شعار سال: در این گزارش که در شماره سه شنبه 24 آذر 1394 خورشیدی به قلم علی فراهانی انتشار یافته، می خوانیم: آغاز فصل پاییز و زمستان یاد آور آلودگی هوا برای مردم تهران و کلانشهرها است و هر ساله مسئولان و شهروند ان تهرانی را با نگرانی جد ی ای به نام آلودگی هوا روبه رو می کند .

روز گذشته 22 آذرماه 94 مطابق پیش بینی ها، با آلود گی هوا آن هم با شاخص بالای 200 شروع شد . میزان ترد د د ر شهر و ثبات جوی باعث گردید تا رکورد د و هفته هوای سالم د ر شهریور امسال، با شروع فصول پاییز و زمستان شکسته شود و شاخص هوای تهران در وضعیت اضطرار و قرمز قرار بگیرد تا این شاخص د ر محد ود ه ناسالم برای برخی گروه های جامعه با نگرانی همراه شود .

با این حال موضوع آلودگی هوا مختص تهران نیست و بسیاری از شهرهای کشور با این معضل مواجهند. اما برای مقابله با ترافیک و آلود گی هوای شهر تهران چه اقد امات مهمی باید اتخاذ شود تا مد یران مثل همیشه از تریبون های مختلف حرف های تکراری از جمله: استفاد ه از وسایل حمل و نقل عمومی باعث کاهش آلود گی هوا و ترافیک خواهد شد را به شهروند ان نگویند .

در کلانشهر تهران، پیمود ن مسیر 10 کیلومتری که باید زمانی زیر یک ربع را نیاز داشته باشد به راحتی 1 ساعت زمان می برد و به تبع آن چند برابر سوخت مصرف می شود . از سوی دیگر، افراد ی که زمان زیادی را د ر ترافیک سپری می کنند ، هزینه روانی زیاد ی را می پرد ازند و ماحصل آن افزایش د رگیری های اجتماعی، نزاع های خیابانی، تنش های خانواد گی و کاری است که اگر هر کد ام از این موارد تحت بررسی د قیق قرار بگیرد به عمق فاجعه پی خواهیم برد .

بنابراین هزینه های اقتصاد ی تحمیل شد ه د ر این بخش هر چند به طور مستقیم قابل شناسایی نیست، اما بر همگان واضح و مبرهن است. زیرا ترافیک باعث افزایش آلود گی هوا و تشد ید بیماری های مختلف و در نهایت تحمیل هزینه های سنگین د رمانی به جامعه می شود .

*تاوان ملت ایران به دلیل سوءمدیریت در دوره هشت ساله دولت گذشته

با این حال این پرسش مطرح می شود که مقصران اصلی برای عدم مقابله با آلودگی هوا چه نهاد و اشخاصی هستند؟ عوامل مهم در آلودگی هوا و افزایش بیماری ها همچون سرطان دخیل است؟ مینا استقامت، فعال محیط زیست درباره آلودگی هوای تهران به «ابتکار» گفت: به عقیده من، مشکل آلودگی هوای تهران این است که نهادها و سازمان های مربوطه از جمله؛ شهرداری، سازمان محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو و... با یکدیگر هماهنگ نیستند.

او در این باره اضافه کرد: بارها از مسئولان ذی ربط شنیده می شود که شهروندان و مردم از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند، در حالی که امکانات وسایل حمل و نقل عمومی تا چه اندازه است؟ آیا از کیفیت و استاندارد خوبی برخوردار هستند؟

این فعال محیط زیست تاکید کرد: قطعا به تمامی نهادها و سازمان ها درخصوص آلودگی هوای تهران یا کلان شهرها انتقاد وجود دارد، اما اینکه بخواهیم تنها و فقط انگشت اتهام را به سمت سازمان حفاظت از محیط زیست نشانه برویم، دلیل درست و قابل قبولی نیست به این معنا که تمام مسئولان و نهادها در این قضیه تقصیر کار هستند.

استقامت به مساله کیفیت بنزین اشاره کرد و گفت: بنزین ایران بر اساس استاندارد یورو4 است، اما با بنزین یورو4 کشورهای اروپایی تفاوت بسیاری دارد.

وی نقش تحریم ها درباره آلودگی هوای تهران و کلان شهرها تاثیرگذار دانست و در ادامه تصریح کرد: متاسفانه به دلیل سوء مدیریتی که 8 سال در ایران حاکم بود وضعیت محیط زیست ایران همچون سایر مسائل مهم کشور دچار آسیب های فراوانی شده است آلودگی هوا یکی از دغدغه های ملت ایران تبدیل شده آن هم به دلیل عدم مدیریت صحیح در گذشته که گفتم. به گفته استقامت، باید قبول کرد تحریم ها اثرات منفی به خصوص در محیط زیست برجای گذاشته است و متاسفانه ملت ایران باید تاوان عدم مدیریت صحیح گذشته را بپردازند.

*مردم تهران و کلان شهرها به سخنان تکراری مسئولان عادت کرده اند

سیاوش آقاخانی، استاد دانشگاه و فعال زیست محیطی نیز درباره عوامل اصلی آلودگی هوای تهران و کلان شهرها در گفت وگو با «ابتکار» اظهار کرد: متاسفانه علی رغم برنامه ریزی هایی که در 10 سال گذشته یعنی در سال 84 در خصوص مدیریت مقابله با آلودگی هوا مصوباتی صورت گرفت، اما از 100 درصد فقط 30 درصد از از این مصوبات و برنامه ها اجرایی شد.

وی در ادامه افزود: آلودگی هوا برای مردم تهران و کلان شهرها دیگر به عنوان دغدغه محسوب نمی شود بلکه این مشکل و معضل زیست محیطی برای مردم تهران و کلان شهرها عادی شده است به دلیل اینکه بارها از مسئولان نهادهای ذی ربط شنیده شده که درحال مبارزه با این پدیده هستیم، اما ملت عزیز ایران هیچ اقدامی برای مقابله یا کاهش آلودگی هوا از سوی نهادها و سازمان ها مشاهده نکرده اند.

این فعال زیست محیطی در ادامه به برخی وزارت خانه ها اشاره کرد و گفت: در کنار سازمان محیط زیست باید وزارتخانه های دیگری از جمله؛ نیرو، صنعت و معدن برای مقابله با این پدیده قرار بگیرند تا مشکل آلودگی هوای تهران و کلان شهرها برطرف شود. متاسفانه در بدنه حاکمیت همدلی و همگرایی برای حل این معضل که خطرات بسیاری را برای مردم ایران رقم زده، وجود ندارد.

آقاخانی بیان کرد: همانطور که پیشتر گفتم، فقط 30 درصد از مصوبات و برنامه ها برای مبارزه با آلودگی هوا اجرایی شده و 70 درصد از سیاستگذاری ها تعیین شده بر زمین مانده و اجرایی نشده است.

نماینده سازمان های مردم نهاد کشور در برنامه ششم توسعه با بیان اینکه حجم بسیاری از مصوبات مربوطه کم توجهی شده است، تاکید کرد: هنوز مشارکت مردمی یا نهادهای مردم نهاد نگاهی صورت نگرفته است. بنابراین تا زمانی که به این مولفه های مطرح شده، توجه جدی نشود آلودگی هوای تهران و کلان شهرها به قوت خود باقی خواهد ماند.

این استاد دانشگاه به نواقص طرح جامع برای کاهش آلودگی هوا اشاره کرد و در ادامه افزود: متاسفانه در طرح جامع به موضوع زیست بوم شهرها توجه نشده است به این معنا که زیست بوم شهر تهران با استان مرکزی زمین تا آسمان فاصله دارد درحالی که مسئولان یک طرحی را در قالب مقابله با آلودگی هوا برای همه استان ها در نظر گرفته اند. مسلما شرایط جوی و هوایی شهرها و استان ها با یکدیگر تفاوت دارد و به عقیده من، باید در توان زیست بومی شهرها یک بازنگری جدی اعمال شود.

*تحریم ها به محیط زیست آسیب جدی وارد کرد

آقاخانی در پاسخ به این پرسش که بودجه سازمان محیط زیست برای مقابله با این پدیده چقدر است، گفت: من از رقم دقیق و بودجه تعیین شده برای سازمان اطلاعی ندارم، اما می توان یکی از دلایلی که حاکمیت از برنامه ها و مصوبات عقب است را نبود بودجه کافی در این حوزه دانست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیشترین بودجه را در حوزه سلامت و درمان در نظر گرفته اند. بنابراین به جای اینکه به محیط زیست و معضلات زیستی که با جان، مال و سلامت ملت ایران سرو کار دارد، توجه کنند و بودجه کافی در اختیار سازمان محیط زیست و نهادهای مربوطه قرار دهند را فراموش کرده و خدمات درمانی را در اولویت کاری خود قرار داده اند.

وی در این باره اضافه کرد: من مخالف بودجه دهی به حوزه سلامت و درمان نیستم، اما بودجه کافی برای مقابله با آلودگی هوا، ریزگردها و ... که با سلامت ملت ارتباط دارند، لحاظ نکردند. بنابراین به سمت درمان پیش رفته ایم نه پیشگیری. این استاد دانشگاه درباره کیفیت بنزین در ایران اشاره کرد و افزود: بارها از مسئولان شنیده ایم بنزین ایران مطابق با یورو 4 است، اما اگر این چنین باشد پس چرا کشورهای اروپایی با معضلی به نام آلودگی هوا مواجه نیستند؟ متاسفانه هیچ نظارت و ممیزی برای استاندارد سازی بنزین ها از سوی سازمان ها به خصوص وزارت نفت وجود ندارد.

آقاخانی نبود ابزار کافی برای سازمان محیط زیست یکی از دلایل عدم موفیقت در مقابله با آلودگی هوا دانست و در ادامه گفت: من در اینجا تاکید می کنم سازمان محیط زیست قدرت اجرایی ندارد، اما انتظارات و توقعات باید بر اساس امکانات موجود مورد سنجش و ارزیابی قرار بگیرد. بنابراین یکی از مشکلات اصلی سازمان محیط زیست عدم اعتبارات و امکانات کافی برای مبارزه با معضلات زیست محیطی است.

به گفته وی، در فصل تابستان با پدیده ریزگردها و در فصل زمستان با معضل آلودگی هوا در کشور مواجه هستیم. این استاد دانشگاه به نقش و اثرات تحریم ها در محیط زیست ایران اشاره کرد و در این باره افزود: تحریم ها بزرگترین ضربه را به محیط زیست ایران وارد کرد و نمی توان منکر آسیب ها و اثرات منفی تحریم ها در محیط زیست ایران شد.

آقاخانی ادامه داد: در هشت سال گذشته دیپلماسی زیست محیطی ایران دچار خلاء و انزوای شدید قرار گرفت یعنی در دوران گذشته، تحریم ها بسیاری از تالاب ها لطمه دیدند آن هم به این دلیل که کشورهای همسایه رودخانه ها و مسیل های آبی را بر روی ایران بستند.

او در پایان اظهار کرد: متاسفانه بسیاری از وسایل و امکانات نیروگاه ها، کارخانجات و... قدیمی است و نیاز به بروز رسانی دارند و اگر این قضیه و مشکل بر طرف شود در کاهش آلودگی هوا تاثیر بسزایی خواهد داشت.

*مردم تهران مانند ماهی در آب آلوده شنا می کنند

مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت وگو با «ابتکار» درباره نقش و اثرات آلودگی هوا در سلامت مردم تاکید کرد: متاسفانه حقیقت تلخی را باید قبول کنیم که ترافیک و آلودگی هوا آسیب های بسیار جدی در سلامت و بهداشت مردم به خصوص در کلان شهرها به وجود آورده است.

او در این باره اضافه کرد: آلودگی هوا بر اعصاب، روان، هوش و تنفس مردم اثرات منفی بر جای گذاشته است و می توان گفت یکی از دلایل شیوع سونامی سرطان در کشور همین آلودگی هواست.

وزیر بهداشت دولت اصلاحات تاکید کرد: مردم تهران و کلان شهرها مانند ماهی در آب آلوده شنا می کنند. او در پاسخ به این پرسش که چرا مجلس شورای اسلامی لایحه و قانونی برای مقابله با آلودگی هوا در دستور کار قرار نمی دهد، تصریح کرد: مجلس می تواند همان قانونی که در برنامه ششم توسعه قرار گرفته را مد نظر قرار دهد، اما اینکه این قانون برای مقابله با آلودگی هوا دچار نواقصی است یا خیر باید مورد بازنگری یا اصلاح قرار گیرد.

پزشکیان در ادامه به سازمان محیط زیست اشاره کرد و گفت: به هیچ عنوان آلودگی هوا به سازمان محیط زیست ربطی ندارد بلکه مشکل اصلی آلودگی هوای تهران و کلان شهرها به شهرسازی، زیر ساخت ها، جاده ها و برج هایی که به یکباره سبز می شوند مربوط است نه سازمان محیط زیست، مگر سازمان محیط زیست می تواند با برج سازی و نوع شهرسازی مقابله کند؟ بنابراین باید به سراغ شخص و اشخاصی که ادعای شهرداری و شهرسازی دارند، رفت و علت آلودگی هوا را جویا شد نه سازمان حفاظت از محیط زیست.

عضو کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: وقتی نوع شهرسازی، زیر ساخت ها، اتومبیل ها علمی و اصولی نباشد، مسلما با آلودگی هوا مواجه می شویم.

این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: متاسفانه سیستم حمل و نقل عمومی کشور دچار نواقصی بی شماری است. ملت ایران به خصوص مردم تهران و کلان شهرها باید چه کاری انجام می دادند که نکردند؟ جز اینکه از مترو، اتوبوس و دیگر وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کردند، اما این وسایل از استانداردهای کافی برخوردار نبوده و نیست.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت خبرگزاري ايرنا، تاریخ انتشار 24 آذر 1394، کد مطلب: 81878557 (5047644): www. irna.ir