سال را می‌توان در معیار‌های سخت‌گیرانه مشارکت در یک مقاله جستجو کرد. نوشتن مقاله، ارائه ایده برای پژوهش، انجام آزمایش، و یا کمک به تفسیر نتایج برخی معیار‌های مشارکت در نوشتن یک مقاله است. علاوه بر این کسی که نامش بر یک مقاله ثبت شده است، باید نسخه نهایی را ببینید و با آن موافقت کند. بدیهی است که به نظر نمی‌رسد این امر با نوع پرکاری که در حال حاضر در بسیاری از رشته‌ها می‌بینیم امکان پذیر باشد.

بر اساس این پژوهش حدود نیمی از نویسندگان پر کار در علوم پزشکی و زیستی بوده‌اند.

به گفته یوانیدیس چند دلیل برای این امر وجود دارد. یکی این است که به نظر می‌رسد هنجار‌های این رشته‌ها افزودن نام شما به عنوان یک نویسنده را تشویق می‌کنند، یا حداقل آن را تایید می‌کنند، حتی اگر شما به طور عمده در آن مشارکت نداشته باشید. مورد دیگر این است که برخی از زمینه‌ها مانند اپیدمیولوژی، حجم زیادی از داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و تجزیه و تحلیل‌های خود را هر بار یک مقاله انجام می‌دهند و به نویسندگان این امکان را می‌دهند که تعداد زیادی مقاله را از یک پروژه بیرون بکشند.

البته اگر تعریف مشارکت در یک مقاله بیش از حد گسترش دهیم ممکن است مشکلاتی به وجود آورد. یوانیدیس دو اشکال عمده به این کار وارد می‌کند. اعتبار و مسئولیت که هر دو در خطر هستند. از نظر اعتباری، اگر سیستمی دارید که بسیار مبهم، خاص و غیراستاندارد است، مانند کشوری با ۵۰۰ نوع سکه مختلف و بدون نرخ ارز است؛ و از نظر مسئولیت نیز مواردی را در مورد تکرارپذیری و کیفیت مطرح می‌کند. با مقالاتی که تعداد بسیار زیادی مشارکت کننده دارند، آیا کسی وجود دارد که واقعاً بتواند مسئولیت همه آن کار را بر عهده بگیرد؟ آیا آن‌ها واقعاً می‌دانند چه اتفاقی افتاده است؟

در نهایت تعداد مقالات نیست که ارزش کار پژوهشگر را تعریف می‌کند، چنانچه یوانیدیس خود در اوج فعالیت سالانه ۵۰ مقاله منتشر کرده است و دانشمند بزرگی، چون اینشتین طی حدود ۵ دهه فعالیت علمی حدود ۳۰۰ مقاله علمی منتشر کرده است.

در بخش پزشکی هم اگر برندگان نوبل سال‌های اخیر را معیار بگیریم اکثرا در دسته نویسندگان پرکار مقالات علمی جا نمی‌گیرند مثلا آردم پاتاپوتیان ۱۱۳ مقاله علمی در دوران کاری خود دارد و سوانته پبو که نوبل پزشکی سال ۲۰۲۲ را گرفت، در دوران کاری خود ۲۷۳ مقاله شاخص را به ثبت رسانده‌است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت دیدبان ایران، تاریخ انتشار:۶ بهمن ۱۴۰۱، کدخبر: ۱۴۸۲۷۴، www.didbaniran.ir