شعار سال:

1- آیا این نخستین قطعنامه تصویب‌شده علیه اسرائیل است؟
نه. اما این نخستین قطعنامه‌ای است که در 35سال گذشته مواضع مشخصی درباره شهرک‌سازی‌های اسرائیل گرفته است. پیش از آن قطعنامه پیشین در سال 1980 که توسط شورای امنیت تصویب شد، هم چنین موضعی داشت.

2- آیا نخستین بار است که رئیس جمهوری امریکا در مقابل چنین قطعنامه‌ای از حق وتوی خود استفاده نمی‌کند؟
نه. از سال 1967 تمامی رؤسای جمهوری ایالات متحده امریکا قطعنامه‌های تصویب‌ شده شورای امنیت را وتو نکرده‌اند. تا به امروز 47 قطعنامه درباره درگیری‌های اسرائیل و فلسطین توسط شورای امنیت سازمان ملل تصویب شده که تمامی آنها در زمان غیر از ریاست‌جمهوری باراک اوباما تأیید شده است. رئیس جمهوری جورج دبلیو بوش در دوران ریاست‌جمهوری‌اش به نه قطعنامه اجازه تصویب‌شدن داد. در دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون نیز سه قطعنامه توسط شورای امنیت تصویب شدند. در واقع این نخستین بار است که از زمان ورود اوباما به کاخ سفید، وی از حق وتوی خود در سازمان ملل چشم‌پوشی کرده است. آخرین بار که در فوریه 2011 قطعنامه‌ای علیه اسرائیل به شورای امنیت راه پیدا کرد تا مانع شهرک‌سازی‌های آن شود، اوباما آن را وتو کرد.

3- آیا اوباما سنت چندین‌ ساله «دوری از تغییرات سیاسی مابین پایان دوره یک رئیس جمهوری و روی کار آمدن رئیس جمهوری بعدی» را زیر پا گذاشته؟
نه. عده کمی از رؤسای جمهور پیشین، در مدت پایان‌گرفتن دوران کاری‌شان و آغاز دوره رئیس‌جمهوری بعدی تغییرات عمده سیاست خارجی مانند توجه به مسأله فلسطین- اسرائیل را پدید آورده‌اند. مثلاً رونالد ریگان از همین دوران کوتاه استفاده کرد تا با سازمان آزادی فلسطین گفت‌و‌گو کند. بیل کلینتون نیز در همین مدت زمان «معیارهای کلینتون» را مطرح کرد تا به حل بحران فلسطین- اسرائیل کمک کند.

4- آیا این قطعنامه می‌تواند به صورت قانونی شهرک‌سازی‌ها را از بین ببرد، چرا که می‌توان گفت اکنون براساس قوانین بین‌المللی این کار غیرقانونی است؟
نه. با وجود آنکه چهارمین کنوانسیون ژنو دولت‌ها را از انتقال جمعیت‌شان به سرزمین‌هایی که در جنگ مغلوب شده‌اند اما تحت مالکیت کشورهای دیگر هستند، منع کرده، بازهم این قطعنامه ضمانت اجرایی ندارد. ضمن آنکه بسیاری از کشورها در برابر شهرک‌سازی‌های اسرائیل در غرب و شرق بیت‌المقدس موضع گرفته‌اند و آن را مصداق بارز نقض حقوق بین‌الملل می‌دانند.

5- عواقب فوری قطعنامه شورای امنیت چیست؟
قطعنامه تصویب‌شده توسط شورای امنیت عواقب عملی‌ای برای اسرائیل ندارد. این قطعنامه هیچ اقدام قهری و اجباری را شامل نمی‌شود و حتی هیچ تحریمی را برای سرپیچی از آن در نظر نگرفته است. البته به غیر از تعبیه مکانیزمی که شورای امنیت باید هر سه ماه یک بار گزارشی پیرامون وضعیت شهرک‌سازی‌ها ارائه دهد.

6- عواقب درازمدت این قطعنامه چیست؟
در این شرایط ممکن است پیامدهای جدی‌تری گریبانگیر اسرائیل و به طور مشخص وضعیت شهرک‌سازی‌ها شود. نخستین گزاره‌ای که به شهرک‌سازی‌ها تعلق می‌گیرد «غیرقانونی‌بودن و مصداق بارز ترویج خشونت تحت قوانین بین‌المللی» است. دادگاه جنایی بین‌الملل در لاهه هم‌اکنون در حال اجرای سلسله تحقیقات مقدماتی‌ای علیه اسرائیل است. یکی از موارد مورد تحقیق قضیه شهرک‌سازی‌هاست. قانون بین‌المللی از طریق راهکارهای متفاوتی نظیر قطعنامه‌های شورای امنیت ضمانت اجرایی پیدا می‌کند. این تصمیم هم‌اکنون می‌تواند با فراهم کردن دلایل کافی، روی تحقیقات مقدماتی اثر بگذارد و راه را برای انجام تحقیقات کامل روی ساخت شهرک‌های اسرائیلی باز کند.

7- آیا دونالد ترامپ می‌تواند با آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش این قطعنامه را برگرداند؟
با نگاهی تئوریک، بله. اما عملگرایانه، خیر. برای برگرداندن این قطعنامه، ترامپ باید قطعنامه‌ای مخالف با آن به شورای امنیت ببرد که نشان دهد شهرک‌سازی‌ها قانونی است و در مخالفت با صلح نیست. سپس حمایت دست کم هشت کشور عضو شورای امنیت را کسب کند و مطمئن شود که چین، فرانسه، روسیه و انگلستان این قطعنامه را وتو نمی‌کنند. چند دقیقه پس از تصویب این قطعنامه ترامپ تویئت کرد که پس از 20 ژانویه سازمان ملل طور دیگری خواهد بود. ترامپ قادر است بر عملکرد سازمان ملل تأثیر بگذارد اما تجربه نشان داده که شانس بالایی برای اراده او در وتوی این قطعنامه وجود ندارد.

8- آیا ترامپ یا قانونگذاران جمهوریخواه دیگر از حمایت مالی سازمان ملل دست خواهند کشید؟
برخی از جمهوریخواهان مهم مانند لیندسی گراهام اعلام کرده‌اند که تمام تلاش شان را برای قطع کامل حمایت امریکا از سازمان ملل به کار خواهند بست. پیش‌تر ایالات متحده چنین برخوردی را با یونسکو پس از آنکه عضویت فلسطین را به رسمیت شناخت، در پیش گرفته بود. نتیجه این شد که امریکا حق رأی‌ دادنش در یونسکو را از دست داد و متعاقباً اسرائیل نیز رأی امریکا را برای متوقف‌کردن اقدامات ضد اسرائیلی را از دست داد.

9- اگر رابطه رئیس‌جمهوری روسیه و نتانیاهو خوب است، چرا روسیه قطعنامه را وتو نکرد؟
به‌رغم رابطه خوب این دو، اما زمانی که پای منافع اسرائیل و رأی‌های سازمان ملل مطرح باشد، رابطه‌شان طور دیگری می‌شود. روسیه یکی از حامیان اصلی فلسطینی‌ها در 50 سال گذشته بوده است. در خلال امروز و همه این سال‌ها در تمامی مجامع عمومی روسیه علیه اسرائیل اقدام کرده است. ممکن است در آینده اتفاق دیگری بیفتد اما دست‌کم در چنین موردی وتوی روسیه بیشتر از آنچه یک اقدام دیپلماتیک باشد، به قصه و خیال نزدیک است.


با اندکی اضافات و تلخیص، برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 14 دی 1395، کد روزنامه: 6398 : شماره صفحه: 13