شعارسال: همواره این سؤال در سطح جامعه مطرح است که اگر شخص غیر مسلمانی در فلان کشور آمریکایی به صورت خودجوش کمک به ایتام و فقرا کند و یا کار خیری انجام دهد، پاداش این اعمال در آخرت چگونه است؟! آیا پاداش این اعمال همانند عمل فرد مومن و مسلمان داده می شود؟! عده ای می گویند کشورهای مثلا اروپایی از خیلی از کشورهای اسلامی به جهت انجام اعمالی که در دین سفارش شده است جلوترند. آیا این جمله درست است؟!

دکتر محمد فنایی اشکوری، استاد فلسفه و عرفان در پاسخ به این سؤال گفت: در این زمینه به چند نکته باید توجه داشت. معروفترین صفت خداوند رحمت اوست، رحمتی که همه عالم را فرا گرفته. خدایی که ما می پرستیم مهربان ترین است؛ از ما هم به خودمان مهربان تر است؛ خیلی مهربان تر. پس ما نباید نگران مهربانی خدا باشیم.

وی افزود: خداوند در قرآن می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ» خداوند اجر نیکوکاران را ضایع نمی کند. آیه معروف دیگر می گوید هر کس به اندازۀ ذره ای نیکی کند پاداش آن را می بیند و اگر به اندازه ذره ای بدی کند سزایش را می بیند: «فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ، وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ». ما چنین خدایی داریم. پس نباید نگران نحوه رفتار خدا با دیگران باشیم.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: آنچه که باید نگران باشیم این است که خود ما در سرای دیگر چه وضعی خواهیم داشت و خداوند چگونه با ما برخورد خواهد کرد. در حقیقت باید نگران از اعمال خود باشیم. این نگرانی موجب می شود که روز به روز بکوشیم بهتر باشیم تا شایستۀ رحمت و مغفرت و رضوان الهی بشویم.

وی تاکید کرد: نکتۀ آخر این است که هر عمل نیکی پاداش نیک دارد، اما کمال مورد نظر اسلام همراهی ایمان و عمل صالح است. انسانِ ایده آل ما کسی نیست که فقط کار نیک می کند، بلکه رستگار نهایی کسی است که هم ایمان دارد و هم عمل صالح انجام می دهد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا آن جوامع از ما بهترند یا نه، گفت: در پاسخ به این سؤال باید به چند نکته توجه داشت: نخست اینکه همۀ انسان ها از فطرت مشترکی برخوردارند. هیچ ملتی و قومی به طور ذاتی از ملت و قوم دیگر بهتر نیست. احساسات انسانی در همه آدمیان مشترک است. اگر غیر از این فکر کنیم، نژادپرستیم. اصلا نژادپرستی یعنی همین که من قوم خود را به طور ذاتی از اقوام دیگر برتر بدانم و قائل به ژن برتر باشم.

وی اضافه کرد: تمام ویژه‌خواری‌ها و رانت خواری‌ها و دیگرخواری‌های ما از این توهم سرچشمه می گیرد که ما بهتریم و بیش از دیگران استحقاق داریم. در حالی که همان طور که خودبزرگ بینی و نژادپرستی بد است، بیگانه پرستی و مرعوب و مسحور دیگران شدن و خود را در مقابل آنان حقیر دیدن هم بد است.

وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: نکتۀ دوم این است که تعلیم و تربیت و مدیریت نقش بسزایی در این میان دارد. هر جا تعلیم و تربیت را جدی تر بگیرند و مدیریت عقلانی تر باشد رفتار مردم بهتر می شود، شرق باشد یا غرب. نکته سوم این است که بنده سال ها در غرب زندگی کرده ام و تا حدی جوامع غربی را از نزدیک می شناسم. در بعضی از ابعاد رفتار مردم آن جوامع از ما بهتر است، مثل رعایت قوانین، نظم، نظافت. این قضیه برمی گردد به مدیریت و تعلیم و تربیت، اما بسیاری از ارزش های اصیل انسانی در این جوامع به شدت تضعیف شده و جوامع سنتی مثل جامعه ما در این ابعاد نمره بسیار بالاتری دارند.

فنایی اشکوری در پاسخ سخنانش خاطرنشان کرد: اعتقاد نهایی بنده این است که اگر ما مدیریت و تعلیم و تربیت درستی داشته باشیم، جامعۀ ما از همۀ جوامع بهتر خواهد بود. این بهتری، برتری ذاتی و به معنای نژادپرستانه اش نیست، بلکه به این دلیل است که مکتب و آیین ما بهترین مکتب معنوی و تربیتی است و پیشوایان و الگوهایی که ما مسلمانان و به ویژه شیعیان داریم، برترین الگوها هستند. این جواب اجمالی و مختصر است و البته نیازمند تفصیلی است که فعلا مجال آن نیست.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری شبستان ، تاریخ انتشار: ۱۹ مهر 1396 ، کدخبر: 661511 ، www.shabestan.ir