بررسی مقررات داخلی در باب اخلاق و حقوق شهروندی

اخلاق و حقوق شهروندی از مباحث نوین و مطرح در یک جامعه ی مدرن می باشد که امروزه سرفصل تازه و نوینی از قوانین را در بسیاری از کشورهای پیشرفته و مدرنیته ی جهان به خود اختصاص داده است. محور اصلی این نوشته بررسی حقوق شهروندی در حقوق داخلی ایران می باشد.

شعار سال:می دانیم که در حقوق داخلی هر کشور، قانون اساسی به عنوان مهمترین قانون آن کشور است که در آن اصول عمده و اساسی، از جمله حقوق ملت و شهروندان قید گردیده است به گونه ایی که برای پی بردن به اصول بنیادین و بینش و منش یک کشور در خصوص ملت یا ارتباط آن با سایر دول باید به قانون اساسی آن کشور مراجعه کرد.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز، اصولی را می توان یافت که به طور صریح یا ضمنی به حقوق و اخلاق شهروندی ارتباط می یابند . حتی فصل سوم قانون اساسی ما( شامل اصول 19 الی 42)به حقوق ملت اختصاص یافته است که نسبت عمده ای از قانون اساسی را شامل می شود، البته با تدوین لایحه ی حقوق شهروندی و تأسیس نهاد ملی دفاع از حقوق شهروندی، در 8باب و 109 ماده، دیگر نیازی به بررسی جداگانه ی اصول قانون اساسی وجود ندارد. پیش نویس این قانون در واقع مجموعه ای از مقررات است که در آن حقوق بنیادین بشر و از جمله حقوق شهروندان ایرانی مندرج گردیده است.

بر اساس ماده 2 پیش نویس مذکور ،«حقوق پیش بینی شده در این قانون باید به گونه ایی تفسیر و اجرا شود که هر یک از حقوق پیش بینی شده، حقوق دیگر را محدود نسازد و کرامت و منزلت انسانی همواره در تفسیر و اجرا مورد احترام و حمایت قرار گیرد» در موارد بعدی بیشتر به مسائلی پرداخته می شود که جزء حقوق ابتدایی انسانهاست. برای مثال حق حیات، حق برخورداری از تمامیت جسمی و معنوی، ممنوعیت شکنجه و دیگر رفتار های غیر انسانی و خوار کننده، ممنوعیت برده داری، و خرید فروش برده و کار اجباری که ذیل عنوان «باب اول: کرامت انسانی» آمده، اشاره به حقوقی دارد که بیشتر در اسناد بین المللی همچون اعلامیه ی جهانی حقوق بشر ذکر گردیده است.

بنابراین لایحه ی مذکور از بسیاری از جهات شبیه اعلامیه ی جهانی حقوق بشر می باشد و در واقع در مواردی که با اعلامیه ی مذکور مشابهت دارد، از آن اقتباس شده است.

از ویژگیهای بارز این قانون این است که تفاوتی میان اتباع ایرانی از حیث برخورداری از حقوق شهروندی وجود ندارد، که این خود نمونه ای از اخلاق شهروندی و برابری است.

حال سوال مطروحه این است که آیا صرف تدوین و تصویب این قوانین، کشور ما را مزین به اخلاق و حقوق شهروندی خواهد نمود؟ لازم به ذکر است که تحقق اخلاق شهروندی در یک جامعه از یک سو مستلزم دست یابی شهروندان به حقوق خود و از سوی دیگر آگاهی و پذیرفتن وظایف و تعهدات خود است.

بنابراین لازم است در جامعه زمینه ی دست یابی شهروندان به حقوق واقعی شان را فراهم سازیم تا متعاقب آن شاهد شکل گیری اخلاق شهروندی در جامعه باشیم زیرا اخلاق شهروندی نتیجه عدالت و برابری و مساوات در فرصت ها و امکانات جامعه، فارغ از هر نژاد، طبقه، جنس و مذهب است. و هر جامعه ایی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی خود بستر شکل گیری اخلاق شهروندی را فراهم می سازد.

در همین راستا جامعه نیاز به شهروندانی فعال، آگاه و مسئول نسبت به تعهدات و وظایف شهروندی دارد که در اینخصوص راهکارهای پیشنهادی ذیل می تواند در زمینه ی متخلق شدن جامعه به اخلاق شهروندی کارا و مؤثر باشد؛

1. مشارکت و استفاده از مردم در واگذار نمودن القای فرهنگ اخلاق شهروندی

2 .حاکم ساختن ارزش های اخلاقی در همه ی طرح ها و پروژه های خدماتی، تسهیلات و توسعه شهری

3. برنامه ریزی برای ارتقای اخلاق شهروندی و ارزش های دینی در همه عرصه های شهری از جمله حمل و نقل، ترافیک،فضاهای عمومی، خیابان، ورزش و تفریح .....

4 .استفاده از رادیو و تلویزیون جهت یادآوری به شهروندان در خصوص اخلاق شهروندی

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی جنوب ایران، تاریخ انتشار: 6 فروردین1396، کدخبر: 30975: www.jonoubiran.com