شعار سال: روزنامه «جمهوری اسلامی» در همین راستا آورده است: دیپلماسی فعال نفتی ایران به پیروزی مهمی در صحنه تعاملات نفتی در مقیاس جهانی و اوپک دست یافت. اجلاس وزرای نفت کشورهای عضو اوپک در وین برای کاهش سقف تولید اوپک در حد ۲/۱ میلیون بشکه در روز، تصمیم قاطعی گرفت. این تصمیم از یک ماه دیگر اجرایی می‌شود و سقف تولید اوپک در حد ۵/۳۲ میلیون بشکه در روز تثبیت خواهد شد. اگرچه این تصمیم در اجلاس الجزایر مطرح بود لکن عربستان و برخی دنباله‌روهای آن با کارشکنی در این زمینه مانع اتخاذ یک تصمیم قاطع و عملیاتی کردن آن بودند.

حدود دو سال بود که بازار جهانی نفت بر اثر تکروی‌های عربستان و برخی متحدانش ملتهب و بلاتکلیف بود. این بلاتکلیفی دقیقاً به زیان صادر کنندگان نفت در اوپک تمام شد و حدود هزار میلیارد دلار از درآمد نفتی آنها کاست و سرانجام با شکست و ناکامی عربستان و متحدانش وارد مرحله جدیدی شد.

آثار و تبعات تخریبی این اقدامات دولت عربستان به حدی گسترش یافت که تحلیل گران از ناتوانی، عدم کارائی و حتی مرگ اوپک، سخن به میان می‌آوردند و با جملات زهرآگینی که به همراه تحلیل‌های سیاسی - اقتصادی روانه رسانه‌ها می‌کردند، اوپک را پدیده‌ای معرفی می‌کردند که عملاً به تاریخ پیوسته است.

در اجلاس وین مقرر شد اعضای اوپک به جز ایران و نیجریه، ۵/۴ درصد از آخرین تولیدشان بکاهند و صادقانه به نفع رونق بازار نفت و ارتقاء درآمد نفتی اعضای اوپک عمل نمایند.

بدین ترتیب ایران توانست به سطح پایه تولید نفت خود در سال ۱۳۸۴ یعنی ۹۷۵/۳ میلیون بشکه در روز دست یابد و عملاً آثار و تبعات تحریم‌های نفتی در سهمیه تولید خود را پشت سر بگذارد. اگر قدری به روند تحولات نفس گیر در دوره دو ساله گذشته در عرصه دیپلماسی نفت بنگریم، ابعاد موفقیت امروز دست اندرکاران نظام در عرصه بین‌المللی نفت و اوپک را بهتر درک می‌کنیم.

واقعیت این است که حتی قبل از اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران، رژیم آل سعود و متحدانش در اوپک به آمریکا و برخی کشورهای اروپائی وعده می‌دادند که نخواهند گذاشت تحریم نفتی ایران باعث افزایش قیمت نفت و مهم‌تر از آن بی‌ثباتی عرضه و تقاضا در صحنه بین‌المللی شود. آنها با افزایش تولید خود عملاً بازار نفت را به حد فوق اشباع رساندند و حتی باعث کاهش قیمت نفت در بعضی مقاطع شدند.

عربستان، در مرحله بعدی به کمک برخی کشورهای غربی با افزایش تولید و همدستی غرب در استفاده از ذخایر استراتژیک نفتی آنچنان ضربه‌ای بر پیکره اقتصاد نفتی کشورهای صادرکننده نفت وارد کرد که قیمت نفت به زیر ۳۰ دلار سقوط کرد. هدف و بلکه ماموریت آل سعود این بود که بتوانند اقتصاد نفتی ایران و روسیه را دچار ناتوانی و انفعال کنند. اما ایران با در پیش گرفتن یک دیپلماسی موفق یگانه کشوری بود که نه تنها بحران‌های ناشی از سقوط قیمت نفت را پشت سر گذاشت بلکه توانست حدود ۲۰ درصد از درآمد نفتی خود را در صندوق ذخیره ارزی پس‌انداز کند.

اعضای اوپک در مذاکرات فشرده در مرحله نخست خواهان جلوگیری از افزایش سهمیه صادرات نفت ایران بودند ولی وزیر نفت کشورمان گفت با تمام توان خود برای دستیابی به سهمیه قبل از تحریم‌ها، برنامه ریزی و عمل خواهد کرد. دست یابی به این هدف به تلاش شبانه روزی صنعتگران، برنامه‌ریزان و فعالان صحنه دیپلماسی نفتی متکی بود. افتخار بزرگ این مجموعه ورزیده، کاردان و با اراده این است که نه تنها به اهدافش دست یافته بلکه در اجلاس اخیر وین حتی به ۹۰ هزار بشکه سهمیه بیشتر نیز دست یافت.

سایر کشورهای نفتی غیراوپک نیز متعهد شده‌اند جمعاً ۶۰۰ هزار بشکه در روز از تولید فعلی خود بکاهند که روسیه به تنهائی ۳۰۰ هزار بشکه کاهش تولید خود را تضمین کرده است. حتی همین توافق با غیراوپک را هم عمدتاً ایران با هدایت و تعامل با روسیه، محقق و ممکن ساخت.

اکنون خوب است تمامی کشورهای تولید کننده نفت اعم از اوپک و غیراوپک به سیر تحولات پرفراز و نشیب ۲ سال گذشته بیندیشند تا آثار و تبعات این جنگ فرسایشی نفتی را که باعث تضعیف جبهه صادر کنندگان نفت در برابر کارتل‌ها و غول‌های نفتی جهانخوار گردید، مرور کنند و به این جمع بندی آشکار برسند که هیچ کس از لجاجت و یکه تازی در زمینه برباد دادن منافع و مصالح کشورهای صادر کننده نفت، به جز دشمنان سودی نخواهد برد بلکه آنها که بیشتر شرارت کردند، بیش از دیگران زیان دیدند و اقتصادشان بیش از دیگران متضرر شد.

مرور این تحولات می‌تواند از تکرار فجایع مشابه جلوگیری کند و به همگان بفهماند که در یک کشتی نشسته‌اند و سرنوشتی مشترک دارند. روند خروج از این بحران هم درس‌های مهمی را با خود به همراه دارد. از جمله اینکه می‌توان در عین وجود اختلافات سیاسی و در عین رقابت هم، تعامل کرد و به خاطر دستیابی به سطوح بالاتری از منافع مشترک نفتی، به تفاهم رسید.

علاوه بر این، تامل بیشتر در این مقوله برای مراکز تصمیم گیرنده و طراحان راهبردی کشور نیز نکات و درس‌های مهمی را گوشزد می‌کند از جمله اینکه ارتقاء توانمندی تولید و ایجاد «ظرفیت اضافی تولید نفت» به اقتدار کشور در راه تحقق اهداف دراز مدت ما می‌افزاید و «قدرت چانه زنی» نظام را تضمین می‌کند. اگر ایران قادر به افزایش تولید خود نمی‌بود، حتی بدون اعمال تحریم‌ها و بدون فشار خارجی برای کاهش سطح تولید خود نیز عملاً محکوم به تولید در پایین‌ترین سطح ممکن می‌بود.

جا دارد از تمامی دست اندرکاران دلسوز و کارآمد نظام در عرصه دیپلماسی نفتی در هر سطحی از تاثیرگذاری و اجرا که هستند، تقدیر و تشکر شایسته‌ای به عمل آید و برای تحقق سطوح بالاتری از پیشرفت و توسعه نیز لازم است سرمایه‌گذاری‌های مورد انتظار در جهت افزایش ظرفیت تولید نفت به گونه‌ای صورت گیرد که با تحقق آن قدرت چانه زنی ایران در مقیاس منطقه‌ای و جهانی هم ارتقاء یابد و تضمین ‌شود.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري ایسنا، تاریخ انتشار: 13 آذر 1395، کد مطلب: 95091306611:www. isna.ir