شعار سال: خانه حاج علی خان زند در مرکز بافت قدیمی شهر قم معروف به محله «چهار مردان» در کوچه «گذر قلعه» قرار دارد.

با توجه به فرم و مصالح به کار رفته، ساختمان متعلق به اواخر قاجار یعنی حدود 130 سال پیش است. ورودی بنا شامل سردر کوتاه با نمای روکار آجری و بندکشی است که در قسمت پیشانی، اشکال هندسی و تزیینات نازک کاری دارد که از طریق پاگرد شش ضلعی (هشتی) و دالان جبهه جنوبی به حیاط مرکزی میان سرا ارتباط می یابد.

این عمار شامل سه بخش است. شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد که به زیرزمین راه دارد و در جبهه شرقی واقع است. شاه نشین زمستانی که فضای بیشتری را در بر می گیرد و در جبهه شمال واقع شده و بخش سوم، مخصوص خدمه که در جهبه غربی جای دارد.

بنا دارای ستون های سنگی با سرستون تزیینی در ایوان شمالی و شرقی و آجرکاری در درهای چوبی است.

نقوش در های چوبی، بادگیر منفرد، سرستون ها، پایه ستون ها و نیز لب چینی بام و بادگیر از جمله عناصر تزیینی خانه حاج علیخان زند محسوب می شود. کل مساحت بنا 400 متر مربع است که 320 آن زیربنای مفید است.

خانه حاج قلی خان در قسمت غربی خانه حاج علیخان زند واقع شده است. این خانه تاریخی قبلاً بخشی از اداره میراث فرهنگی قم بوده ولی در حال حاضر محل احداث موزه قم شده است. بنای این عمارت از اواخر دوره قاجار به جای مانده اما اتاق ها و فضا های جنوبی که قدیمی ترین بخش بنا است، قدمتی بیش از 120 سال دارند. دو بادگیر و ستون های سنگی ایوان های شمالی و شرقی و پنج در های چوب گردو از خصوصیات بارز بنا به شمار می رود.

براساس تصمیم سازمان میراث فرهنگی استان قم این دو خانه زیبا و تاریخی در حال تغییر کاربری جهت استفاده به عنوان موزه تاریخی شهر قم است.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی قم شهر، تاریخ انتشار:-، کد مطلب: : www. qomshahr.ir