شعار سال: توسعه و عمران روستایی در چند دهه اخیر همواره یکی از دغدغه های اصلی توسعه در ایران و اکثر کشورهای در حال توسعه بوده است. بانک جهانی سرانجام به این باور رسیده که توسعه روستایی، راهبردی برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستاییان فقیر و تلاشی همه جانبه برای کاهش فقر است که این امر با افزایش تولید و ارتقاء بهره وری در محیط روستائی میسر می‌گردد. توسعه روستایی یا نوین سازی جامعه روستایی بایستی این جامعه را از انزوای سنتی بیرون آورده و با اقتصاد ملی عجین سازد. بطور کلی ضرورت توجه به توسعه روستایی ناشی از عواملی چون توسعه کشاورزی، استفاده از ظرفیت های تولید، عدالت اجتماعی و رفع فقر از روستا است. بنا براین، هرگونه سرمایه گذاری در راه اندازی فعالیت های تولیدی در بخش های صنعت و کشاورزی منتهی به توسعه روستا و اشتغال زایی برای جماعت شهری و روستایی خواهد بود. با توجه به استعدادهای منطقه، فعالیت های اقتصادی سنتی به شرح زیر می تواند در توسعه روستایی، با هدف ارتقای معیشت جوامع محلی ، توانمندسازی و اشتغال زایی در میان روستاییان موثر باشد، شامل:

- راه اندازی صنایع کوچک روستایی مانند صنایع تبدیلی باغی، صنایع لبنیات ، و ....

- راه اندازی واحدهای دامپروری، پرورش ماهی، مرغداری، باغداری، سبزی کاری و ....

لیکن با توجه به استعدادهای بی شمار خدادادی در شهرستان خوی، به دنبال طرح مسئله جدیدی هستم که با مشارکت کلیه آهاد مردم روستایی، شهری و حتی دیگر سازمان ها و سرمایه گذاران را تضمین می نماید.

برند سازی محصولات و خدمات روستایی رهیافت جدیدی در عرصه توسعه روستایی، اشتغال زایی و بهبود درآمد منطقه شامل روستائیان، عشایر و حتی شهرنشینان می باشد. برند همان چیزی است که مخاطب با دیدن، شنیدن، حس کردن و یا هرگونه ارتباطی با آن بصورت مفهوم دیداری یا لفظی صفات و ویژگی های خود را در ذهن و قلب مخاطب تداعی می کند. مثلا پنیر لیقوان (عمده مواد اولیه این پنیر یعنی شیر از مناطق ییلاقات روستایی و عشایری خوی تامین می شود!!) یا تخمه آفتاب گردان خوی یک برند به حساب می آید که تقریبا در همه جای ایران شناخته شده است. برندسازی امروزه هم در عالم تولید محصولات و هم در خدمات از جمله خدمات گردشگری جایگاه و پایگاه خاصی پیدا کرده است.

شهرستان خوی با داشتن تنوع ویژه در تولید محصولات کشاورزی و دامی از یک طرف و مناطق زیبای طبیعی شامل باغات، بیشه زارها، ییلاقات، و ارتفاعات و .... زمینه های بسیار مساعدی برای برندسازی با هدف اشتغال زایی و ارتقای معیشت جوامع محلی و توانمندسازی اقتصاد منطقه را دارا می باشد. برند سازی در خوی در دو زمینه شامل تولیدات کشاورزی و دامی و گردشگری و طبیعت گردی صورت می گیرد که به اختصار توضیح می دهم.

الف: برندسازی در زمینه تولیدات کشاوری و دامی

تخم آفتابگردان، تخم کدو، گردو، سیب، آلبالو و گیلاس (احتمالا محصولات دیگر) از محصولات زراعی و باغی و محصولاتی چون پنیر (بویژه پنیر کوزه و پنیر حلب)، کشک، عسل (احتمالا محصولات دیگر) و گیاهان وحشی و دارویی مانند هنوانه ابوجهل (کبر)، سبزیجات کوهی (احتمالا محصولات دیگر)، محصولاتی هستند که در صورت برندسازی (تبلیغات، بازاریابی، بسته بندی، اسپانسرینگ و خدمات مشتری) و با به شهرت رسانی منطقه ای و حتی بین المللی اسباب رشد اقتصاد روستایی را فراهم می کند.

ب: برند سازی خدمات روستایی و عشایری:

خوی با داشتن باغات زیبا، سکونت گاه های روستایی و عشایری، دشت های پر از شقایق، کوه ها و ارتفاعات طبیعی و آب های گرم استعدادهای ویژه ای برای سرمایه گذاری در خدمات گردشگری روستایی دارد.

چگونه برند بسازیم:

فرض کنید بخواهیم عسل، تخم آفتابگردان یا حتی زندگی با عشایر در ییلاقات خوی را به شکل برند در سطح کشور حتی جهان مطرح نماییم (برند بسازیم). باید با تفکر مدیریت بازاریابی، و با در اختیار گرفتن هشت ابزار ویژه با مشتریان بلقوه ارتباط برقرار کنیم. آن هشت ابزار شامل: (1) تبلیغات، (2) روابط عمومی، (3) پیشبرد فروش، (4) بازاریابی مستقیم، (5) فروش شخصی، (6) بسته بندی، (7) اسپانسرینگ و (8) خدمات مشتری می باشند.

در این میان برندسازی گردش گری به عنوان یک صنعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برندسازی گردش گری به معنی تداعی شدن هویت فرهنگی، فضا و مکان در ذهن گردشگران بالقوه است.

در پایان و به عنوان حسن ختام گام های برندسازی را به اختصار و به صورت کاملاً کاربردی به علاقه‌مندان توضیح می‌دهم.

گام اول: قبل از هرکاری اطلاعات جمع کنید. در اولین گام در دو زمینه شامل شخصیت برند و رقابت اطلاعات بدست آورید. در خصوص شخصیت برند تمام ویژگی ها، فرهنگ ها و شخصیت هایی که برندتان می تواند داشته باشد بررسی کنید. مثلا اگر می خواهید برند زندگی در چادرهای عشایری در ییلاقات خوی را برند سازی بکنید بایستی جنبه های فرهنگی و خانوادگی و شخصیت آن برند را از جمله زیبایی ها، سلامتی، مقرون به صرفه بودن و غیره را روشن نمایید. اما در زمینه رقابت بایستی تعیین نمایید برند شما در بازار رقابتی کجا قرار دارد و فرصت ها و تهدیدهایش چیست. در خصوص سایر برندها نظیر تخمه آفتابگردان، عسل و ... وضع بر همین منوال خواهد بود.

گام دوم: شخصیت برندتان را تعریف کنید. وقتی تحقیق شما در خصوص شخصیت هایی که برند شما می تواند داشته باشد، تحقیق کردید و فرصت ها و تهدیدهایش را روشن ساختید، باید کاری بکنید "هر چیزی" راجع به برندتان از طریق از طریق وب سایت، بنر، بروشور و یا سایر المان های بصری از قیمت محصول گرفته تا کیفیت را اطلاع رسانی نمایید. در عین حال با انتخاب لحن خاصی که بیانگر فرهنگ منطقه هست، به انتخاب نوشتار یا گفتار می پردازید. در این مرحله اگر برند شما کالای خاصی است، رنگ، جعبه یا بسته بندی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حتی محیط اداری و دفتر کارتان باید تداعی گر آن شخصیت باشد.

گام سوم: برای برندتان چشم انداز تعریف کنید: اینکه چه بازارهایی را هدف قرار داده اید؟ دوست دارید در طی چند سال آینده به کدام قله برسید؟ کدام جوایز را دریافت دارید؟ و ....

گام چهارم: مخاطبان خود را جذب کنید: باید از ذهنیت و شخصیت خریداران و مشتریان که هدف قرار داده اید، نیازها و علایقشان با خبر باشید و ببینید مشتریانتان کجا هستند.

گام پنجم: در گام پنجم یا گام نهایی از پنج پل باید رد بشوید. (1) مردم را از بودنتان آگاه کنید (آگاهی بخشی)، (2) تمام شخصیتی را که برای برندتان تعریف کرده اید و تمام تعهدات خود را به مشتریان ارائه دهید (ایجاد درک)، (3) بعد از اینکه شناخته شدید، باید به شما اعتماد کنند و کالا یا برند شما را انتخاب کنند (اعتماد)، (4) بعد از استفاده از برند یا کالای شما یک وابستگی عمیقی نسبت به کالا یا برند شما احساس کنند (وابستگی) و (5) برای تدام ارتباط با مشتریانتان و گسترش آن برنامه داشته باشید (تداوم ارتباط با مشتری).

دکتر احمد رضوانفر – استاد دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران