شعار سال: این بخش از محیط شهری شاید به دلیل اینکه کمتر با امور روزمره مردم عادی سر و کار دارد، مورد توجه قرار می گیرد و شهروندان نیز نسبت به خدمات دهی به آن یا امکاناتش، دغدغه چندانی ندارند.

گورستان های شهری که معمولا در هر شهری با نام خاص خود شناخته می شود، بخشی از مکان ها و فضاهای شهری است که به دلیل تنها کاربردش یعنی دفن مردگان و نیز قرار گرفتن در محوطه های خارج از شهر کمتر در معرض دید مردم قرار گرفته تا عیب ها و وضعیت آن مورد بررسی قرار گیرد.

قبرستان ها با وجود اینکه یک کابرد مشخص دارند اما می توانند در صورت رسیدگی به مکانی آرام به عنوان یک فضای زنده شهری به کار گرفته شود که شاید آرامش موجود در آن در مکان هایی همچون بوستان ها و پارکها، به دست نیاید.

اما این فضاها طی سالهای اخیر و با دچار شدن زندگی شهری به تجملات و خودبرتر بینی برخی از اقشار به ویژه مرفهین جامعه، به مکانی برای نشان دادن کلاس اجتماعی و شوآف تبدیل شده است به طوریکه وضعیت خرید و فروش قبر در شهرهای بزرگ تواسته بازار سیاه و زمینه خرید و فروش قاچاقی قبر را نیز فراهم کند.

در شهرهایی مانند تهران که سابقه ایجاد قبرستان ها به بیش از یکصد سال پیش بازمیگردد و نخستین مکان ها برای این منظور در شهر ری و ابن بابویه و امامزاده عبدالله، شکل گرفت، اکنون بازار سیاه فروش قبر در آن به یکی از تجارت های پرسود تبدیل شده است که البته نقش برخی عوامل شهرداری نیز در آن کمرنگ نیست.

این وضعیت در شهرهای بزرگ دیگر نیز وجود دارد و در حالیکه تعرفه های مشخص شهرداری ها اجازه دریافت مبالغ بیشتر از خریداران را نمی دهد برخی شهرداری ها با تعیین تعرفه های اضافی برای کمک به خیریه ها، جیب مشتریان را بیشتر از حد قانونی خالی می کنند.

اما این تنها مشکل قبرستان های شهری نیست و قبرهای قاچاق نیز پدیده نه چندان تازه در این مکان ها است که به دلیل درخواست خریداران شکل گرفته است بدین شکل که قبرستان هایی که به علت نزدیکی به مناطق مسکونی دیگر اجازه دفن مردگان را ندارند، اما در درون شهر قرار گرفته و از موقعیت جغرافیایی خوبی برخوردار است، از سوی خریدارانی که حاضر به پرداخت هزینه های گزاف برای یک قبر هستند، مورد معامله قرار می گیرد.

قبرقاچاق به ویژه در شهرهایی همچون تهران و در قبرستان های قدیمی این شهر همچون امامزاده عبدالله و ابن بابویه، رواج دارد و گاه مشتریان چنین قبرهایی تا چند ده میلیون تومان نیز برای خرید یک مقبره یا نهایتا قبر ساده پرداخت می کنند.

از سوی دیگر، در طول تاریخ ایران، گورستان بیشتر فضایی برای زندگان و نه مردگان بوده و کارکردهای فرهنگی، مذهبی و گردشگری زیادی داشته است.این در حالی است که در سال‌های اخیر تغییرات زیادی در این کارکردها ظاهر شده و حتی بعد از جنگ، با پایین آمدن سن مرگ به دلیل افزایش شمار شهدا و همچنین تصادفات جاده‌ای، شیوه عزاداری و تدفین نیز تا حد زیادی تغییر کرده و به صورت دراماتیک و همراه با شیون و فغان و سرکنی در آمده است و حتی ظهور پدیده نوین اِکو مداح باعث از میان رفتن آرامش و سکون حاکم بر گورستان و مراسم تدفین شده است.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از سایت تیتر شهر، تاریخ انتشار: 13 دی 1395، کد مطلب: 17682، www.titreshar.ir