شعارسال: مصاحبه‌ی روز یکشنبه (16‌ ژانویه) رییس جمهور منتخب آمریکا، دانلد ترامپ با دو نشریه اروپایی، موجب حیرت رهبران این قاره شده است.

ترامپ در این مصاحبه به صراحت گفت که به فروپاشی اتحادیه اروپا اهمیتی نمی دهد و با تکرار همان ادبیات دوران رقابت های ریاست جمهوری خود، ناتو را یک سازمان «منسوخ» خواند.

دانلد ترامپ در حالی وارد کاخ سفید می شود که قصد دارد ستون های سیاست خارجی آمریکا را جا به جا کند، از روابط با چین و مکزیک تا رهبری آمریکا بر نهادهای بین المللی در دنیای پس از جنگ دوم جهانی.

ولی شاید مهم ترین و اساسی ترین تغییر و دگرگونی محتمل در سیاست خارجی آمریکا، مربوط به پشتیبانی همیشگی آمریکا از یکپارچگی اروپا و همچنین کاستن از نقش رهبری ایالات متحده در امنیت و دفاع اروپا است.

تازه ترین نشانه این تغییر بزرگ، مصاحبه یکشنبه ترامپ با روزنامه تایمز لندن و روزنامه بیلد آلمان بود که او با صراحت، بی تفاوتی خود را به چشم اندازهای اتحادیه اروپا نشان داد.

با پیش بینی گسست بیشتر در اتحادیه در پی همه پرسی تابستان گذشته در انگلستان(برای خروج از اتحادیه اروپا یا برگزیت)، ترامپ به خبرنگاران این دو نشریه اروپایی گفت: " فکر نمی کنم که این مساله مهمی برای ایالات متحده باشد."

به علاوه، او بار دیگر نظری را که در جریان رقابت های انتخاباتی مطرح کرده بود، تکرار کرد و ناتو(سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) را یک سازمان «منسوخ» خواند و از این که اعضای آن سهم خود را از هزینه های دفاعی اروپا نمی پردازند، انتقاد کرد.

رهبری آمریکا بر ناتو و پشتیبانی از یکپارچگی اقتصادی و سیاسی اروپا، ستون های سیاست فرا-آتلانتیک ایالات متحده از جنگ دوم جهانی به این سو بوده است. اوباما در دوران ریاستش، چند بار از استیصال خود را از دست «مفت خوارها» free riders در اروپا بیان کرده بود که به تعهدات دفاعی خود عمل نمی کنند، با این حال، او کاملا به دیدگاه بین الملل گرای سنتی در آمریکا(مشترک میان دو حزب جمهوری خواه و دموکرات) پایبند بود که یک اروپای منسجم، تحت چتر حمایتی ناتو را برای امنیت و منافع آمریکا خوب می دانست.

ولی به نظر برخی از کارشناسان منطقه ای، شوک و اضطراب رهبران اروپای، بلافاصله بعد از شنیدن اظهارات اخیر ترامپ مبنی بر شکاکیت او نسبت به اتحادیه اروپا، بیشتر به ساده لوحی و قدرت تحلیل ضعیف خود آن ها باز می گردد تا به رییس جمهور منتخب آمریکا.

مثلا، «جان هولسمن»، متخصص امور روابط آمریکا و اروپا، که یک دفتر مشاوره ریسک های جهانی در آلمان دارد، می گوید:

اگر اروپایی ها از آن چه که ترامپ گفته، شوک زده و هراسان شده اند، برداشت من این است که آن ها تحلیل گران افتضاحی هستند که به راحتی آن چه را که (برای چند ماه) در جریان بود، نادیده گرفته اند. الیت اروپایی که برای آن ها اروپا یک مذهب است، گمان می برند که ترامپِ رییس جمهور دوباره به این مذهب ایمان خواهد آورد و نظرات کافرانه‌ی ترامپِ نامزد را کنار خواهد گذاشت. پس این شوک بزرگی است که می بینند ترامپ به آن چه که در این مدت گفته، معتقد است.

*آلمان شگفت زده

وزرای خارجه اروپا که روز دوشنبه در بروکسل جمع شدند، حرف هیا خوبی برای گفتن درباره اظهارات جنجالی ترامپ نداشتند. وزیر خارجه آلمان، فراک-والتر اشتاینمایر واکنش غالب را در میان همکارانش و پایتخت های اروپایی در یک واژه خلاصه کرد: شگفتی

شخصیت دیگری که در این مورد نظر داد، بوریس جانسن، وزیر خارجه انگلستان بود که اظهارات ترامپ را «خبرهای خیلی خوب» خواند. جانسن متذکر شد که رییس جمهور منتخب آمریکا که از «برگزیت» حمایت می کرد، در مصاحبه خود گفت که خواست مردم را برای ابراز هویت ملی خویش، درک می کند و این که قصد دارد بعد از جدایی انگلستان از اتحادیه، به سرعت مذاکرات را برای یک توافق جدید تجارت آزاد با این کشور آغاز کند.

حقیقت این است که رهبران اروپایی به آن دسته روسای جمهور آمریکایی عادت کرده اند که از یکپارچگی اروپا حمایت می کنند و آن را موجب منفعت دوجانبه اروپا و آمریکا می دانند. اوباما در ماه آپریل گذشته، پیش از برگزاری همه پرسی برگزیت، به بریتانیا سفر کرد و از مردم این کشور خواست که به برگزیت رای منفی بدهند.

امسال(2017)، رهبران اروپایی با یک تقویم انتخاباتی سخت، با احتمال نتایج ویرانگر برای پروژه اروپایی، در فرانسه، آلمان، هلند و احتمالا ایتالیا رو به رو هستند. آن ها نگران هستند که یک «تشویق گر» cheerleader ضد-اتحادیه در کاخ سفید، بتواند یک موج ملی گرایی ضد-اتحادیه را در اروپا هدایت کند. دغدغه دیگر آن است که ترامپ می تواند به قیمت شل کردن علقه ها با اروپا، به مسکو نزدیک شود.

مشاور نزدیک ترامپ، استیو بَنِن، که قرار است استراتژیست ارشد کاخ سفید باشد، یک محافظه کار ملی گراست که روابط نزدیکی با جنبش های مهم ضد-اتحادیه و ضد-مهاجرت در اروپا داشته است، از جمله در فرانسه. فرانسه در ماه آپریل، انتخابات در پیش دارد و پیروزی غافلگیرکننده حزب جبهه ملی(حزب راست گرای افراطی) به رهبری مارین لو پن، می تواند سرآغاز روند انحلال اتحادیه اروپا باشد.

استیو بَنِن، استراتژیست ارشد ترامپ

آنتونی گاردنر، سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا، روز جمعه در بروکسل، به خبرنگاران گفت که شنیده است مقامات تیم انتقال ترامپ در تماس های خود با مقامات اروپایی معمولا این سوال را می پرسند: " کدام کشور قرار است بعد از انگلستان اتحادیه را ترک کند؟"

آنتونی گاردنر

سفیر گاردنر که جمعه آینده، به همراه تمامی سفرای سیاسی منصوب اوباما، شغل خود را از دست خواهد داد، تشویق به از هم گسستن اتحادیه را از سوی واشینگتن یک «دیوانگی» خواند:

" این که ما مشوق برگزیت و برگزیت های دیگر در راه باشیم، اوج حماقت است."

*یک کابینه میانه روتر؟

برخی اروپایی ها، از جمله شماری از وزرای خارجه اروپایی که به اظهارات اخیر ترامپ واکنش نشان داده اند، گفته اند که روی انتخاب های ترامپ برای پست های کابینه(برای حفظ روابط کنونی واشینگتن با اروپا) حساب باز کرده اند. شماری از گزینه های ترامپ در جلسه شهادت سنا اظهاراتی دوستانه نسبت به اروپا ابراز کرده اند. مثلا، ژنرال جیمز مَتیس، گزینه وزارت دفاع، به سناتورها اطمینان داد که در این پست، کاملا به شرکای آمریکا در ناتو متعهد خواهد ماند.

ولی شماری دیگر از تحلیل گران اروپایی امید بستن به منصوبان ترامپ در کابینه را برای ادامه سیاست کنونی آمریکا در قبال اروپا، بیشتر به جوک شبیه می دانند.

جان هولسمن بر این باور است که اروپایی ها می توانند تعهد خود را به روابط دو سوی آتلانتیک، در طلیعه «دوره جدید»(دوره ریاست ترامپ) در بدو امر، با انجام تعهد خود در عضویت ناتو مبنی بر اختصاص دست کم 2 درصد تولید ناخالص داخلی به امور دفاعی، نشان دهند. تاکنون تنها چند عضو ناتو این شرط را اجرا کرده اند:

" اروپایی ها حالا به ناگهان به ژنرال متیس چسبیده اند، انگار که او قرار است شرّ واقعیت را از سر آن ها دفع کند، و او قصد چنین کاری را ندارد. تنها راه مصالحه با ترامپ، این است که اروپایی ها پیشقدم شوند و تعهد دو درصدی خود را انجام دهند، نه این که از آن فرار کنند."

به بیان دیگر، رهبران اروپایی که با پارادایم «ویلسونی» سیاست خارجی آمریکا(منسوب به وودرو ویلسون، رییس جمهر آمریکا در دوران بین دو جنگ جهانی که بر نقش رهبری آمریکا در عرصه بین المللی تاکید داشت) رشد کرده اند، اکنون باید پارادایم ملی گرایانه ترامپ که به پارادایم «جکسونی» معروف است(منسوب به اندرو جکسون، دیگر رییس جمهور آمریکا که بر تمرکز بیشتر بر مسایل داخلی آمریکا و ملی گرایی متمرکز بود) خود را عادت دهند.

" راه حل اروپا برای حل مشکلات فرا-آتلانتیک، در دست خود آن هاست. اگر آن ها کار درست را انجام دهند- اقداماتی مانند محقق کردن تعهد دو درصدی خود به ناتو یا اثبات این که در مسایل کلیدی، شریک قابل اتکایی برای آمریکا هستند- آن گاه تردیدها نسبت به ناتو و اتحادیه رخت بر خواهد بست. اگر آن ها گام های عمل گرایانه بردارند، آن گاه حتی آمریکای ترامپ هم آماده همکاری با آن ها خواهد بود. پس، این بر عهده آن هاست."