شعارسال: نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ به تازگی در پایگاه جهانی منتشر شده است. در آزمون پرلز ۲۰۲۱، ۵۷ کشور و ۸ ایالت حضور داشتند.

آزمون تیمز روند آموزش ریاضیات و علوم و آزمون پرلز پیشرفت سواد خواندن را می‌سنجد؛ این دو آزمون از مهم‌ترین مطالعات تطبیقی در قلمروی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی IEA است که عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان حدود ۶۰ کشور جهان را در دروس ریاضیات، علوم و سواد خواندن می‌سنجد. مطالعه تیمز (TIMSS) در فاصله هر ۴ سال و مطالعه پرلز (PIRLS) در فاصله هر ۵ سال یک بار تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش‌آموزان کشور‌های شرکت‌کننده مشخص شود.

همچنین ایران یکی از معدود کشور‌های آسیایی است که سنجش ملی ندارد و هیچ سامانه‌ای برای سنجش ملی وجود ندارد. در طول سال‌هایی که ایران در آزمون بین‌المللی پرلز شرکت کرده است وضعیت ایران همیشه از حد متوسط پایین‌تر بوده است و از هر سه دانش‌آموز ایرانی، یک نفر به کف یا حداقل یادگیری نمی‌رسد.

سوالات پرلز ۲۰۲۱ در سه بخش دشوار، متوسط و آسان طراحی شده بود.

۴۰۰ هزار دانش‌آموز، ۲۰ هزار معلم و ۱۳ هزار مدرسه در آزمون پرلز ۲۰۲۱ شرکت کردند.

*ایران در قعر جدول

در آزمون پرلز ۲۰۲۱، معیار بین‌المللی پیشرفته (امتیاز ۶۲۵)، معیار بین المللی بالا (امتیاز ۵۵۰)، معیار بین المللی متوسط (امتیاز ۴۷۵)، معیار بین المللی پایین (امتیاز ۴۰۰) مدنظر است.

از کشور‌های همسایه ایران، ترکیه، آذربایجان، عربستان، امارات، بحرین، قزاقستان و قطر حضور داشتند؛ کشور‌های سنگاپور با نمره ۵۸۷، ایرلند ۵۷۷، هنگ‌کنگ ۵۷۳ و روسیه ۵۶۷ در صدر جدول قرار دارند.

دانش‌آموزان ایرانی در توانایی خواندن، نمره ۴۱۳ را کسب کردند که در حد معیار بین‌المللی پایین است، ایران جزو کشور‌های انتهای جدول در آزمون پرلز است (۵۷ کشور شرکت کننده) و کشور‌های اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار دارند. نمره عملکرد دانش‌آموزان ایران در پرلز ۲۰۱۶، ۴۲۸ بوده است.

*نمودار عملکرد دانش‌آموزان ایرانی از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱

*وضعیت بهتر کشور‌های همسایه در مقایسه با ایران

ترکیه با نمره ۴۹۶، قطر ۴۸۵، امارات ۴۸۳، بحرین ۴۵۸، عربستان ۴۴۹، آذربایجان، ۴۴۰، ازبکستان ۴۳۷ و عمان ۴۲۹ در مقایسه با ایران وضعیت بهتری دارند.

دختران دانش‌آموز تقریباً در همه کشور‌ها میانگین پیشرفت بالاتری نسبت به پسران داشتند البته آذربایجان و ایران نسبت به سال ۲۰۱۶ افت داشتند. در ایران نمره دختران ۴۲۲ و نمره پسران ۴۰۵ است. ۴۶ درصد دختران ایرانی نمره ۴۲۲ و ۵۴ درصد پسران نمره ۴۰۵ را کسب کردند، اما در میانگین بین‌المللی ۴۹ درصد دختران نمره ۵۰۹ و ۵۱ درصد پسران نمره ۴۹۳ را کسب کردند.

*تأثیر منفی کرونا بر یادگیری دانش‌آموزان جهان

در این مطالعه به بررسی تأثیر همه‌گیری کرونا بر روند یادگیری دانش‌آموزان اشاره شده است و بر این اساس دوسوم کشور‌های شرکت‌کننده در آزمون پرلز ۲۰۲۱ در بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ کاهش متوسطی در عملکرد دانش‌آموزان داشتند و این نشان‌دهنده تأثیر منفی گسترده این بیماری بر پیشرفت خواندن دانش‌آموزان در کلاس چهارم دبستان است.

در سراسر کشور‌ها فقط ۱۴ درصد از دانش‌آموزان کلاس چهارم در سال تحصیلی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ در مدارسی شرکت کردند که عملکرد عادی آن‌ها تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار نگرفت. در مقابل، ۴۷ درصد به مدت «بیش از ۸ هفته» آموزش آن‌ها تحت تأثیر قرار گرفت. ۱۰ درصد از دانش‌آموزان در مدارسی بودند که «کمتر از ۲ هفته» آموزش تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفت.

*بیش از نیمی از دانش‌آموزان ایرانی حداقل توانایی خواندن را دارند

در ایران، یک درصد دانش‌آموزان به معیار پیشرفته (۶۲۵)، ۷ درصد به معیار بالا (۵۵۰)، ۲۹ درصد معیار متوسط (۴۷۵) و ۵۹ درصد به معیارپایین (۴۰۰) دست می‌یابند قابل ذکر است که نمره ۴۰۰ حداقل معیار و پایین‌ترین سطح انتظارات خواندن است و تلاش کشور‌ها باید رساندن تمام دانش‌آموزان به این معیار باشد همچنین سنگاپور بیش از یک‌سوم (۳۵ درصد) دانش‌آموزان کلاس چهارم خود را به سطح پیشرفته می‌رساند.

*۵۵ درصد دانش‌آموزان ایرانی امکانات خانوادگی پایین دارند

در سطح بین‌المللی، به‌طور متوسط، ۳۰ درصد از دانش‌آموزان دارای امکانات اجتماعی و اقتصادی خانوادگی «بالاتر»، ۴۸ درصد «متوسط» و ۲۲ درصد با امکانات خانوادگی «پایین‌تر» طبقه‌بندی شدند. در سطح بین‌المللی، نتایج نشان می‌دهد که تفاوت زیادی ۸۶ امتیاز در میانگین پیشرفت خواندن بین دانش‌آموزان با سطح اجتماعی و اقتصادی «بالاتر» خانوار و سطح «پایین‌تر» وجود دارد (۵۴۳ در مقابل ۴۵۷).

از نمونۀ دانش‌آموزان ایرانی ۷ درصد در گروه بالا، ۳۷ درصد متوسط، و ۵۵ درصد در دسته پایین قرار گرفته‌اند. دانش‌آموزانی که به لحاظ اجتماعی ـ اقتصادی در گروه بالا قرار دارند نمره ۴۹۳ و آن‌هایی که در گروه پایین اقتصادی و اجتماعی قرار دارند نمره ۳۸۱ و در گروه متوسط نمره ۴۴۵ کسب کرده‌اند.

دانش‌آموزانی که در مدارسی با نسبت‌های بالاتر دانش‌آموزان ثروتمند تحصیل می‌کنند، نسبت به دانش‌آموزانی که در مدارسی با نسبت دانش‌آموزان مرفه اقتصادی کمتری تحصیل می‌کنند، پیشرفت خواندن بیشتری دارند.

۲۹ درصد دانش‌آموزان ایرانی در مدارس مرفه، ۲۱ درصد در مدارس متوسط و ۵۰ درصد در مدارس محروم تحصیل می‌کنند.

علی زرافشان، معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، همه دنیا متاثر از کرونا شد؛ لذا فرصت‌ها و تهدید‌هایی برای آموزش رقم خورد، گفت: اینکه آموزش و پرورش‌ها مجبور شدند آموزش را به سمت استفاده دوگانه از فضای مجازی و فضای واقعی پیش ببرند و هم معلم‌ها شایستگی هایشان را در به کارگیری فناوری اطلاعات و فضای مجازی افزایش دادند، فرصت‌های خوبی بود که برای سیستم‌های آموزشی دنیا رقم خورد.

وی در ادامه افزود: برای مثال در ایران شبکه شاد و مدارس مجازی راه اندازی شدند؛ لذا نوعی تمایل برای تولید محتوا فراهم شد. سوی منفی این ماجرا، افت آموزش و یادگیری دانش آموزان بود که نتیجه اش را دیدیم. انتقال از آموزش حضوری و رو در رو با معلم به آموزش غیر حضوری، برای دانش آموزان افتی را دی پی داشت مطالعات جهانی آن را کاملا روشن شده است.

*اوایل کرونا، ۳۶ درصد دانش آموزان ایرانی، بعد از ۱۰ سالگی قادر به خواندن متن ساده هم نبودند

علی زرافشان با تاکید بر اینکه بانک جهانی در سال ۲۰۲۰، در این خصوص، مطالعه‌ای با عنوان فقر یادگیری انجام داده است، گفت: در این مطالعه فقط بر روی عامل شایستگی‌های خواندن دانش آموزان تمرکز شده است. در این گزارش نشان داده شد که به طور متوسط ۵۷ درصد دانش آموزان جهان، پایه چهارم، یعنی ۱۰ سالگی، را طی می‌کنند؛ اما قادر به خواندن متن ساده نیستند!

در واقع این بچه ها، حداقل شایستگی خواندن را کسب نمی‌کنند. این یعنی به تبع آن، حداقل شایستگی ریاضیات، علوم و سایر دروس را هم کسب نمی‌کند و دلیل آن است که دانش آموز حتی نمی‌تواند متن این دروس را بخواند تا در نهایت مفهوم آن‌ها را درک کند.

وی افزود: در سال ۲۰۲۰، که زمان آن مربوط به اوایل شروع کرونا است، سهم ایران از این ۵۷ درصد، ۳۶ درصد بود؛ یعنی ۳۶ درصد دانش آموزان ابتدایی ایران، کلاس چهارم را تمام می‌کنند در حالی که حداقل شایستگی خواندن را فرا نمی‌گیرند.

*امسال فقر یادگیری در ایران به ۴۴ درصد رسید

زرافشان در ادامه تاکید کرد: این گزارش در سال ۲۰۲۲ تکرار شد و در گزارش سال جدید، این نسبت از ۵۷ درصد به ۷۰ درصد افزایش پیدا کرد. در حالی که در هدف گذاری این مطالعه اینگونه پیش بینی شده بود که در سال ۲۰۳۰، کشور‌ها بتوانند این فقر یادگیری را به نصف، کاهش دهند؛ یعنی ایران باید به رقم ۱۸ درصد در سال ۲۰۳۰ برسد که با توجه به عقب ماندگی کشور‌ها در دوران کرونا، این مهم قطعا به تعویق می‌افتد.

معاون اسبق آموزش متوسط وزارت آموزش و پرورش گفت: اگرچه گزارش کامل ۲۰۲۲ هنوز منتشر نشده است؛ ولی گزارش اولیه که رقم ۷۰ درصد را نشان می‌دهد، ثابت می‌کند که با همان نسبت، فقر یادگیری در ایران به ۴۴ درصد افزایش پیدا کرده است.

این نشان دهنده آن است که اگر با همین روال مثل دوران کرونا آموزش‌ها را مجازی ادامه دهیم، انتظار می‌رود که عدم دستیابی به شایستگی‌های پایه و حداقل‌های شایستگی، باعث شود که بچه‌ها در سال‌های آینده با ضعف شدیدی از آموزش و پرورش فارغ التحصیل شوند.

*دست فیلترینگ و تعطیلی مدارس بر گلوی دانش آموزان

او با تاکید بر اینکه همین دانش آموزان، با همین فقر آموزشی، به دوران دانشجویی می‌رسند و تاثیر آن در آینده به وفور دیده خواهد شد و با همین میزان توانمندی به سال‌های بالا‌تر می‌روند؛ یعنی ما با نسلی مواجه خواهیم شد که در واقع شایستگی هایش به حداقل ممکن کاهش پیدا کرده است و برای جبران این مهم، آموزش و پرورش باید دست به اقدامات جدی بزند، گفت: در تعطیلی‌های اخیر، یک مسئله به مسائل قبلی آموزش و پرورش اضافه شده که موضوع فیلترینگ اینترنت و کاهش پهنای باند است که اگر محتوای مجازی هم وجود داشته باشد، امکان دسترسی وجود ندارد.

وی گفت: در شهرستان ها، اوضاع دسترسی به اینترنت از تهران هم نامناسب‌تر است؛ لذا آموزش و پرورش باید فکری جدی در خصوص برخورد‌های انفعالی اش در برابر ستادی که در خصوص تعطیلی مدارس می‌گیرند بکند.

آموزش و پرورش با رویکردی جدید و جدی باید اعلام کند که به جای تعطیلی مدارس، لازم است سیستم حمل و نقل عمومی گسترش داده یا از تردد ماشین‌های شخصی جلوگیری شود.

علی زرافشان ضمن تاکید بر اینکه تاثیر فیلترینگ را نیز نباید روی تعلیم و تربیت نادیده گرفت، گفت: باید مسئولان آموزش و پرورش در موضع مطالبه گری قرار بگیرند و هم از مسئولان مخابرات کشور و هم استانداری که مسئول تعطیلی مدارس است، بخواهند که تعطیلی مدارس را سهل‌ترین راه در دوران آلودگی هوا نپندارند.

*۲ سال آینده، ۵۰ درصد دانش آموزان بعد از کلاس چهارم، حتی نخواهند توانست یک متن ساده را بخوانند

وی افزود: باید به ازای خسارتی که به نسل آینده کشور وارد می‌شود، آموزش و پرورش در موضع مطالبه قرار بگیرد. اینکه در مصاحبه‌ها می‌بینیم که مسئولان اظهار تاسف می‌کنند، کافی نیست و به درد نمی‌خورد. مدارس نباید هدف اول و فوری ارگان‌های تصمیم گیرنده قرار بگیرند. با تعطیلی مدارس، از آلودگی هوا کاسته نشد در نتیجه فایده‌ای ندارد.

زرافشان در پایان گفت: برای دو سال آینده، باید منتظر این باشیم که بیش از ۵۰ درصد دانش آموزانمان به حداقل شایستگی هم دست پیدا نکنند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت شفقنا، تاریخ انتشار: 17خرداد1402، کدخبر: 1588130، fa.shafaqna.com