شعارسال: هنر نقالی را می توان یکی از قدیمی ترین هنرها در ایران دانست. این هنر که در فهرست جهانی یونکسو نیز به ثبت رسیده است ریشه در دل فرهنگ این مرز و بوم دارد.

نقالی در روایت داستان های اساطیری و توضیح و تشریح یک حماسه است که همواره باعث برانگیخته شدن حس وطن پرستی در ایرانیان شده است. شاهنامه مهمترین منبع مورد استفاده در نقالی است و بیشتر نقالان در نقالی های خود از اشعار حماسی شاهنامه استفاده می کنند.

اینجاست که ارزش شاهنامه دوباره به رخ کشیده می شود. و با مرور اشعا حماسی شاهنامه پی به ارزش کار فردوسی حکیم می بریم.

*نقال، استاد برجسته هنر

نقالان داستان هایی از حماسه های قومی، ملی، دینی و واقعه های تاریخی شبه تاریخی و مذهبی را با کلامی سنجیده و آهنگین و بیانی گرم و رسا در میان جمع مردم و در فضاهای عمومی یا محفل های خصوصی، نقل و روایت می کنند.

آن هایی که نقالی را از نزدیک دیده و شنیده اند شاهد شور و حرارت نقالان و مرشد ها هستند، که چگونه با به هم زدن دست های خود این هنر زیبا را به تصویر می شکند ونقل می کنند.

نقالی در حقیقت یک هنر سینه به سینه است که از سالیان دور به عنوان یک میراث ملموس به ارث رسیده است و حالا با ثبت جهانی ان در یونسکو همه نقالی را با نام ایران می شناسند.

نقال در حقیقت کسی است که حافظه بسیار خوبی در حفظ اشعار حماسی و داستان های اساطیری دارد و با شور و هیجان خاصی به اجرای نقالی می پردازد.

نقال چنان با شور و حرارات به اجرای این هنر می پردازد که هم را به وجد می آورد.

نقالان در نقل داستان ها و بازنمایی واقعه ها و القای رخدادهای هیجان انگیز استعداد و هنر فروانی داشتند و در شیوه بیان طرز نمایش واقعه ها و تقلید حرکات و رفتار صاحب ذوق و هنر بودند.

*نقالی در گذشته

نقالی در ایران به دو دوره قبل از اسلام و بعد از اسلام تقسیم می شود. و این نشان دهنده عمق تاریخی و ریشه تمدنی هنر نقالی است. قبل از اسلام نقالی در دورانی مانند دوران حکومت ساسانیان نیز از ارزش و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. با ورود اسلام به ایران نقالی در کنار حماسی بودن رنگ و بوی معنوی نیز به خود گرفت و حماسه ها و روایات های مذهبی چون واقعه کربلا نیز به نقالی اضافه شد.

با این حال تاکید نقالان همچنان روایت داستان های حماسی از شاهنامه است. اشعار شاهنامه همیشه و همه جا به عنوان یک منبع مهم مورد استفاده نقالان قرار می گیرد.

*مکان برگزاری نقالی

نقالی بیشتر در قهوه خانه اجرای می شود. خصوصا در قرون گذشته و در زمانی که اوج رونق قهوه خانه ها بود. نقالان با روایت حماسه گونه داستان های اساطیری خستگی را از تن رهگذران و مردم که در قهوه خانه برای استراحت و صرف چای می آمدند می زدودند و گرد خستگی را از چهره آنان می گرفتند.

با گذشت زمان نقالی کم کم در دیگر اماکن نیز اجرا شد اکنون نقالی بیشتر در اماکن فرهنگی – تاریخی برگزار می شود. آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از این نمونه هاست که خواستگاه نقالی است و همه روزه در این مکان شاهد برگزاری نقالی و شاهنامه خوانی هستیم.

نکته حائز اهمیت در هنر نقالی این است که با گذشت سالیان سال از زمان ورود نقالی به ایران و هم چنین با وجود ورود ده ها هنر آئینی دیگر و نیز هنرهای نمایشی این هنر نقالی است که اگرچه کم اجرا می شود اما همچنان در بین مردم جایگاه ارزشمندی دارد و هربار که این هنر در هرجایی اجرا شود با تشویق مکرر و مداوم تماشگران و مردم روبه رو می شود.