شعارسال: 1- از روز دوم به بعد حضور افراد غیر متخصص نه تنها کمک کننده نیست، بلکه اسکان و بهداشت و امنیت و مسایل دیگرشون باری مضاعفه. همچنین اگر می خواید فقط چند روز اونجا باشین از روز دهم به بعد برید چون شهرهای زلزله زده معمولا روزهای اول مملو از داوطلبین و روزهای بعد خالی از هرگونه داوطلب میشه.

2- در این روزها روانشناسان و مددکاران بیشترین نقش رو می تونن داشته باشن. افراد زلزله زده به خاطر شدت و سرعت وقوع حادثه شدیدا در شوک هستن و نمی تونن مراحل سوگواری (انکار، خشم، چانه زنی، افسردگی و پذیرش) رو طی کنن و در مرحله انکار می مونن. همچنین چون درگیر تهیه مواد اولیه زندگی می شن نمی تونن سوگواری کنن.

3- تسلی الکی، امید و وعده الکی ندید. از گفتن عبارات کلیشه ای مثل مرگ حقه، همه چیز درست میشه، مثل اولش میشه و... خودداری کنید.

4- اگر حرف به درد به خوری ندارید، فقط سعی کنید در کنارشون باشید. اشکالی نداره که حتی به مدت طولانی سکوت کنید.

5- سعی کنید بغلشون کنید و دستشون رو بگیرید اگر خودشون رضایت داشتن و اذیت نمی شدن.

6- دیدن جسد، رفتن به سر مزار، دیدن یادگاری های عزیز از دست رفته می تونه به انجام یک سوگواری ذهنی و پذیرش و باور مرگ اونها کمک کنه. از گریه کردن اونها جلوگیری نکنید تا جایی که ممکنه ، یا حالت تقریبا طبیعی داره. سعی کنید براشون مراسم سوم و هفتم، مخصوصا دست جمعی بگیرید.

7- داستانها و خاطرات اونها در مورد عزیزانشون رو حتما بشنوید و حتی اگر کمی نزدیکتر شدید بخواید که در مورد عزیزانشون با شما حرف بزنن.

8- اگر کمک شما رو نمی پذیرن، یا حتی اگه می پذیرن از اونها کمک های کوچیک بخواین و مهمونشون بشین. مردم ایران در شرایط روحی بد ممکنه کمک کسی رو نخوان اما اگه کسی ازشون کمک بخواد و مخصوصا مهمون باشه کمکش می کنن. این باعث میشه که "احساس ادای دین" کمتری به شما کنن و بعدش هم کمک های بعدی شما رو راحت تر بپذیرن.

9- همواره یادتون باشه آدمهای زلزله زده اول آدمن بعد زلزله زده. بهشون احترام واقعی بذارین و در اونها احساس ترحم ایجاد نکنید. یادتون باشه لباس و غذا فقط در حد زنده موندن برای خیلی ها مهمه، احترام شما به اونها و حفظ شخصیتشون کمک بیشتری می کنه.

10- اعتقادات این افراد شدیدا ضربه خورده. اما به هیچ وجه وارد بحث های اعتقادی با اونها نشید. سعی کنید بیشتر شنونده باشید و این حس رو بدید که در هر صورت و با هر اعتقادی در کنارشون هستید.

11- مواظب بچه ها و سالمندان باشید و با نگه داری از اونها از بار ذهنی بزرگترها که شدیدا خسته و کوفته اند کم کنید.

12- یادتون باشه، کسی که خشمگین تره یعنی بیشتر به توجه و کمک نیاز داره. خشم یک علامته بهش توجه کنید و از خشمشون ناراحت نشید.

13- با خودتون غذا نبرید، به جاش دارو و وسایل بهداشتی و عروسک ببرید. به سر و وضع آدمها و محیطشون توجه کنید. سعی کنید به محیط این افراد "زندگی" رو برگردونید. این کار می تونه با شونه کردن موهای یک بچه یا صاف کردن یک تابلوی کج شده انجام بشه.

14- بهترین راه کمک اینه که شرایطی رو ایجاد کنید که خود این افراد به خودشون و زلزله زده های دیگه کمک کنن. مشارکت اونها از حالت افسردگی خارجشون می کنه و آسیب دیده ها هم کمک یک "همدرد" رو راحت تر می پذیرن. پس افراد با روحیه تر بومی رو پیدا کنید و از اونها کمک بگیرید.

15- اگر خبرنگار نیستید از گرفتن عکس یا فیلم از آدمها حتی از ویرانه ها خود داری کنید.

16- اگر نمی دونید چه کمکی می تونید بکنید یا تجربه سفر و زندگی در چنین شرایطی رو ندارید نرید لطفا. اونجا هتل و دستشویی تمیز و... نیست. اگر رفتید در بیان احساسات غلو نکیند و سعی کنید خودتون باشید.

17- این نوشته هدفش منصرف کردن آدمها از رفتن و کمک کردن نیست. اما باید برنامه ریزی شده و هدفمند، گروهی و تا جایی که ممکنه با هماهنگی با سازمانهایی مثل هلال احمر رفت. نه به هدف یک مسافرت تفریحی-انسان دوستانه! مهمتر از نیت، عملکرد و انجام کمک واقعی به مصیبت زده هاست.

*** کتاب «التیام در سوگواری و داغدیدگی» ویلیام وردن، ترجمه محمد قائد، کتاب بسیار خوب، ساده و روانیه که میشه مثلا توی راه تهران تا کرمانشاه خوند.

نوشته مرتضی کریمی

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از کانال تلگرامی تحلیلی جامعه شناختی، تاریخ انتشار: 22 آبان 1396، کدخبر: - ،