شعارسال : اين حاشيه‌نشينان آن قدرها هم كه فكر مي‌كنيم در فاصله‌هاي دور از دسترس شهر نيستند. به‌عنوان مثال در منطقه نيروگاه كه يكي از پرجمعيت‌ترين مناطق شهر قم به حساب مي‌آيد مي‌توان رگه‌هاي اين حاشيه‌نشيني كه از غرب شهر شروع شده است را مشاهده كرد.

با اين حال مي‌توان گفت آن چيزي كه سبب شده است تا معضل حاشيه‌نشيني در شهري مانند قم روبه ازدياد بگذارد مهاجر‌پذيري اين شهر است. هر ساله تعداد زيادي از مهاجران به قم سفر مي‌كنند تا آنها نيز در خلال روند توسعه اين شهر زندگي بهتري را تجربه كنند. اتفاقي كه به نظر بيشتر شبيه يك آرزوي دوردست است.

مشاور استاندار و مديركل دفتر امور بانوان و خانواده استان قم در اين‌باره معتقد است كه مشكل خاص استان مهاجرت‌هاست چرا كه قم به‌عنوان شهري مهاجرپذير كه هم از خارج از كشور و هم از داخل مهاجران زيادي را در خود جاي داده است.

معصومه ظهيري بيان مي‌كند كه اين ازدياد چالش‌هاي خاصي مانند آميختگي فرهنگي و نفوذ فرهنگي را در قم به وجود آورده است و معضل حاشيه‌نشيني را تشديد كرده است.

* تبعات توسعه شهرنشيني

محقق و مدرس دانشگاه با تأكيد بر اينكه نگاه مسئولان به معضل حاشيه‌نشيني يك نگاه سطحي و حاشيه‌اي است، مي‌گويد: حاشيه‌نشيني يكي از تبعات مدرنيزاسيون ساخت جامعه و توسعه شهرنشيني است كه برخي معتقدند هيچ راه گريزي از آن وجود ندارد.

«زهره سليماني‌پور» با تأكيد بر اينكه يكي از اصلي‌ترين دلايل رشد حاشيه‌نشيني در ايران مربوط به توزيع ناعادلانه درآمدها، فرصت‌هاي شغلي و امكانات و تسهيلات رفاهي است، مي‌افزايد: وقتي شما ۹۰‌درصد سرمايه‌گذاري‌هاي خود را در كلانشهر‌ها قرار مي‌دهيد نمي‌توانيد انتظار داشته باشيد كه مردم مناطق محروم اين توزيع نابرابر را بپذيرند و قصد زندگي در شهرهاي مدرن را نداشته باشند.

اين كارشناس تأكيد مي‌كند: اگر دولت توسعه متمركز در كلانشهر‌ها را كه از اوايل دهه ۷۰ آغاز شد به توسعه مبتني بر عدالت توزيعي تغيير مي‌داد امروز شاهد چنين وضعيتي در كشور نبوديم.

سليماني‌پور با تأكيد بر اينكه امروز نمي‌توان معضل حاشيه‌نشيني در كشور را در يك بازه زماني كوتاه حل و فصل كرد، ادامه مي‌دهد: هرچند در سال‌هاي اخير در روند توزيع منابع در سطح كل كشور تغييراتي صورت پذيرفته اما هنوز هم بين شمال و جنوب، مركز و دور از مركز، پايتخت و شهرستان فاصله‌هاي عميقي وجود دارد و توازن برقرار نشده است.

وي در ادامه با اشاره به اينكه در كنار راهكارهاي بلند مدت بايد برنامه‌هاي فوري براي بهبود كيفيت زندگي در حاشيه‌ها داشته باشيم، مي‌گويد: استقرار مراكز آموزشي، فرهنگي، بهداشتي و اجتماعي در اين حوزه‌ها و همچنين تلاش براي اشتغالزايي در اين بخش‌ها از اولين اقدامات ضروري محسوب مي‌شود.

* گسترش حمايت‌هاي اجتماعي

در همين زمينه مديركل بهزيستي استان با تأكيد بر ضرورت انجام ارزيابي‌هاي علمي در مناطق پرخطر اجتماعي در استان معتقد است مي‌توان با حل مشكل حاشيه‌نشيني در استان قم يك الگو‌سازي براي كشور انجام داد.

«رضا سليقه» يكي از اقدامات مهم براي بهبود وضعيت زندگي در مناطق حاشيه‌اي شهر قم را گسترش چتر حمايت‌هاي اجتماعي مي‌داند و مي‌گويد: تاكنون ۱۰ پايگاه اجتماعي در حواشي شهر قم تأسيس شده است و لازم است در سال جديد نيز اين پايگاه‌هاي اجتماعي گسترده‌تر شوند تا بتوانند خدمات آموزشي و مشاوره‌اي مطلوب‌تري را به ساكنان اين مناطق ارائه دهند.

حاشيه‌نشيني يكي از معضلات جدي در بسياري از كلانشهرهاي كشور و به‌ويژه شهر قم است. حل اين مشكل نيز نيازمند به تغيير سياست‌ها از توسعه متمركز و انباشت سرمايه‌ها در چند شهر و منطقه خاص است. با اين حال ساكنان حاشيه‌نشيني امروز نيازمند ياري مسئولان هستند و بدون شك بايد بخش عمده‌اي از توجه و نگاه مسئولان براي بهبود كيفيت زندگي مردم در اين زمينه سامان بگيرد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبسايت تابناک قم ، تاریخ انتشار چهارشنبه 30 اردیبهشت 1394 ، کد مطلب :37344 : www.tabnakqom.ir