شعار سال: به گفته کارشناسان، وضعیت برزخ گونه کشاورزی در سیستم سنتی و صنعتی؛ عدم یکپارچه سازی مزارع و تمایل کشاورزان به کشت خرد، آب بر بودن محصولات مهم تولیدی، ارزانی محصولات، فاصله با کشاورزی مکانیزه، نبود زنجیره تولیدی و صنایع تبدیلی، مشکلات در مسیر صادرات، مشکل به کارگیری مطلوب سامانه آبیاری نوین، بازار بی ثبات محصولات از مهمترین چالش های پیش روی بخش کشاورزی در استان اردبیل است.

225 هزار هکتار اراضی آبی ، 515 هزار هکتار اراضی دیم ، 38 هزار هکتار اراضی باغی ، تولید سالانه بیش از 4.5 میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی بخشی از سیمای کشاورزی استان اردبیل است.

تنوع اقلیمی، وجود کشت و صنعت ها، دشت های حاصلخیز، 120 هزار بهره بردار، 4.2 میلیون واحد دامی، عشایر ایل سون، سدهای ذخیره آب، تولید چهار درصد از محصولات کشاورزی کشور، نقش 28 درصدی بخش کشاورزی در تولید ناخالص و نقش 38 درصدی بخش کشاورزی در جمعیت شاغل استان از دیگر قابلیت های مهم کشاورزی اردبیل است.

استان اردبیل همچنین رتبه اول تولید عدس و کلزا، رتبه دوم تولید سیب زمینی، رتبه سوم تولید عسل، رتبه پنجم تولید چغندرقند و رتبه هفتم تولید حبوبات و گندم و جو را در کشور دارد.

بی ثباتی بازار مشکلی که کشاورزان اردبیل را آزار می دهد

یک کشاورز اردبیلی که به تولید محصول سیب زمینی مشغول است می گوید : هر سال در زمان فصل برداشت دغدغه سیب زمینی کاران اردبیلی این است که آیا محصولشان به قیمت مناسب به فروش خواهد رسید یا همچنان تراژدی زیان سالیان گذشته تکرار خواهد شد.

محمد رحیمی افزود: در سال های گذشته با توجه به افت قیمت، هزینه هایمان همیشه از درآمدمان بیشتر بوده و کشاورزان ضرر و زیان هنگفتی را تحمل کردند ، اگر همچنان مهاجرت از روستا به سمت شهرها ادامه دارد به خاطر همین موضوع است. زراعت دیگر برای بسیاری از روستاییان رفاه که نه یک زندگی در سطح پایین را نیز به ارمغان نمی آورد.

رحیم باغدار مشگین شهری نیز گفت: یک سال سرما محصول سیب ما را از بین می برد و سال دیگری که نیز که آب و هوا با ما کنار می آید و محصول فراوانی بر باغ ها می نشیند بازار روی بد خود را به ما نشان داده و دلالان حتی حاضر به خرید محصول به پایین ترین قیمت نیز نیستند.

وی افزود: امسال بازار سیب بسیار نامناسب است و تعدای از باغدران ترجیح داده اند که به جای برداشت محصول، درختان خود را قطع کرده و به این شغل بی ثبات پایان دهند.

در کنار این مشکل، کشاورزان استان حتی در زمینه محصولات با خرید تضمینی از جمله گندم نیز با مشکل مواجه بوده و امسال تاخیر در پرداخت مطالبات باعث شده که در تامین نهاده های کشاورزی و در نتیجه کشت پاییزه با مشکلات زیادی مواجه شوند .

این مشکلات از سال های گذشته به نوعی سریال وار تکرار می شود و ضروری است که دستگاههای مسئول در این زمینه بسیار زودتر از زمان خرید به فکر آن باشند.

مکانیزاسیون حلقه گمشده توسعه بخش کشاورزی استان اردبیل

با وجود تسهیلات دولت برای بکارگیری سامانه آبیاری نوین در بخش کشاورزی استان هنوز آنگونه که باید این امر به یک فرهنگ در بین زارعان تبدیل نشده و ضروری است که در این زمینه اقدامات اساسی در دستور کار قرار گیرد .

رضا کریمی نماینده مردم اردبیل ، نیر ، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در این زمینه گفت: بخش کشاورزی در این استان با وجود قابلیت های فراوان در زمینه سامانه هوشمند آبیاری مکانیزه در رتبه 27 کشوری قرار گرفته و نیاز است توجه بیشتری به این بخش صورت بگیرد.

وی غفلت از سامانه آبیاری نوین در استان را مورد انتقاد قرار داد و گفت: با وجود تصمیمات جامع در مجلس استفاده از سامانه های نوین آبیاری که منابع اعتباری آن تامین شده مورد غفلت قرار گرفته و رتبه استان هم دراین زمینه رتبه مناسبی نیست و ضروری است مسئولان اهتمام جدی دراین باره داشته باشند .

وی افزود: برنامه های حمایتی ویژه برای استان از جمله در بخش کشاورزی از سوی دولت و مجلس باید مدنظر باشد تا این بخش جان گرفته و رونق گیرد.

در این حال در زمینه استفاده از ماشین آلات و ادوات مکانیزه و پیشرفته نیز کشاورزان استان با مشکلاتی مواجه هستند و به گفته آن ها امکان مالی برای خرید و یا نوسازی ماشین آلات نوین را نداشته و چندان هم از این بابت مورد حمایت قرار نمی گیرند هر چند که مسئولان اعتقادی بر خلاف این موضوع دارند.

حسین پیرموذن رئیس اتاق بازرگانی ، صنایع ، معادن و کشاورزی اردبیل در این باره گفت: تاکنون کشاورزان این استان از تسهیلات صندوق توسعه ملی بی بهره بوده اند و این در حالی است که صندوق توسعه ملی می تواند با ارائه تسهیلات از کشاورزان حمایت کرده و به این بخش رونق دهد.

وی افزود: باید در بحث استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی بازنگری شود تا کشاورزان نیز بتوانند تسهیلات مورد نیاز را از صندوق دریافت کنند.

پیرموذن با اشاره به اینکه تنها سه استان توانسته از تسهیلات این صندوق با بهره کم بهره مند شوند، اظهار کرد: صندوق توسعه ملی در استان اردبیل هیچ تسهیلاتی را در بخش کشاورزی پرداخت نکرده است.

وی افزود: باید 20 درصد تسهیلات صندوق توسعه ملی به بخش کشاورزی اختصاص داده شود تا این بخش توانمند شده و در تولید مواد اولیه صنعت ، اشتغالزایی ‌و تولید نقش خود را ایفا کند.

فقدان صنایع تبدیلی و نبود ارتباط منطقی بین بخش صنعت و کشاورزی در استان اردبیل

کارشناسان معتقدند که کشاورزی صرف که تنها نگاه تولید و افزایش آن مد نظر باشد نمی تواند توسعه پایدار آن را بدنبال داشته باشد، در این نوع کشاورزی نوسانات بازار بزرگترین آسیب را به آن زده و کشاورز را تا مرز ورشکستگی پیش می راند.

ایجاد یک زنجیره از مبدا تولید، فراوری ، بازاریابی و عرضه و توزیع ضامن یک کشاورزی هدفمند و سود اور و توسعه بخش می باشد و باید برنامه و فعالیت ها در این راستا باشد.

حسین پیرموذن رئیس اتاق بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی اردبیل در این زمینه معتقد است: در بسیاری از محصولات حتی سیب زمینی که استان اردبیل تولید کننده یک ششم محصول کشور می باشد تاکنون نتوانسته ایم در زمینه صنایع تبدیلی آن اقدام اساسی صورت دهیم.

وی بیان کرد: در بحث صنایع تبدیلی سیب زمینی هنوز مشکل داریم ، از 800 هزار تن تولید این محصول تنها برای 35 هزار تن یعنی در حدود پنج درصد انبار و سردخانه احداث شده است.

وی افزود: سیستم بانکی در ارتباط با پرداخت تسهیلات برای احداث انبار و سردخانه مشکل دارد و باید نسبت به اصلاح آن تدابیری اندیشیده شود.

این مشکلات در حالی است که در زمینه صادرات سیب زمینی نیز همیشه استان با چالش هایی مواجه می باشد و صادرات این محصول در سال های اخیر کاهش یافته که باید برای توسعه آن اقدام موثری صورت گیرد.

پیرموذن راه اندازی صنایع تبدیلی در استان را ضروری خواند و افزود: اولین کنسانتره محصولات کشاورزی در کشت و صنعت مغان راه اندازی شده و ضروری است 2 کارخانه کنسانتره انگور و سیب در استان با مصوبه این شورا احداث شود.

در کنار این مسئله، فقدان عزم و تمایل عمومی در کشاورزی یکپارچه نیز مشکلی است که هنوز این بخش در استان اردبیل از ۀن رنج می برد.

در استان هنوز کشاورزی خرد برای خود طرفداران بیشماری دارد و از تشکل های بزرگ کشاورزری که در پی ایجاد اراضی یکپارچه با کشت محصولات گران قیمت باشد خبری نیست.

وجود اراضی خرد نه تنها باعث افزایش هزینه ها می شود بلکه در زمینه برنامه ریزی اساسی از سوی دولت نیز ایجاد مشکل می کند ضمن اینکه تنظیم بازار نیز برای این نوع کشاورزی بسیار سخت خواهد بود.

مسئولان چه می گویند ؟

اقبال عباسی معاون اقتصادی و توسعه منابع انسانی استانداری اردبیل در این باره گفت: تنگناهای بخش کشاورزی در این استان بیشتر است ولی در سال های اخیر اقدام موثری برای توسعه کشاورزی استان شده است .

وی افزود: بخش کشاورزی با اینکه در کشور جزو اولویت های اول است ولی باید سهم بخش کشاورزی در صنعت نیز مشخص بشود تا پاسخگوی توقعات در حال افزایش مردم باشد.

عباسی بهره مندی مناطق محروم از امتیاز و مشوق ها را ضروری دانست و افزود: در صورت نبود مشوق های لازم هیچ سرمایه گذاری حاضر به سرمایه گذاری در این بخش نخواهد بود.

وی اجرای بزرگترین طرح آب و خاک در منطقه مغان را یاداور شد و گفت: این طرح به همت دولت تدبیر و امید با اعتبار یک میلیارد دلار در دست اجرا است.

عباسی اضافه کرد: دشت مغان با داشتن خاک حاصلخیز مستعد زراعت بوده و به عنوان منطقه ای زرخیر در ایران معروف است و هم اکنون نیز دولت تدبیر و امید سرمایه گذاری بزرگی در زمینه آب و خاک آن در دست اجرا دارد.

وی بیان کرد: یک میلیارد دلار برای آبیاری 62 هزار هکتار از اراضی پایاب سد خداآفرین در منطقه مغان از صندوق توسعه ملی هزینه می شود و با بهره برداری کامل آن شاهد تحول در منطقه خواهیم بود.

رضا کریمی نائب رئیس کمیسیون کشاروزی مجلس نیز با اشاره به طرح های پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه اظهار کرد: برقراری عدالت اجتماعی در بخش کشاورزی ، مکانیزه شدن کشت ، آبیاری نوین ، تقویت شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی ، تکمیل زنجیره کشاورزی ، حمایت از واحدهای تکمیلی و تبدیلی ، اجرای عملیات آبخیزداری ، بهره مندی از اعتبارات صندوق توسعه ملی و افزایش سرمایه کشاورزی از جمله مواردی است که در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده است.

کریمی بیان کرد: در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده معادل 10 درصد از ورودی صندوق توسعه ملی به بخش کشاورزی اختصاص و میزان ضریب خوداتکایی محصولات کشاورزی تا پایان برنامه ششم هم به 95 درصد افزایش یابد.

نماینده مردم اردبیل ، نیر ، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی اختصاص کمک های فنی اعتباری به بخش کشاورزی به میزان 600 میلیارد ریال را یادآور شد و گفت: لازم است بخش کشاورزی بیش از این از اعتبارات بهره مند شود.

او پیگیری مشکلات بخش کشاورزی را یاداور شد و گفت: قرار است با حضور مسئولان استانی و کشوری در کمیسیون کشاورزی ،آب و منابع طبیعی مجلس تسریع طرح های آبرسانی، تکمیل سدهای خاکی و طرح های نیمه تمام کشاورزی این استان پیگیری شود.

عدیل سروی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در باره توانمندی ها و اقدامات در این بخش نیز گفت: امسال این استان در 12 محصول مهم رتبه یک تا هفت کشوری را به خود اختصاص داده که نشان از قابلیت بالای کشاورزی آن است.

وی افزود: این محصولات شامل گندم ، جو ، سیب زمینی، چغندر قند و بذر چغندر، دانه های روغنی کلزا و ذرت بذری ،حبوبات و عسل است.

سروی اظهار کرد: امسال شاهد افزایش تولید محصولات کشاورزی به رغم مشکلات ناشی از کم آبی و خشکسالی در برخی مناطق بودیم و امید است در سال زراعی جاری با بارش مناسب ، بکارگیری روش های نوین کشت و آبیاری و تغییر الگوی کشت میزان تولید محصولات کشاورزی استان نسبت به سال گذشته افزایش یابد.

وی بابیان اینکه در چهار سال گذشته 8 دهم میلیون تن به تولیدات کشاورزی استان اردبیل اضافه شد ،گفت: میزان تولیدات کشاورزی این استان در چهار سال از 3.7 میلیون تن به 4.5 میلیون تن رسیده است.

سروی بااشاره به میزان تولید گندم و سیب زمینی در استان افزود: میزان تولید گندم 620 هزار تن و تولید سیب زمینی با کسب رتبه دوم کشوری به 730 هزار تن رسیده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با بیان اینکه چهار درصد از محصولات کشاورزی کشور در این استان تولید می شود افزود: بخش کشاورزی محور توسعه استان به شمار می رود که خوشبختانه در دولت تدبیر و امید شاهد رونق این بخش هستیم.

سروی از میزان تولید سالانه 87 هزار تن دانه های روغنی ، 26 هزار تن حبوبات، 30 هزار تن گوشت قرمز،42 هزار تن گوشت سفید و 265 هزار تن شیر در استان خبر داد و گفت: افزایش تولید این محصولات در اولویت قرار گرفته است .

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با اشاره به برند سازی محصولات کشاورزی گفت: 10 محصول استراتژیک کشاورزی استان در نوبت برند سازی قرار دارند که بزودی اسامی آن ها نظیر سیب زمینی و عسل اعلام می شود .

سروی اضافه کرد: در بحث صادرات محصولات کشاورزی باوجود برخی موانع و مشکلات بازارهای جهانی و بین‌المللی در سایه تلاش دولت تدبیر و امید وضعیت مطلوبی داریم بطوریکه باهمت و تلاش اتاق مشترک ایران و جمهوری آذربایجان و پیگیری‌های انجام‌شده صادرات بخش کشاورزی استان تقویت‌ شده است.

وی ضرورت توجه به توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و صادرات محصولات باارزش افزوده بالا را یادآور شد و گفت: یکی از بزرگترین مشکلات در مسیر توسعه صادرات محصولات کشاورزی توجه به کیفیت این محصولات است که به نظر می‌رسد در حال حاضر این کیفیت از متوسط جهانی پایین‌تر نیست.

سروی گفت: باید در کنار بسته‌بندی به راه‌اندازی شرکت‌های صادرات محور در حوزه کشاورزی توجه جدی شود چرا که در سایه راه‌اندازی چنین شرکت‌هایی می‌توان زمینه صادرات محصولات متنوع کشاورزی را که از ماندگاری بالایی برخوردار نیستند، فراهم کرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار 13 آبان 96، کد مطلب: 82718642، www.irna.ir