شعارسال: روزی که شهروندان انگلیسی به خروج از اروپا رای دادند کلید این دگرگونی زده شد و استیلای ترامپ بر کاخ سفید نشانه دوم و بزرگ آن است. به صف ایستادن پوپولیست‌های راستگرا برای به دست آوردن قدرت در اروپای غربی این ذهنیت را ایجاد کرده است که جهان آینده شاید محل برخورد جدی اندیشه‌های جدید با دنیای قدیم باشد. گزارش زیر بحثی در این باره است که می‌خوانید:

جهان شیرازه گسیخته

یک نویسنده ایرانی در سفر پژوهشی خود به دور آلمان، به مدت یک هفته روزها در دبیرستان‌ها با نوجوانان و شب‌ها با فیلسوفان و سیاستمداران درباره نگرانی‌های اجتماعی روز گفت‌وگو کرد. گفت‌وگو با ریشارد داوید پرشت بود استاد فلسفه در آلمان یکی از کسانی بود که با این نویسنده درباره آینده جهان و دلهره از جهان آشوبناک صحبت کرد.

نوید کرمانی، نویسنده ایرانی‌تبار آلمانی، همچنین در گفت‌وگوی با یوشکا فیشر، وزیر خارجه پیشین خارجه آلمان و شماری از اندیشمندان موضوع گسست شیرازه جهان را به مجادله گذاشت. پرِشت در گفت و گو با نوید کرمانی با نگرانی از جهانی سخن گفت که در آن اقتصاد حرف اول را می‌زند. او گفت: «صاحبان صنعت خودروسازی به خوبی می‌دانند که تا ۲۰ سال دیگر خودرو به شکل کنونی وجود نخواهد داشت. تنها خودروهایی که در خیابان‌ها یا بالای سر ما در حرکت خواهند بود، ماشین‌های کرایه‌ای بی‌سرنشینی خواهند بود که به سبک قراردادهای موبایل با پرداخت ماهانه، برای مدت خاصی به کاربران سرویس می‌دهند و در زمان لازم سفارش داده می‌شوند و ما را به مقصد دلخواه می‌رسانند. با این حال هیچ‌کس چنین وضعیتی را برای مردم تشریح نمی‌کند و شرکت‌های خودروسازی به کار قدیمی و تولید خود ادامه می‌دهند. در سیاست هم وضع به همین ترتیب است. همه می‌دانند که راستگرایی در راه است و سیاست باید تغییر کند. برای نمونه سیاستمداران باید جرأت کنند بگویند ما باید مرزهای گمرکی خود را به روی کشورهای جهان سوم باز کنیم تا اقتصاد آنها هم بچرخد و مردم‌شان نخواهند به سوی اروپا سرازیر شوند. ولی آیا سیاستمداری چنین حرفی می‌زند؟ اگر بزند که دیگر شانس انتخاب شدن نخواهد داشت».

نوید کرمانی خوشبین‌تر از پرِشت بود. او گفت: «این سفر یک هفته‌ای که من داشتم، نکات مثبتی را به من نشان داد. من شب‌ها با شخصیت‌ها بحث کردم ولی روزها در مدرسه‌ها با بچه‌ها حرف زدم و نیروی بارور آینده یعنی نوجوان‌ها را تجربه کردم که با چه علاقه‌ای به سخنان من گوش می‌دهند».

تاثیر محدودشده روشنفکران

اما پرِشت در پاسخ کرمانی هشدار داد که تأثیر روشنفکران و به ویژه نویسندگان در ۵۰ سال گذشته اگر کاهش نیافته باشد، بیشتر هم نشده است. او گفت: «در جهان رسانه‌محور ما، حرف اول را آدم‌های مشهوری می‌زنند که در مجادله‌های تلویزیونی شرکت می‌کنند. متأسفانه تأثیر روشنفکران بر سیاستمداران نزدیک به صفر است».

در بخش پرسش و پاسخ نوید کرمانی به وضعیت حاد آمریکا و مشکلات ایرانیان اشاره کرد. او گفت که ایرانیان مقیم آمریکا از جایگاه اقتصادی و اجتماعی نسبتا بالایی برخوردارند ولی با اعمال سیاست‌های ترامپ بسیاری از آنها دیگر به آسانی نمی‌توانند با خویشاوندانشان دیدار کنند. همین مسأله ساده می‌رساند که با اوج‌گیری افراط‌گرایی در همین جهانی که ساده‌ترین امر باید ارتباط‌گیری مردم با یکدیگر باشد، همین کار هم مشکل می‌شود.

او در پاسخ این پرسش که اگر سیاستمداران کار و وظیفه خود را انجام نداده‌اند، پس چه باید کرد و به که باید رای داد گفت: «من اینجا نمی‌توانم برای فلان حزب و گروه تبلیغ و توصیه انتخاباتی کنم. فقط می‌توانم بگویم که هیچکس نباید در این شرایط منفعل بماند. همه باید در انتخابات شرکت کنیم و قدر این دموکراسی را بدانیم. چه بسیار کشورهایی که مردم و رای مردم در آنها هیچ ارزشی ندارد». کرمانی در ادامه اظهار امیدواری کرد که شرکت فعال مردم در تصمیم‌گیری‌های سیاسی به تقویت اتحادیه اروپا بیانجامد، هرچند این این اتحاد تغییرکند و لصلاح شود

یوشکا فیشرو جهان پر دلهره

یوشکا فیشر وزیر خارجه اسبق المان نیز در گفت وگو با کرمانی از ارزش‌های اساسی اروپایی و بشری گفت که به دید او با این دگرگونی‌ها به چالشی جدی کشیده شده‌اند. او در ادامه گفت که پدر و مادر خودش هم از آوارگان و پناهجویان بوده‌اند و اکنون می‌بیند که آوارگان و آوارگی چگونه مانند سال‌های پس از جنگ دوم جهانی مسأله اجتماعی شده است: «آیا ما به دنبال ارزش‌های انسانی هستیم که کشور ما را پس از جنگ تاکنون موفق و پرتوان نگاه داشته یا جهان هنجار زده‌ای را می‌خواهیم که در آن انسان‌ها را باز از روی رنگ پوست، کیش یا تبارشان مشخص و متمایز کنند؟ من چنین جهانی را نمی‌خواهم.»

نوید کرمانی در سخنان خود تأکید کرد که یکایک افراد مسؤول حفظ ارزش‌های اساسی اروپایی‌ و دفاع از آنها هستند. او گفت: «درونمایه این اصل که همه انسان‌ها برابرند چیست؟ تأکید این اصل و اصولا تأکید اروپا بیش از آنکه بر صلح باشد، بر اصل جهانی آزادی انسان‌هاست. انقلاب فکری که با آیین‌های تک‌خدایی به اروپا آمد، بر امر برابری انسان‌ها تأکید داشت. این‌جهانی شدن چنین امری و آزادی انسان‌ها اساسی‌ترین اصل اروپایی است و آزادی انسان‌ها به مرزهای اروپا محدود نمی‌شود.»

هرچه نوید کرمانی و یوشکا فیشر در بررسی‌های خود از وضعیت کنونی هم‌نظر بودند، در ارایه پیشنهادهای مشخص برای برون‌رفت از مشکلات کنونی کم‌نظر جلوه کردند. هنگامی که در بخش پرسش و پاسخ، نوید کرمانی تأکید کرد که باید با مردمی که به راستگرایان رأی می‌دهند وارد بحث و گفتگو شد، یوشکا فیشر گفت که به جای این کار که کمتر نتیجه خواهد داد، باید به مردم بی‌طرف رو کرد و امتیازات اصل‌های اساسی اروپا را به یاد آنها آورد. یوشکا فیشر در پاسخ پرسش یکی از حاضران که آیا ترامپ به ایران حمله خواهد کرد گفت: «خوشبختانه ترامپ تنها تصمیم‌گیرنده نیست که بخواهد چنین فاجعه‌ای را بیافریند که زیان آن چندین برابر حمله به لیبی و عراق است.»

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت خبری تحلیلی ساعت24، تاریخ انتشار: 3اسفند1395، کدخبر: 242528: www.saat24.com