شعار سال: یکی از اصول اولیه و حقوق ابتدایی مادر و فرزندی، قرار گرفتن در کنار یکدیگر است. همه می‌دانند که کودک، به مادرش نیاز دارد و باید در کنار او رشد کند؛ اما اتفاقاتی ممکن است در رابطه با ارتباط مادر و فرزند رخ دهد که علی‌رغم تمام ملزومات، آن‌ها از یکدیگر جدا کند. ازجمله این اتفاقات که شایع هم هست، مادران زندانی هستند که بنا به دلایلی در زندان به سر می‌برند و به‌موجب همین اتفاق، از کودک خود جدا می‌مانند.

در کشورهای زیادی، در صورت حضور مادر در زندان، این سنت و رویه برقرار است که کودک همراه مادر خود در زندان بماند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و بحث و گمانه‌زنی در این رابطه به تصمیم برای ساخت مهدکودک در مجاورت زندان ختم شد.

پروژه ساخت مهدکودک در کنار زندان، سال‌های زیادی است که مطرح‌شده اما دلایل به نسبت منطقی، موجب شد که این طرح از سال 79 در یک سردرگمی اجرایی بماند. برخی معتقدند ماندن کودک در کنار مادرش، در محیط زندان، آسیب‌های زیادی ازجمله اختلالات روانی، رفتاری، بیماری، انواع عفونت و آزارها را به دنبال خواهد داشت.

از طرفی، عده‌ای به این مسئله قائل‌اند که جدا کردن کودک از مادر هم میرانده وجود آورنده بسیاری از جلاءهای عاطفی باشد.

طبق تبصره ماده «يک» آيين‌نامه اجرايي سازمان زندان‌ها، زنان زندانی، می‌توانند کودکان خود را تا سن دوسالگی در کنار خود نگه‌دارند. مدیران زندان‌ها نیز می‌توانند جهت تفکیک کودکان 2 تا 6 ساله برای نگهداری در محلی دیگر (مهدکودک) و یا سپردن به بهزیستی اقدام کنند؛ اما باوجوداین قانون، همچنان هستند کودکانی که تا سن 6 سالگی، همراه با مادر خود در زندان می‌مانند و علاوه بر مشکلات جدی روحی و آسیب‌های دیگر، هیچ تصوری از دنیای خارج از زندان ندارند.

از سال 79 طبق تفاهم‌نامه میان سازمان زندان‌ها و بهزیستی، قرار شد که کودکان دو سال به بالا به مراکز شبانه‌روزی بهزیستی سپرده شوند، اما این طرح هم در سکوت ماند و جز در سال 81 و در زندان گنبد گلستان، آن‌هم به‌صورت آزمایشی، انجام نشد.

در اسفند 94 مديرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزيستي کشور اعلام کرد: درحال‌حاضر هيچ مهدکودکي در زندان‌هاي کشور نداريم اما چند سال پيش بازديدي از زندان‌ها داشتيم و خدمات مراقبتي خوبي براي کودکان ساکن در زندان فراهم کرديم.

باوجوداین اظهارات، تأسيس مهدکودک زندان، با چالش‌ها و انتقاداتي از سوي روان‌شناسان و جامعه‌شناسان روبه‌رو است که تأسيس اين مهدکودک‌ها را نيازمند بررسي‌هاي کارشناسي بيشتري مي‌کند.

محمد نفریه، مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور، در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴، در رابطه با علت تأخیر در اجرایی شدن این پروژه گفت: تاکنون این طرح احداث مهدکودک، در دو استان گلستان و مرکزی اجرایی شده‌ اما فعلاً در تهران هیچ مهدکودکی ساخته‌شده است.

او ادامه داد: در رابطه با ساخت مهدکودک در تهران، این تأخیر به دلیل یک سری مشکلات بود. این مشکلات هم مربوط به اقدامات محافظتی و حراستی می‌شد. به این دلیل که مهدکودک در مجاورت زندان است و برای رفت‌و‌آمد زندانیان، باید اقدامات حراستی انجام بگیرد.

نفریه افزود: در حال حاضر موانع ساخت و بهره‌برداری از این پروژه برطرف شده و با دستور ریاست سازمان زندان‌ها، پروانه این طرح صادرشده است که هر زندانی که حداقل 10 کودک داشته، این مهدکودک در مجاورت زندان ساخته‌ شود.

او در خصوص اینکه چرا برخلاف تفاهم‌نامه زندان‌ها، مبنی بر اینکه کودکان تنها تا سن دوسالگی می‌توانند در زندان بمانند، دیده‌شده که حتی کودکان 6 ساله نیز در زندان در کنار مادرانشان هستند، گفت: این تفاهم‌نامه، اجازه می‌دهد که کودکان تا سن 2 سالگی در زندان بمانند، از طرفی این قانون را نیز داریم که اگر کودک زیر دو سال وابستگی شدید به مادر داشته، در کنار او و در زندان نگهداری می‌شود، اگر نه کودک باید به بهزیستی تحویل داده شود. چراکه محیط زندان برای نگهداری او مناسب نیست.

نفریه ادامه داد: اما درباره اینکه کودکانی با سن بیشتر هم در زندان‌ها هستند، باید بگویم ما نمی‌توانیم برای تحویل این بچه‌ها به بهزیستی اجباری را انجام بدهیم یا تحمیل کنیم، بنابر‌این در برخی زندان‌ها این مسئله دیده‌شده است.

مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور، درباره هزینه‌ها و تامین بودجه این طرح گفت: ازنظر بودجه، هزینه‌های ساخت این پروژه را، سازمان زندان‌ها بر عهده دارد. از سمت ما، یعنی سازمان بهزیستی، کمک‌هایی درزمینهٔ پروانه ساخت و آموزش مسئولان فنی و مربیان انجام می‌گیرد و درزمینهٔ تجهیزات هم اگر نیاز باشد، سازمان بهزیستی کمک‌هایی را ارائه خواهد کرد.

نفریه در پاسخ به این سؤال که محل ساخت این مهدکودک کجا خواهد بود، گفت: فکر می‌کنم در زندان شهرری که زندان زنان است این مهدکودک ساخته شود و در هر زندانی که حداقل 10 کودک در آن باشند، این پروژه عملی خواهد بود.

او در خاتمه درباره زمان ساخت و افتتاح این طرح گفت: خوشبختانه مشکلات و موانع ساخت مهدکودک در مجاورت زندان برطرف شده و به‌محض دریافت پروانه آن، احداث مهدکودک آغاز می‌شود.

همچنین، طاهره پژوهش، نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان، در گفتگو با رویداد۲۴ در رابطه با نقاط قوت و ضعف این طرح گفت: در بخش حقوق کودک، ایده آل این است که بتوان بهترین استانداردها را فراهم کرد. این طرح، از این منظر که کودک در محیطی خارج از زندان قرار می‌گیرد و دنیای بیرون از آن را تجربه می‌کند خوب است. چون ما می‌بینیم که حضور کودکان در محیط زندان و در کنار کسانی که شاید به‌نوعی وضع مناسبی ندارند، آسیب‌زا است.

او ادامه داد: این مسئله هم وجود دارد که جدا کردن کودک، از مادر و پدر هم یک نوع خشونت است؛ اما اگر این طرح اجرایی شود، می‌تواند کمک‌کننده باشد. با توجه به اینکه سنین 2 تا 5 سالگی، دوره رشد شناختی کودک است و باید دنیا را کشف کند، اگر محیطی مثل مهدکودک در کنار زندان‌ها برای نگهداری کودکان وجود داشته باشد، بچه‌ها بتوانند در کنار هم بودن و تعامل با یکدیگر را یاد بگیرند و این مهدها استاندارد باشند، طرح خوبی است.

پژوهش درباره اینکه آیا انجمن حمایت از کودکان، طرح یا ایده‌ای برای رفع مشکلات این کودکان دارد یا خیر، گفت: در آن زمان که بحث این کودکان بود، ما تمام حرفمان این بود که این کودکان به مادربزرگ یا پدربزرگشان سپرده شوند؛ یعنی این بهترین راهی بود که برای خروج آن‌ها از محیط زندان وجود داشت؛ اما بعدها تحقیقاتی صورت گرفت درباره اینکه نباید محبت مادر از کودک دریغ شود و نتیجه تحقیقات نشان داد وقتی کودک در کنار مادر معتادش است، شرایط روحی بهتری را تجربه می‌کند تا زمانی که به محیطی داخل شود که هیچ محبتی را دریافت نمی‌کند.

او افزود: بهتر این است که کودک در کنار کسی باشد که محبت دریافت کند. باید زمینه آسیب دراین‌باره کم شود و پیشگیری صورت بگیرد ولی در متأسفانه در عمل، کار مشخصی انجام نمی‌گیرد.

او در خاتمه با اعلام آمادگی از سوی انجمن حمایت از کودکان اضافه کرد: ما از همین‌جا، برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی حمایت از این کودکان اعلام آمادگی می‌کنیم و کمک‌های مشاوره‌ای را به مادر، کودک و مربی این بچه‌ها ارائه می‌کنیم. هم‌چنین این عزیزان می‌توانند از طریق خط صدای یارای ما (42152) کمک‌های مشاوره‌ای رایگان دریافت کنند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت رویداد 24 ، تاریخ انتشار: 14 شهریور 1396، کدخبر: ۷۴۳۶۵، www.rouydad24.ir