شعارسال: منابع آب زیرزمینی از ذخایر استراتژیک و مهم هر کشور محسوب می‌شود چراکه نقش مهمی در تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت دارند.

در یک دهه گذشته کشور ما با مشکلات و چالش فراوان آب روبرو بوده و همین سبب شده که مسئولان برای حل این بحران اقداماتی در دستور کار داشته باشند. خوشبختانه در سال‌های اخیر در استان ایلام دولت برای مصرف بهینه از آب‌های زیرزمینی بخصوص در بحث کشاورزی و کاهش هدررفت آب در کشاورزی سنتی اقدامات بسیار مهمی در راستای مدرن کردن آبیاری کشاورزی با اجرای طرح‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی با مشارکت ۷۰ درصدی در اجرای آبیاری نوین از کشاورزان حمایت کرده است.

هرچند تا نقطه مطلوب فاصله فروانی وجود دارد ولی شروع کار در این استان محروم نویدبخش توسعه کشاورزی و از همه مهمتر استفاده بهینه از منابع آب زیرزمینی است.

*برداشت آب از میزان تغذیه آب بیشتر است

در رابطه با وضعیت آب‌های زیرزمینی در استان ایلام مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام گفت: استان ایلام با وسعتی در حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع دارای پهنه‌های آبرفتی متعددی است.

احسان یارمحمدی بیان داشت: با توجه به نفوذ آب‌های سطحی طی هزاران سال گذشته سفره‌های زیرزمینی در سطح استان تشکیل‌شده و همین سبب شده منابع آب استراتژیکی پدید بیاید.

وی اظهار داشت: با توجه به مطالعات پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی تجدید پذیر در سطح استان حجم پتانسیل منابع آب زیرزمینی قابل‌برداشت برابر ۶۴۰ میلیون مترمکعب در سال برآورد می‌شود که از این مقدار میزان ۳۲۰ میلیون مترمکعب آن در پهنه‌های آبرفتی قرارگرفته است.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام گفت: امروزه با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینهٔ استخراج منابع آب زیرزمینی به طرق مختلف متأسفانه میزان برداشت بیش از میزان تغذیه است و این امر باعث افت شدید سطح منابع آب زیرزمینی در دنیا و ایران شده است.

*برداشت غیرمجاز و اضافه از آب های زیرزمینی

وی افزود: استان ایلام دارای یک هزار و ۹۱۶ حلقه چاه مجاز است که سالانه بیش از ۲۹۰ میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی را برداشت می‌شود و از این مقدار میزان ۲۵ میلیون در بخش شرب و ۱۰ میلیون در بخش صنعت و میزان ۲۳۱ میلیون نیز در بخش کشاورزی به‌صورت مجاز برداشت می‌شود.

یارمحمدی تصریح کرد: علاوه بر میزان یادشده از منابع آب زیرزمینی، ۲۰ میلیون مترمکعب به‌صورت اضافه برداشت در چاه‌های کشاورزی مجاز و سه میلیون مترمکعب توسط چاه‌های غیرمجاز برداشت می‌شود.

وی اظهار داشت: با توجه به برداشت سالانه و همچنین عدم تغذیه مناسب سفره‌های زیرزمینی توسط منابع سطحی و وقوع خشکسالی‌های چندساله استان بخصوص دشت‌های مهم سطح آب سفره‌ها به‌شدت افت کرد که ازاین‌بین می‌توان به دشت مهران با افت متوسط سالانه ۸۰ سانتی‌متر و دشت موسیان با افت متوسط سالانه حدود ۵۰ سانتی‌متر اشاره کرد.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام گفت: با توجه به حجم اضافه برداشت چاه‌های کشاورزی و میزان مصرف این نوع چاه‌ها باید با راهکارهای فنی و عملی از افت سطح آب زیرزمینی در این دشت جلوگیری کرد تا از پیامدهای بعدی آن از قبیل نشست زمین، شور شدن آب و هزینه‌های سرسام‌آور جابجایی و کف شکنی چاه جلوگیری به شود.

*خوشبختانه استان ایلام دارای کمترین تعداد چاه غیرمجاز به تعداد ۳۷ حلقه است

وی افزود: خوشبختانه استان ایلام دارای کمترین تعداد چاه غیرمجاز به تعداد ۳۷ حلقه است.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام گفت: یکی از اقدامات مهم شرکت آب منطقه‌ای ایلام برخورد با چاه‌های غیرمجاز حفاری‌شده و اضافه برداشت است. سال گذشته تعداد ۴۸حلقه و امسال معرفی ۵۰ حلقه از چاه‌های مجاز دارای اضافه برداشت برای قطع برق به شرکت توزیع برق استان در دستور کار قرارگرفته است.

*استقرا و تجهیز ۱۴ اکیپ گشت و بازرسی به‌منظور حفظ و حراست منابع آب

یارمحمدی افزود: با توجه به حفظ و حراست از منابع آب زیرزمینی و جایگاه و اهمیت این منابع شورای عالی آب در پانزدهمین جلسه خود به‌منظور به تعادل رساندن سفره‌های کشور ۱۵ پروژه اجرای برای وزارت نیرو وزارت جهاد کشاورزی و سازمان زمین‌شناسی تدوین و تعریف کرد که از سال ۹۵ لازم اجرا هستند.

وی عنوان کرد: در این راستا شرکت آب منطقه‌ای ایلام هم به‌منظور حفظ حراست از این منابع آب زیرزمینی اقداماتی همچون استقرا و تجهیز ۱۴ اکیپ گشت و بازرسی به‌منظور حفظ و حراست منابع آب و شناسایی تخلفات، نصب و راه‌اندازی کنتورهای هوشمند به‌منظور کنترل بهره‌برداری چاه‌های کشاورزی مجاز، مطالعه و اجرای پروژه‌های متعدد در زمینهٔ تغذیه مصنوعی و تقویت سفره‌های زیرزمینی در سطح استان، در زمینهٔ اجرا می‌توان به پروژه‌های تغذیه مصنوعی در دشت مهران دو پروژه و سه پروژه در دشت «برتش» اقدامات صورت گرفته است.

وی افزود: خوشبختانه مطالعه و تشکیل تشکل‌های آب در سطح دشت‌های استان صورت گرفته که در این راستا چهار تشکل در دشت‌های مهران، دو تشکل در دشت برتش و هلیلان تشکیل‌شده و مراحل تشکیل تشکل در دشت موسیان در دست اقدام است.

*لزوم پیاده کردن الگوی کشت متناسب با وضعیت

وی بیان داشت: با توجه به گستردگی و ذینفع بودن اقشار مختلف جامعه با منابع آب انتظار است همه سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف شرکت آب منطقه‌ای ایلام را در راستای حفاظت و بهره‌برداری مناسب کمک کنند.

به‌منظور اجرای بهینه‌سازی مصرف و اجرای الگوی کشت واقعی سازمان کشاورزی سند ملی آب را به روز و با الگوی کشت متناسب با وضعیت آب هوای منطقه اقدام به کشاورزی کند

یار محمدی تصریح کرد: به‌منظور اجرای بهینه‌سازی مصرف و اجرای الگوی کشت واقعی سازمان کشاورزی نسبت به بروز کردن سند ملی آب اقدام و با الگوی کشت متناسب با وضعیت آب هوای منطقه اقدام به کشاورزی کنند.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام اظهار داشت: عمده مشکلات آب منطقه‌ای در زمینهٔ حفظ و حراست از منابع آب می‌توان به عدم همکاری ارگان‌ها و نهادی همانند جهاد کشاورزی است.

یارمحمدی با اشاره به عدم اطلاع و آگهی بهره بردان از وضعیت منابع آب استان سبب مقاومت مردم در خصوص اجرای طرح‌های آب منطقه‌ای می‌شود.

*استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری برای کاهش برداشت از سفره های زیرزمینی

یک کارشناس حوزه آب نیز در این خصوص بیان داشت: برای حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی باید داشتن آمار و اطلاعات هر سفره آب زیرزمینی وبر اساس بهبود آن نسبت به توسعه و با عدم توسعه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی اقدام کرد.

پرویز محمدی گفت: استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری ازجمله سیستم‌های تحت‌فشار بارانی یا قطره‌ای و از همه مهمتر جلوگیری از آبیاری سنتی و بالا رفتن راندمان برداشت سبب می‌شود برداشت آب‌های زیرزمینی کمتر شود.

وی افزود: بهره‌برداران باید به میزان مجوز بهره‌برداری که در پرونده آن قیدشده آب برداشت کنند تا علاوه بر جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز باید چاه‌های مجاز نیز در راستای حفاظت کمی و کیفی از سفره‌های آب زیرزمینی و جلوگیری از کاهش حجم مخازن آب زیرزمینی اضافه برداشت نداشته باشند.

این کارشناس منابع آب بیان داشت: متأسفانه حفر چاه‌های غیرمجاز و بهره‌برداری بی‌رویه از آن‌ها سبب می‌شود سفرهای زیرزمینی دچار افت شدید شوند و یکی از راهکارهای مقابله با کاهش آب‌های زیرزمینی برخورد با چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز است.

محمدی گفت: ازجمله راهکارهای تغذیه سفرهای آب زیرزمینی مؤثر ارائه اقتصاد الگوی متناسب با اقلیم هر منطقه در راستای کاهش میزان مصرف آب زیرزمینی است.

وی بیان داشت: اجرا طرح‌های تغذیه‌ای مصنوعی در بالادست دشت‌ها تأثیر بسزایی در تغذیه سفر ه های آب زیرزمینی و بالا آمدن سطح آب دارد.

این کارشناس منابع آب اظهار داشت: برای کاهش مصرف آب‌های زیرزمینی و استفاده بهینه از آن اطلاع‌رسانی به مردم جامعه نقش و اهمیت بسیار بالایی دارد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 29آذر1395، کدخبر: 3853733: www.mehrnews.com