شعار سال: آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات زندگی شهری منجر به در خطر افتادن سلامت جامعه در سطوح مختلف شده است. این روزها مشهد نیز به عنوان یکی از کلان‌شهرهای ایران با این معضل به طور جدی روبروست. عدم رسیدگی به سیستم حمل و نقل، کاهش وزش باد و بارش باران، افزایش دمای هوا و بسیاری دلایل دیگر هوای مشهد را از ابتدای امسال در وضعیت پرچالش و بحرانی قرار داده است.

متاسفانه با وجودهشدارهای مختلف مسئولان و فعالان محیط زیستی رسیدگی و راهگشاییاز این موضوع تا امروز نتوانسته‌حتی بخش کوچکی از این معضل را حل کند. در هفته گذشته بحث تعطیلی مدارس و خطرات هوای آلوده برای دانش‌آموزان یکی از مهمترین موضوعات بحث روز شهری بود که مخالفات و موافقان خود را داشت.

به بهانه اظهارنظرهای مسئولان آموزش و پرورش استان و نیز در جهت واکاوی شرایط سنجش و اطلاع‌رسانی پیرامون شاخص‌های آلودگی هوا با رضا اسماعیلی؛ رئیس مرکز پایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

 اطلاع رسانی در حوزه وضعیت آلودگی هوا در روزهای اخیر انتقاداتی رابه دنبال داشته است. سنجش و اطلاع‌رسانی شما به چه نحوی است؟

اسماعیلی:ایستگاه‌های مستقر در سطح شهر به صورت لحظه‌ای داده‌های کیفیت هوا را به مرکز پایش ارسال و داد‌ه‌ها را تجمیع و پردازش و به شاخص کیفیت هوا تبدیل می‌کنند که شاخصی قابل درک برای عموم مردم است.

در بحث اطلاع‌رسانی هم روش‌های مختلف وجود دارد. بهترین و معتبرترین آن بررسی وضعیت هوا از طریقسایت مرکز آلاینده‌های زیست محیطی است. این سایت تا سال قبل آنلاین نبود و زیرساخت‌های آن فراهم نبود اما از ابتدای سال 96 زیرساخت‌ها فراهم و شاخص آنلاین وضعیت هوا به صورت لحظه‌ای قابل مشاهده شد. حالا چه مدیرکل آموزش پرورش خراسان‌رضویو چه دانش‌آموز و چه والدینش و یا هر کس که می‌خواهد می‌تواند آن را مشاهده کند. حتی وضعیت ایستگاه‌های سنجش هوا را هم به صورت مشروح بررسی کند. مثلاً آلودگی هوا را در یک منطقه مشخص جغرافیایی شهری در بلوار وکیل آباد یا رضاشهر ببیند. این روش ساده‌ترین و بهترین روش دسترسی به وضعیت هوا است.

اما مسئولان آموزش و پرورش استان از تاخیر در این اطلاع‌رسانی گله و شکایت دارند.

اسماعیلی:در صورت وجود وضعیت ناسالمبه جمعی از مدیران و مسئولان شهری صبح آن روز ساعت 7:30 پیامک هشدار پیامک ارسال می‌شود که مدیرکل آموزش پرورش، روابط عمومیو معاونت ورزش اداره آموزش پرورش از آن دسته است.

دوستان آموزش پرورش کم لطفی دارند و مشکل اصلی ضعیف بودن این اطلاع رسانی در داخل شبکه آموزش پرورش است. در مقطعی ما حتی از آن‌ها خواستیم تا شماره تلفن مدیران مدارس را به ما بدهند تابه آن‌ها نیز اطلاع‌رسانی کنیم. گفتند محدودیت‌هایی داریم و شما از طریق روابط عمومی آموزش پرورش در ارتباط باشید البته این‌که این عزیزان در شبکه اطلاع ‌رسانی خودشان چگونه اقدام می‌کنند بنده مطلع نیستم.

 شما گفتید سایت سنجش وضعیت هوا به صورت لحظه‌ای گزارش می‌دهد.یعنی امکان مراجعه به سایت قبل از ساعت 7:30 صبح فراهم است؟

اسماعیلی:دقیقاً. ما هم همین را می‌گوییم این دوستان با مراجعه به سایتدر ساعت 4 یا 5 صبح نیز می‌توانند وضعیت را مشاهده کنند.

شاید ملاکپیامک هشدار ارسالی شما استکه 7:30 صبح ارسال می‌شود و این ساعت برای تعطیلی مدارس دیر است.

اسماعیلی:اگر دوستان نمی‌توانند صبح ساعت 5 صبح به سایت مراجعه کنند اعلام کنند، زیراما آمادگی داریم ساعت 5 صبح این پیامک را برایشان ارسال کنیم.

اطلاع‌رسانی شما در حوزه شهری چگونه است؟

اسماعیلی:تلویزیون‌های شهری سطح شهر اطلاعات سایت مرکز پایش را مثلاً در میدان استقلال؛ میدان حافط یا عدل خمینی به صورت شاخص روزانه نمایش می‌دهند.گزارش‌های وضعیت هوا هر روز در رادیو نیز ارائه می‌شود که در هیچ شهری در کشور مانند مشهد عمل نمی‌شود همچنین گزارش جامعی از وضعیت کیفیت هوا هر روز آماده می‌شود، که شامل میزان آلاینده‌هاو مقایسه با روز قبل است. شرایط ایستگاه‌ها و نیز « پیش‌آگاهی»وضعیت هوا را برای روز بعد نیز صادر می‌کنیم.

پس پیش‌بینی نسبی از روز بعدبراساس همین شاخص« پیش‌آگاهی»می‌توانید ارائه کنید؟

اسماعیلی:بله. پیش آگاهی یک حدس و گمان است که حدودا 80 تا 85 درصد قابل اعتماد است و وضعیت شاخص روز بعد را اعلام می‌کند. این پیش آگاهی با سنجشی‌های هر آلاینده‌ای که زمان خودش را دارد به دست می‌آید.

 وضعیت تجهیزات و عملکرد فنی در مشهد چه تفاوتی با شهری مانند تهران دارد؟

اسماعیلی:واقعیت این است در مقایسه با تهراناز لحاظ تجهیزات جلوتر هستیم و تعداد ایستگاه‌های بیشتری داریم. اما آن‌ها سامانه‌ای ‌دارند تحت عنوان سامانه پیش‌بینی کیفیت هوا. مشهد این سامانه را ندارد؛البته زیرساخت‌های راه‌اندازی آنوجود دارد که در حال انجام و نیازمند بودجه زمان و برنامه‌ریزی بیشتر است.

و کار این سامانه‌«پیش‌بینی کیفیت هوا» چیست؟

اسماعیلی:سامانه امکان پیش‌بینی برای روز بعد را فراهم می‌کند. در واقع همان چیزی که ما به صورت تجربی در حال انجام آن به عنوان «پیش‌آگاهی»هستیم. آن‌ها دقیق‌تر و با بهره‌گیری از مدل و نرم‌افزار این کار را انجام می‌دهند.

شاخص‌های آلودگیمشهد چقدر نسبت به سال قبل تغییر کرده است؟

اسماعیلی:باید اذعان داشت در مشهد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش روزهای ناسالم و کاهش روزهای پاک داشته‌ایم. اگر از دلایل آن هم بپرسید باید بگویم باید واکاوی و تحلیل شود تا نظر قطعی داده شود.

در حوزه پیشگیری توصیه و راهکارهایی وجود دارد؟

اسماعیلی:ببینید واقعیت این است که اکثر روزهای هشدار در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس ( وضعیت نارنجی) هستیم. گروه‌های حساس شاملزنان باردار، سالمندان، کودکان و بیماران قلبی و عروقی را شامل می‌شود. باید توصیه به شهروندان در جهت استفاده کمتر از خودروهای شخصی انجام شود. در روزهای ناسالم نیز اولویت‌هایی برای محدودسازی فعالیت‌های عمرانی، سوزاندن زباله، عملیات آسفالت و ساخت وساز تدبیر شود.

 امسال تا امروز وضعیت قرمز هم داشته‌ایم؟

اسماعیلی:بله. امسالسه روز وضعیت قرمز داشته‌ایم که مربوط به هفته دوم آبان ماه بوده است.

با این شرایط مشهد از لحاظ آلودگی گوی سبقت را از تهران ربوده است؟

اسماعیلی:متاسفانه باید اعتراف کنم هم در آنالیزهای کوتاه مدت تعداد روزهای وضعیت ناسالم نسبت به تهران افزایش پیدا کرده‌ است. امسال از ما از تهران وضعیت بدتری داشته‌ایم. در دراز مدت نیز شرایط از تهران بهتر نیست. در کل هوای مشهد از تهران کثیف‌تر بوده است.

 مهمترین دلیل آلودگی هوا به نظر شما چیست؟

اسماعیلی:حتماً بیش از 80 درصد آلودگی هوای مشهد ناشی از سیستم حمل و نقل است. موقعیت‌های توپولوژیشهری، ساخت وسازها و کارخانه‌ها نیز تشدید کننده این امر هستند.در 236 روز گذشته از سال ما 9 روز هوای پاک، 43 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس ( وضعیت نارنجی) و 3 روز هم وضیت قرمز داشته‌ایم.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم ، تاریخ انتشار 24 آبان 96، کدمطلب:1574863، www.tasnimnews.com