شعار سال: بانک مرکزی پنجمین گزارش اقدامات عملی خود را به مناسبت هفته دولت منتشر و اعلام کرد: هدف اصلی نظارت بانکی، حفظ ثبات نظام مالی و افزایش اعتماد به آن از طریق کاهش ریسک برای سپرده‌گذاران و سایر بستانکاران است. از این رو نظارت در پی آن است تا اطمینان یابد بانک‌ها و موسسات اعتباری به شیوه‌ای ایمن و صحیح عمل کرده؛ در مقابله با ریسک‌های فراروی خود، از سرمایه و ذخایر کافی برخوردارند.

بانک مرکزی که به موجب قانون پولی و بانکی کشور، وظیفه نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری را برعهده دارد از اواخر دهه هفتاد شمسی و با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای مراکز و مجامع حرفه‌ای و تخصصی، رویکرد « نظارت مبتنی بر ریسک» را به عنوان رویکرد اصلی در نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور برگزید و در این راستا ضمن تجدید ساختار سازمانی حوزه نظارت بر بانک‌ها، تدوین مقررات احتیاطی و تعمیق و گسترش ادبیات نوین بانکی در کشور را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داد.

این بانک مروری اجمالی بر اقدامات و دستاوردهای حوزه نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری در یک سال گذشته انجام داد و تصریح کرد:‌

ادارات نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و نظارت استانی

الف‏‏- ادامه ساماندهی موسسات موجود فعال در حوزه بازار غیر متشکل پولی:

۱- شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها، شرکت های لیزینگ، . . . )

۲- انجام اقدامات لازم جهت تجمیع،تبدیل و ارتقاء برخی موسسات پولی فاقد مجوز از بانک مرکزی و انجام تشریفات مربوط به تعطیلی و انحلال برخی واحدهای پولی غیر مجاز شناسایی شده از طریق همکاری مراجع انتظامی ، قضایی و ثبتی.

۳- تدوین برنامه عملیاتی ساماندهی نهادهای فعال در بازار غیرمتشکل پولی.

ب‏‏- جلوگیری از ایجاد و توسعه نهادهای پولی غیرمجاز با همکاری سایر دستگاههای ذیربط:

۱- بروز رسانی فرایند شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها ، تارنماهای غیر مجاز فعال در زمینه خرید و فروش ارز، شرکتهای لیزینگ، . .. ).

۲- همکاری با مراجع قضایی، انتظامی و سایر دستگاه ها برای جلوگیری از تداوم فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار پولی

- طرح موضوع ساماندهی نهادهای پولی غیرمجاز، در نهادها و مراجع حاکمیتی ازجمله شورای عالی امنیت ملی، مبارزه با مفاسد اقتصادی و . .

- برگزاری جلسات کارگروه ساماندهی بازار غیر متشکل پولی موضوع مصوبه شورای عالی امنیت ملی، ارائه گزارشات و اطلاعات و مدارک مورد نیاز در کارگروه مزبور و ابلاغ مصوبات کارگروه به دستگاه ها و مراجع ذیربط.

- معرفی اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار پولی کشور به نیروی انتظامی و مراجع قضایی به منظورجلوگیری از تداوم فعالیت آنها.

ج‏‏- گسترش نظارت حضوری و غیر حضوری بر بازار غیر متشکل پولی (صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها ، شرکتهای لیزینگ، . . . )

۱- گسترش بازرسی های دوره ای و موردی از نهاد های پولی فعال ( صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها و شرکت های لیزینگ و . . . )

- انجام بازرسی های موردی از واحدهای پولی فاقد مجوز و دارای مجوز براساس شرایط و حسب مورد.

- نظارت بر عملکرد موسسات اعتباری در شرف تاسیس تا زمان اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی.

- بررسی فروش ارزهای مداخله‌ای توسط شرکت های صرافی های منتخب بانکی به شرکتهای صرافی به منظور اطمینان از ثبت آنها در سامانه سنا و همچنین بررسی ارزهای خریداری شده توسط شرکت های صرافی از هلدینگ های پتروشیمی.

۲- تدوین شیوه نامه جهت رسیدگی و برخورد با تخلفات موسسات پولی تحت نظارت

تدوین شیوه نامه رسیدگی به تخلفات صرافی ها به استناد ماده ۴۲ دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها

تدوین و تصویب شیوه نامه برخورد انضباطی با شرکتهای تعاونی اعتبار به استناد ماده ۲۴ دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکتهای تعاونی اعتبار.

- تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده ۴۲ دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.

۳- پاسخگویی و رسیدگی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به تخلف یا عدم رعایت قانون، مقررات و دستورالعمل‌های بانکِ مرکزی از سوی موسسات پولی غیربانکی.

۴- استفاده از همکاری سازمان های مردم نهاد در نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و انجام اقدامات و پیگیری های لازم در خصوص ادغام کانون و انجمن لیزینگ و تشکیل جامعه لیزینگ به منظور نظارت دقیق‌تر بر شرکت های لیزینگ.

۵- بازرسی موردی از سرپرستی‌ها و شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی مستقر در حوزه جغرافیایی تحت نظارت استانی حسب در خواست مقامات محترم نظارتی بانک.

۶- حضور در جلسات استانی دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله مراجع قضائی، سیاسی و امنیتی، در راستای ایفای وظایف نظارتی محوله و تعیین تکلیف نهادهای پولی دارای مشکل و بحرانی.

اداره رسیدگی به شکایات و تقاضاها

الف‏‏‏- بررسی و رسیدگی به شکایات و تقاضاها

بررسی و رسیدگی به ۵۳۹۰ مورد شکایت و تقاضای دریافتی از اشخاص حقیقی و حقوقی، ادارات داخلی بانک و سازمان ها و نهادهای خارج از بانک

ب‏‏- تهیه و تنظیم گزارشات:

انجام ۱۴۵ مورد بازرسی حضوری جهت بررسی تعدادی از شکایات و تقاضاها و ارائه گزارشات مربوطه.

ج‏‏- پاسخگویی به تلفن مشتریان :

لازم به توضیح است، بصورت میانگین، همکاران در هر روز، پاسخگوی ۲۰۰ تلفن ارباب رجوع می باشند که زمان قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است .

هـ‏‏- تهیه و تنظیم و پیگیری بخشنامه ها و دستورالعمل‌ها:

تهیه و تدوین دستورالعمل نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان مؤسسات اعتباری.

ابلاغ دستورالعمل به سیستم بانکی و تعیین تکالیف بانک ها در خصوص اجرای دستورالعمل.

پیگیری اقدامات صورت گرفته توسط بانک ها و مؤسسات اعتباری در راستای اجرای دستورالعمل یاد شده.

پیگیری مفاد ماده (۲۵) مرتبط با نحوه اجرای قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و اعلام نتایج به سازمان بازرسی کل کشور.

تهیه ۱۵۱ مورد گزارش درارتباط با بررسی و پی گیری شکایات دریافتی

اداره ارزیابی سلامت نظام بانکی:

الف‏‏- بررسی عملکرد و کارایی زیر ساخت فناوری اطلاعات در شبکه بانکی

۱- بررسی صحت و کارایی سامانه شناسه واریز حسابهای دولتی؛ سامانه چکاوک و سپام

۲- انجام بازرسی دوره ای و سر زده از واحد فناوری اطلاعات شبکه بانکی

۳- بررسی و ارزیابی فنی زیر ساختهای بانکها جهت اخذ مجوز های ارزی.

۴- بررسی ابتدایی رتبه بندی فاوا بانک ها

۵- پیگیری فرایند راه اندازی انبار داده در شبکه بانکی کشور

۶- تعامل و بررسی در خصوص جدول اقدامات نظارتی و اخذ بازخورد اصلاحات صورت گرفته در بازه های زمانی مصوب

۷- پی‌گیری ارایه خدمات به موسسات فاقد مجوز

ب‏‏- تدوین رویه‌های نظارتی و ابلاغ آن به شبکه بانکی

۱- تدوین رویه ارزیابی نظام کنترلهای داخلی

۲- تدوین رویه ارزیابی حاکمیت شرکتی

۳- تدوین رویه ارزیابی کفایت سرمایه و سرمایه پایه

۴- تدوین رویه تسهیلات کلان

۵- تدوین رویه تسهیلات اشخاص مرتبط

۶- تدوین رویه نظارت بر قرعه‌کشی حسابهای قرض‌الحسنه پس انداز

۷- تدوین رویه شفافیت اطلاعات

۸- تدوین رویه طبقه‌بندی دارایی ها و ذخیره گیری

۹- تهیه رویه نظارتی طبقه‌بندی دارایی‌ها و ذخیره‌گیری

۱۰- بررسی دستورالعمل حسابرسان منتخب و بروزرسانی آن

۱۱- تهیه گزارش تعامل حسابرسان مستقل و ناظران بانکی

۱۲- تشکیل کمیته سرفصل حساب‌ها و انجام امور دبیرخانه‌ای مربوطه

۱۳- تشکیل کارگروه کارمزد خدمات بانکی و انجام امور دبیرخانه‌ای کارگروه مربوطه

ج‏‏- تهیه گزارش از عملکرد شبکه بانکی کشور

۱- وضعیت شاخص‌های سلامت بانکی

۲- رتبه‌بندی بانکها و موسسات اعتباری کشور بر اساس روش CAMELS

۳- بررسی وضعیت سرمایه بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور

۴- مطالبات غیرجاری بانک‌ها و موسسات اعتباری و به روز رسانی آن برای مقاطع زمانی مختلف

۵- بررسی عملکرد شعب و کارکنان بانک‌ها و موسسات اعتباری

۶- تعیین مبنایی جهت صدور مجوز تاسیس شعب جدید بانک‌ها و موسسات اعتباری

۷- اظهار نظر در خصوص آئین نامه‌های مختلف مانند کفایت سرمایه، آئئین‌نامه نقدینگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ....

۸- تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده ۴۲ دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.

۹- اظهار نظر در خصوص اصلاح قانونی و مقرراتی مورد نظر بانک مرکزی جهت کاهش مطالبات معوق

ادارات نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری ۱ و ۲ :

۱- بررسی مستمر رعایت‏‏‏‏/عدم رعایت نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری و تسهیلات اعطایی در طول سال به صورت حضوری و صدور اخطاریه جهت برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.

۲- ارجاع پرونده برخی از بانک ها و موسسات اعتباری به هیات انتظامی بانک ها و موسسات اعتباری، در خصوص عدم رعایت نرخ سود سپرده های بانکی و نرخ سود تسهیلات اعطایی.

۳- انجام مکاتبات مربوط به رای صادره در هیات انتظامی.

۴- بررسی درخواست تجدید نظر به رای صادره هیات انتظامی.

۵- بازرسی های موردی با توجه به اطلاعات دریافتی و همچنین پیگیری موارد مشاهده شده در شعب بانک ها.

۶- برگزاری جلسات با مدیران عامل بانک ها و موسسات اعتباری در بانک های عامل و در این اداره، با موضوع بررسی مشکلات اجرایی در شبکه بانکی و تعامل با بانک ها به منظورتذکر در اجرای صحیح و به موقع بخشنامه های بانک مرکزی.

۷- شناسایی سهم سود قطعی سپرده‌گذاران، بررسی سود آوری بانک ها و موسسات اعتباری و تعیین سهم سود قطعی سپرده‌گذاران بر اساس ضوابط دستور العمل ذیربط.

۸- کنترل محاسبات سپرده قانونی بر اساس اقلام عمده دارایی ها و بدهی های بانک ها به صورت هفتگی.

۹- کنترل محاسبات سپرده دولتی بانکها و موسسات اعتباری به صورت روزانه.

۱۰- پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به مواد ۱۶ و ۱۷ قانون رفع موانع تولید در خصوص فروش دارائیهای ثابت (منقول و غیرمنقول) مازاد و کاهش میزان سرمایه گذاری در سهام شرکتها در چارچوب ضوابط مورد نظر.

۱۱- پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به اجرای ضوابط ناظر بر حداقل استانداردهای شفافیت و انتشار عمومی اطلاعات.

۱۲- بررسی حضوری فرایند نحوه طبقه بندی دارائیها (جاری، سررسیدگذشته، معوق و مشکوک الوصول) و محاسبه کیفیت ذخایر مطالبات مشکوک الوصول مطالبات غیرجاری به صورت حضوری و اعلام میزان کسری ذخایر مذکور.

۱۳- بررسی نحوه شناسایی و کیفیت درآمدهای اعلامی در صورتهای مالی بانک برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.

۱۴- نحوه محاسبه سود قطعی سپرده های سرمایه گذاری مدت دار.

۱۵- صدور مجوز برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه جهت تصویب صورت های مالی سال ۱۳۹۴ به برخی از بانکها و موسسات اعتباری.

۱۶- بررسی نامه های دادسرای عمومی و انقلاب ( رسیدگی به جرایم پولی و بانکی).

۱۷- مکاتبات متعدد با مدیر عامل محترم بانکها، ادارات مختلف بانکها، کانون بانک‌های خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی درخصوص نرخ کارمزد و شرکت در کارگروه مربوط به تعیین نرخ کارمزد خدمات بانکی.

۱۸- تهیه گزارش درخصوص بررسی اقدامات صورت گرفته توسط برخی از بانکها در راستای فروش دارایی‌های مازاد در سال ۱۳۹۳

۱۹- مکاتبات متعدد با سرپرست هیأت بازرسی بانک مرکزی – سازمان بازرسی کل کشور در خصوص تخلفات بانک ها.

۲۰- بررسی عملکرد بانکها در ارتباط با عملیات صدور چک رمزدار بین‌بانکی و تهیه گزارش.

۲۱- تهیه گزارش درخصوص وضعیت بانکها در رابطه با سرمایه پایه، نسبت کفایت سرمایه، ترکیب سهامداران، وضعیت حساب بدهکاران موقت، نسبت مطالبات غیرجاری، وضعیت تسهیلات و تعهدات کلان و مرتبط، وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها و وضعیت دارایی‌های ثابت.

۲۲- بررسی درخواست بانکها مبنی بر صدور مجوز ارزی و تهیه گزارش های مربوطه در این خصوص.

۲۳- بازرسی حضوری و تهیه گزارش درخصوص معاملات املاک بانکها و شرکتهای وابسته به آن آنها.

۲۴- رسیدگی به گزارشات مردمی مبنی بر سوء‌استفاده برخی اشخاص از خدمات و تسهیلات بانک ها.

۲۵- برگزاری جلسات مشترک با حسابرس مستقل بانک‌های تحت نظارت جهت بررسی ایرادات و مشکلات بانک‌ها، کیفیت حسابرسی صورت پذیرفته و الزامات قانونی مرتبط با ارائه صورتهای مالی بانک‌ها.

۲۶- بررسی کنترل داخلی بانک ها.

۲۷- بررسی مجوز قرعه کشی برخی ازبانک ها.

۲۸- بررسی و شناسایی سود موهومی در برخی از بانک ها

۲۹- انجام مکاتبات مربوط به حق عضویت برخی از موسسات در صندوق ضمانت سپرده ها.

۳۰- بررسی و گزارش وضعیت حسابهای موسسه ثامن‌الحجج در برخی از بانکها و پیگیری و انسداد آن.

۳۱- بررسی اجرای بخشنامه تضمین معاملات دولتی و رسیدگی به بندهای فرمهای ضمانتنامه در بانک ها.

۳۲- تهیه گزارش و مکاتبه با سازمان بازرسی، مرکز پژوهش های مجلس و دادستانی کل کشور در خصوص عملکرد ماده ۵ قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی (وضعیت سهامداران بانکها و مؤسسات اعتباری).

۳۳- مکاتبه با وزارت اقتصاد در خصوص سپرده های ریالی و سپرده قانونی نظام بانکی در پایان سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴

۳۴- بررسی سرمایه پایه و سقف اعتباری بانک ها جهت پاسخ استعلام اداره اعتبارات در خصوص ارائه مجوز تسهیلات کلان و انتشار اوراق صکوک.

۳۵- پاسخ استعلام بخش حقوقی در خصوص حسابهای اشخاص حقیقی و حقوقی در سیستم بانکی.

۳۶- مکاتبه با ادارات مهندسی نرم افزار و سخت افزار جهت دسترسی ادارات نظارتی به سامانه سناب و فضای مشترک.

۳۷- تهیه گزارش شاخص های مالی کلیه بانکها در مقاطع ماهانه.

۳۸- به روز رسانی سیستم (Allinone) جهت تهیه گزارش ها و نسبتهای مالی.

۳۹- تهیه و تجمیع اطلاعات و شاخص های احتیاطی و نظارتی مورد نیاز IFSB به منظور مشارکت در مرحله سوم ایجاد پایگاه اطلاعاتی هیات خدمات مالی اسلامی.

۴۰- تعیین سرفصل های مشمول پرداخت حق عضویت در صندوق ضمانت سپرده ها و شرکت در جلسات مربوطه و ارائه آمار و اطلاعات مورد نیاز به صندوق ضمانت سپرده ها.

۴۱- انجام امور مربوط به قرعه کشی حسابهای پس انداز قرض الحسنه وشرکت در جلسات مربوطه.

۴۲- بررسی نحوه صدور کارت هدیه.

۴۳- بررسی حاکمیت شرکتی و وضعیت کمیته حسابرسی و کمیته عالی مدیریت ریسک و کمیته های فرعی در بانک ها.

۴۴- بررسی آمار و ارقام تعداد فقرات بالای چک های برگشتی به صورت حضوری و تذکر کتبی به برخی از بانکها مبنی بر رعایت مفاد دستورالعمل حساب جاری به صورت کامل

۴۵- تهیه گزارشات کارشناسی حسب موضوعات ارجاعی از سوی نهاد های مختلف نظیر وزارت امور اقتصادی و دارایی، نمایندگان مجلس و سایر نهاد ها و موسسات دولتی و غیر دولتی.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، تاریخ 7 مهر 95، کد مطلب: 405416: www.ilna.ir