شعار سال: توسعه ی گردشگری یا جهانگردی در دنیای کنونی از مهم ترین عواملی محسوب می شود که دولت ها برای روند پیشرفت اقتصادی جامعه ی خویش باید به آن توجه بسیاری داشته باشند. اهمیت این موضوع سبب شد تا بیست و پنجم سپتامبر برابر با پنجم مهر روز جهانی جهانگردی نام گذاری شود تا در مسیر دستیابی به صنعت گردشگری مناسب و کارآمد تلاش و کوشش فراوانی صورت پذیرد.
شعار سازمان جهانی جهانگردی در 2015 میلادی «یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت» انتخاب شده است و برنامه های بسیاری همچون همایش ها، جشنواره ها و مسابقه های مختلف، در این روز برگزار می شود.
گردشگری مجموعه ی مسافرت هایی به شمار می رود که برای استراحت، تفریح، تجارت و دیگر فعالیت های شغلی رخ می دهد یا اینکه به منظور شرکت در مراسمی خاص صورت می گیرد که نبود جهانگرد در محل سکونت دایم خود در طول این مسافرت، موقتی و گذرا است.
سازمان جهانی جهانگردی در وصف جهانگردی چنین تعریفی را ارایه می کند: «جهانگردی یا گردشگری، به مجموعه ی فعالیت هایی نسبت داده می شود که فرد در مسافرت و در مکانی خارج از محیط محصول خود انجام می دهد، این مسافرت بیش از یک سال طول نمی کشد و هدف از آن؛ تفریح، تجارت یا فعالیت های دیگر است.»
جهانگرد یا گردشگر فردی است که مدت زمان سفر او بیش از 24 ساعت و کمتر از 12 ماه به طول بیانجامد و فاصله ی مکانی مسافرت باید بیش از 70 کیلومتر باشد و سفر او با یکی از انگیزه های تفریحی، استراحتی، فرهنگی، دیدار از آثار باستانی و تاریخی، بازدید از مناظر طبیعی و موارد مشابه انجام پذیرد.
روز جهانی جهانگردی فرصت مغتنمی است تا ایران نیز همچون کشورهای دیگر برای تحقق بخشیدن به اهداف مهم توسعه ی گردشگری، بیش از پیش در راه پیشرفت و توسعه ی این صنعت مهم تلاش کند.
**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ما به مناسبت روز جهانی جهانگردی به گفتگو با «عباس مهدوی» مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل گردشگری استان مازندران، پرداخته است.

*تاریخچه جهانگردی

عباس مهدوی با بیان اینکه برخی افراد ممکن است تاریخ دقیقی را برای آغاز جهانگردی در کشور عنوان کنند، گفت: ایران از تمدن بزرگی در دنیا برخوردار است و از هنگامه ای که با جهان به ویژه رم و مصر باستان ارتباط خویش را آغاز کرد، جهانگردی در این سرزمین شکل گرفت. بنابراین نمی توان به طور کامل به این تاریخ هایی که عنوان شده است، اکتفا کرد. «برادران امیدوار» در ایران افرادی بودند که بسیار علمی و کارشناسانه به موضوع گردشگری نگاه کردند اما پیش از آنها، سفرنامه ی ناصرخسرو قبادیانی وجود داشته که بیانگر گزارشی از سفر هفت ساله ی این فرد به شهرها و سرزمین هایی همچون مصر، سوریه، مکه، مدینه و ... بوده است.
در این راستا اگر حوزه ی تاریخی به کمک حوزه ی گردشگری بشتابد، می توان با بهره گیری از این آثار با پیشرفت های بسیاری در زمینه ی گردشگری رو به رو شد. به عنوان نمونه در زمینه ی سفرنامه نویسی، جشنواره ای با نام «ناصرخسرو» شکل گرفت اما اینکه تا چه اندازه به سفرهای ناصرخسرو می پردازند موضوع بسیار مهمی است. ایران اکنون از چند سفرنامه نویس و چند سفرنامه برخوردار است؟ اینک سفرنامه نویس ها و گردشگران حرفه ای ایران کجا هستند؟ باید در پاسخ گفت که آنها یا سفرهای خویش را ثبت نمی کردند و یا آن اندازه خلاق نبودند که به عنوان یک وقایع نگار، نگاه خاصی به این سفرها داشته باشند.

*انواع جهانگردی

وی جهانگردی را صنعتی بسیار گسترده دانست و یادآور شد: این صنعت دارای شاخه های متفاوتی در دنیا است که هر کدام از آنها می توانند به عنوان یک رشته ی علمی محسوب شوند. برای نمونه می توان در ایران به صنعت جهانگردی در زمینه های طبیعت گردی، مذهبی- زیارتی، گردشگری موسیقی، گردشگری ادبی یا سلامت اشاره کرد. اما اینک ایران با آفت هایی در زمینه ی گردشگری روبرو است زیرا تنها تئوری ها و حرف های زیبا در این صنعت مهم زده شده که عملی نمی شوند و تنها در مقام یک حرف باقی می مانند، در زمینه ی سلامت، ایران از بهترین پزشک ها، گیاه های دارویی و آب های معدنی برخوردار است که این عوامل در حوزه ی گردشگری سلامت جای می گیرند اما بسیاری از افراد از این امر آگاهی ندارند. با توجه به اینکه برخی از شهرهای ایران، دارای آب های گرم بسیار خوبی هستند، مسوولان باید بدانند که این موضوع، یک فرصت طلایی برای جذب توریسم محسوب می شود و تنها نباید به نام آنها اکتفا کرد، اگر اینگونه پیش رویم، کشور به آن مرحله از پیشرفت که کارشناسان خواهان آن هستند، دست نخواهد یافت.

*روند پیشرفت گردشگری در ایران

مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل گردشگری مازندران، توسعه ی گردشگری در ایران را در سال های گذشته مناسب ندانست و گفت: این امر به سبب وجود تحریم ها و پیشتر به دلیل رویداد جنگ تحمیلی، بسیار طبیعی است به این دلیل که کشور در آن هنگامه با دنیا تعامل کافی نداشت و نمی توانست چهره ی واقعی خود را به آنان نشان دهد اما اینک زمینه ی پیشرفت گردشگری در دولت یازدهم فراهم شده و پس از توافق هسته ای نگاه دنیا نسبت به ایران تغییر کرده و در کنار آن آگاهی مردم در این زمینه بیشتر شده است و اینک همگان وظیفه دارند با راهنمایی و آموزش به مردم، این امر را گسترش دهند تا به هدف های آرمانی در این بخش دست یافت. خوشبختانه ادبیات کنونی تمامی مسوولان نظام به طرف گردشگری تمایل یافته که این امر نوید بسیار خوبی است که در سال های پیش وجود نداشت.

*روش های جذب گردشگر

عباس مهدوی روش های جذب توریسم را ایجاد زیرساخت های توسعه ی گردشگری در کشور دانست و بیان کرد: برخی روش های جذب توریسم در دنیا جالب است، به عنوان نمونه اگر گردشگر وارد پاریس شود، وی را به مکانی می برند که معماری قدیمی پاریس یا نظام فاضلاب قدیمی آن شهر را به گردشگران نشان می دهند، مدل و جنس گردشگری در دنیای امروز نسبت به گذشته بسیار تغییر کرده است. اینک ایران این شرایط موجود می تواند پذیرای گردشگران خارجی باشد البته باید دید چه مدل گردشگرانی وارد کشور می شوند، اگر گردشگران اروپایی دوست دارند، کویر را مشاهده کنند، باید آن ساختار را برای آنان فراهم کرد، ممکن است گردشگر اروپایی علاقه مند به اقامت در روستا باشد بنابراین باید گردشگری بومی سازی را تقویت کرد. می توان برای گردشگرهایی که هر کدام به حضور در یک مکان تاریخی در ایران تمایل دارند، با برنامه ریزی گسترده، روند گردشگری را در مکان های گوناگون بهبود بخشید. البته بخشی از پیشرفت گردشگری در گرو توسعه ی سازمان حمل و نقل هواپیمایی، دریایی، زمینی، ریلی و ... است که این امر تنها با کمک دولت امکان پذیر می شود.

*معرفی ایران به دنیا در روز جهانی جهانگردی

مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل گردشگری مازندران درباره ی روز جهانی جهانگردی و معرفی ایران در این روز گفت: در روز جهانی جهانگردی باید تعریف کاملی را در حوزه ی گردشگری ارایه داد. گرچه این روز می تواند روز و هفته ی گردشگری باشد اما اکنون در جشنواره های ملی گردشگری تنها به تجلیل از مدیران و افرادی که در این حوزه فعالیت بسیاری داشتند، می پردازند. در صورتی که باید در این روز جهانی، از فرصت استفاده و ایران را به دنیا شناساند و در این امر نباید تنها به برنامه های درون مرزی بسنده کرد بلکه به برنامه ریزی برون مرزی هم باید پرداخت اما متاسفانه هنوز این زمینه فراهم نشده است.

*تغییر نگاه دنیا به گردشگری ایران

وی وظیفه ی مسوولان و مردم را در برابر توسعه ی گردشگری چنین توصیف کرد: باید دیدگاه های درونی در کشور را نسبت به ایران تغییر داد تا بتوان، نگاه دنیا را به این دیار دگرگون کرد. مسوولان می توانند با شیوه های نوین تبلیغاتی این کار را انجام دهند. با توجه به اینکه در دنیای امروز بیش از 70 درصد سفرها در دنیای مجازی صورت می گیرد، تا چه اندازه مناظر دیدنی و تاریخی کشور در فضای مجازی به زبان انگلیسی و بین المللی معرفی شده است؟
در واقع در این زمینه حرفی برای گفتن وجود ندارد. بسیاری از مکان های تاریخی خوب معرفی نشده اند. به عنوان نمونه عباس عراقچی عضو تیم مذاکره کننده در فضای مجازی شرایطی را فراهم و به تمامی بازدیدکننده های سایت خویش، بیان کرد که ایران را باید دید. در این شرایط یک فردی، بدون بودجه و امکانات دولتی، توجه تمامی سیاست مدارهای جهان، مردم دنیا و جهانگردها را به خودش جلب می کند. بنابراین باید اندیشید که چه مدل هایی از شیوه ی تبلیغاتی را باید مورد توجه قرار داد. برخی عنوان می کنند که امکانات گردشگری همچون هواپیما، هتل پنج ستاره و ... در ایران بسیار محدود محسوب می شود، بهتر است به کشورهای آفریقایی نگاهی انداخته شود، مگر آنها چه دارند؟
حتی می توان از حوادثی همچون هشت سال جنگ تحمیلی در بخش گردشگری جنگ بهره برد. باید بتوان با تهیه ی برنامه ریزی جامع، گردشگری های گوناگون را رواج و توسعه داد. به عنوان نمونه در خوزستان و کردستان گردشگری جنگ را متحول و در مازندران گردشگری دریا، جنگل و طبیعت را راه اندازی کرد. تمامی شهرهای کشور از پتانسیل گردشگری برخوردار است اما در این زمینه تفکری بنیادین و اساسی در حوزه ی گردشگری وجود ندارد.

*عوامل زمینه ساز ایجاد صنعت گردشگری در ایران

عباس مهدوی در ادامه ی سخنانش بیان داشت: خوشبختانه در 2 سال گذشته با وجود دولت یازدهم که همواره بر توسعه ی گردشگری اعتقاد دارد، به صورت کلی نگاه به گردشگری تغییر کرده است. البته هنگامی که سرمایه گذار به سازمان گردشگری مراجعه می کند، باید پنجره ی واحدی به وسیله ی یک گروهی شکل بگیرد تا بتوانند از سرمایه گذار حمایت کنند. البته واگذاری اختیار برای پشتیبانی از سرمایه گذارها در حوزه ی گردشگری به استانداری های هر استان داده شده و در تهران هم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با راه اندازی شورای عالی میراث فرهنگی، به این موضوع تحقق بخشیده است. این شورا همچون مجموعه ای تصمیم گیرنده محسوب می شود که شخص نخست آن را معاون اول رییس جمهوری تشکیل می دهد تا مشکل ها را بررسی، برطرف و به هنگام مراجعه ی سرمایه گذار به آنها، تسهیلاتی را فراهم کند. ایران باید به این مرحله دست یابد تا با کمک سرمایه گذارها و با تامین کمترین بودجه، در کشور اشتغال ایجاد شود.

*آموزش برای جذب گردشگر

مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل گردشگری مازندران با بیان اینکه مردم باید در زمینه ی جذب گردشگر آموزش ببینند، گفت: باید تمامی رسانه ها در این امر کمک کنند و پس از آن سازمان گردشگری به تمامی مردم بیاموزد که سفری هدفمند داشته باشند. به عنوان نمونه اگر فردی وارد استان های جنوبی، شرقی و شمالی شد با هدف به آن شهر سفر کند، تنها چادر زدن و گذراندن فراغت، گردشگری محسوب نمی شود. مردم کشور هنوز از مولفه های فرهنگی سفر آگاهی ندارند، البته این آگاهی در اصفهان، مازندران و گردشگری ادبی در فارس پر رنگ تر است. باید مولفه های فرهنگ بومی، آیین آداب و رسوم سفر را یاد گرفت و این آموزه ها را به تمامی دنیا انتقال داد.

*اهداف نشست های مربوط به گردشگری

وی درباره ی فعالیت های خوبی که سازمان گردشگری برای توسعه و نهادینه کردن گردشگری در کشور انجام داد، اظهار کرد: 2 سال است که به صورت مداوم سازمان گردشگری همزمان با روز جهانی گردشگری در پنجم مهر ماه، جشنواره ملی گردشگری را برگزار می کند، این امر رویداد بسیار خوبی است. در این جشنواره از افرادی که فعالیت های خلاقانه ای در یک استان انجام داده اند، تقدیر می کنند. به عنوان نمونه از سازمان های گردشگری استان های مختلف خواسته می شود تا راننده ی ون نمونه که گردشگرها را جا به جا می کند، معرفی کنند تا به آنها امتیاز داده و سرمایه گذار نمونه را به این جشنواره معرفی شوند. با این کارکردها، تمامی کشور درگیر مساله ی گردشگری خواهد شد و این موضوع پیشامد بسیار خوبی است.

*بهره وری بهینه از گنجینه های گردشگری کشور

عباس مهدوی در پایان گفت: کشور هنوز نتوانسته است از داشته هایش به خوبی استفاده کند و همواره به دنبال عواملی عجیب و غریب در حوزه ی گردشگری است. در حالی که کشور ایران سرشار از منابع غنی برای جذب توریسم است. به عنوان نمونه یکی از روستاها در رامسر مهد گل گاوزبان به شمار می رود و هرسال جشنواره ای دراین باره برگزار می شود و این جشنواره می تواند توجه گردشگران را به خود جلب کند یا پس از برداشت برنج در استان های مازندران، کشاورزان زمین های خود را آتش می زنند اما از کاه باقی مانده ی آن استفاده ی بهینه نمی شود، چنانچه در ژاپن جشنواره ای با مجسمه های کاهی پس از برداشت برنج برگزار می شود و این موضوع بسیار مورد استقبال قرار می گیرد. مردم ایران باید دریابند که از این جریان هم می توان به عنوان یک فرصت برای توسعه ی گردشگری بهره برد.
مدل های گردشگری کنونی بسیار تغییر کرده است بنابراین باید نگاه خود را تغییر داد. گل گاو زبان، آن گوزن زرد که در دشت ناز استان مازندران وجود دارد و همچنین یک درنایی که از سیبری به فریدون کنار مهاجرت می کند، یک فرصت گردشگری است و پرنده نگری هم امکان توسعه گردشگری را فراهم می کند. هر ساله مهاجرت پرنده ها در شهرهای مختلف جهان سبب گردش مالی میلیاردها دلار می شود. ایران نیز باید از امکاناتی که دارد، استفاده بهینه کند. گردشگری پول نمی خواهد، فکر و اندیشه می خواهد. گردشگری نیاز به تغییر نگاه ها نسبت به ظرفیت های موجود در ایران دارد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار 13 مهر 1394،کد مطلب 81774633 (4881439) www.irna.ir