شعار سال: دَمّام از پوست صدا های دو طرفه ای است که بدنه استوانه ای نسبتا بلند دارند و با چوب (مضراب) و دست نواخته می شوند. دمام های بوشهر معمولا در سه اندازه اند و در واقع سه کارکرد مختلف دارند.

دمام بوشهر

نوع اول، دمام معمولی است که تعدادشان در گروه معمولا چهار عدد است. نوع دوم، دمام غمبر است که می تواند اندازه دمام معمولی یا بزرگتر از آن باشد. در کنار چهار دمام معمولی از دو دمام غَمبر استفاده می شود. نوع سوم، دمام اِشکون، از دو نوع قبلی کوچک تر است و تعداد آن در گروه معمولا یک عدد است.

ویژگی های ظاهری و ساختاری دمام

دمام، استوانه ای از چوب یکپارچه یا ترکه ای و گاه فلزی است که بر دو طرف آن پوست کشیده اند. پوست را ابتدا دور طوقه هایی به نام چَمبَره از جنس نی خیزران یا بابمبو می کشند. هر دمام چهار چمبره دارد که در میان پوست صدا های متداول در ایران یک ویژگی منحصر به فرد است.

زیرا همه طبل های دو طرفه معمولا دارای دو طوقه هستند، اما دمام در هر طرف دو طوقه دارد. طوقه ها همراه با پوست در دو طرف دمام با طناب به شکل خاصی به بدنه متصل می شوند. دمام را با یک قطعه چوب (ساقه برگ نخل) که اندکی قوس دارد می نوازند.

تکنیک های اجرایی دمام

چوب یا گرز دمام که سر آن کمی خمیده است در دست راست نوازنده قرار می گیرد. پوست سمت راست با چوب و پوست سمت چپ با دست نواخته می شوند. دست های راست و چپ در ایجاد تقارن های متریک - ریتمیک مکمل هم هستند و نوعی مکالمه ریتمیک به وجود می آورند. این مکالمه در دمام معمولی، ساده تر است و به ترتیب در دمام غمبر و اشکون پیچیده تر می شود.

صدای برخورد گرز دمام به پوست سمت راست قوی، پرحجم و بم، و صدای برخورد کف و انگشت های دست چپ نوازنده به پوست سمت چپ تا حدودی نافذ و زیرتر است. دمام های غمبر از نظر تکمیل جریان ریتم، واسطه ای میان دمام های معمولی و دمام اشکون هستند.

دمام های معمولی پایه های اصلی جریان ریتم را ایجاد می کنند و دمام های غمبر این پایه ها را به ساختمان ریتمیک تبدیل می کنند و دمام اشکون به صورت بداهه به تزئین و آرایش این ساختمان ریتمیک می پردازد. بنابراین نقش دمام اشکون از سایر دمام ها مشکل تر و مهم تر است.

موارد و نوع استفاده دمام

موارد اصلی استفاده از دمام در چند دهه اخیر محدود به مراسم سوگواری ماه محرم در قالب گروه های دمام و سنج و بوق است. در سال های اخیر از این ساز در موقعیت های دیگری چون مراسم یَزله و همراهی با نی انبان و نی جفتی نیز استفاده می کنند.

گروه های دمام و سنج و بوق، متشکل از تعدادی دمام (معمولا فرد)، تعدادی سنج (معمولا فرد) و یک بوق شاخی هستند و وظیفه اعلام آغاز مراسم سوگواری محرم را بر عهده دارند. در گذشته از دمام هنگام انجام کارهای دریایی در کشتی یا ساحل، مراسم اهل هوا (نوعی مراسم موسیقی درمانی)، مراسم دُم دُم سحری (مراسم سحرگاه ماه رمضان) و چند موقعیت دیگر نیز استفاده می شده است.

جنس و مواد به کار رفته در ساختمان دمام

• بدنه: چوب یکپارچه یا ترکه ای، فلز.
• پوست: پوست بز.
• چمبره (طوقه): نی بامبو، خیزران، چوب، میله فلزی.
• چوب (گرز) دمام: ساقه برگ درخت نخل.
• طناب: الیافی مانند کنف، بند نخی.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت آموزش مجازی مهارت های فنی، تاریخ ، کد مطلب:: www.stephelp.ir