علی رضاقلی، جامعه‌شناس و پژوهشگر بامداد امروز، هشتم فروردین‌ماه ۱۴۰۱ در ۷۵ سالگی بر اثر ناراحتی قلبی در یکی از بیمارستان‌های تهران از دنیا رفت. از این پژوهشگر کتاب‌های «جامعه‌شناسی خودکامگی» و «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» منتشر شده است. همچنین گردآوری و تنظیم درس‌گفتار‌های کلاس روش‌شناسی علوم انسانیِ عبدالکریم سروش و چاپ کتاب «درس‌هایی در فلسفه علم الاجتماع» در کارنامه او دیده می‌شود.

رضا براهنی، نویسنده، شاعر و منتقد ادبی در ۸۶ سالگی درگذشت. «طلا در مس»، از مهم‌ترین و معروف‌ترین آثار این منتقد ادبی است، خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟ کتاب‌های او بوده است. «اسماعیل» و «ظل‌الله» دیگر کتاب‌های مهم او در حوزه شعر هستند.

حسن قریبی، شاعر و مدیر روابط بین‌الملل فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با این توضیح که کتاب «واژه‌های فریبکار در فارسی ایران و تاجیکان» مراحل چاپ را در انتشارات فرهنگ معاصر طی می‌کند گفت: واژه‌های فریبکار در اصطلاح زبان‌شناسی به لغاتی گفته می‌شود که در لفظ مشترک و در معنا متفاوتند. این اصطلاحات در مواردی تفیهم و تفاهم را دچار مشکل می‌کند. از آن‌جا که برای دو طرف مکالمه آشناست آن‌ها به خطا می‌افتند که مفاهمه نیز انجام شده است، در حالی که نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده بلکه از معنای قراردادی هم دورتر شده‌اند.

چاپ پنجاهم؟ صدم؟ صدوپنجاهم؟ موضوع به کتاب‌هایی برمی‌گردد که روی جلد آن‌ها نوشته‌اند چاپ دوم، سوم، چهارم و غیره. در دهه‌های گذشته چنین چیزی کمتر شبهه‌ای در مخاطبان به وجود می‌آورد، اما در این سال‌ها حرف و حدیث درباره جعلی‌بودن چنین عناوینی زیاد به گوش رسیده. از ناشر، مترجم یا نویسنده خاصی اسم نمی‌بریم که ماجرا به حواشی دیگر نکشد. اما آن‌ها که دستی در بازار نشر دارند، می‌دانند چه اتفاقی در حال وقوع است. اتفاقی که نوعی ناراستی و فقدان صداقت را به دنبال آورده است و در سال‌های آتی به‌تدریج هر اعتمادی را در مخاطب می‌کاهد.

نرجس خدایی گفت: در مقایسه با انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها هم در تولید آثار پسامدرن تأخیر درخور تأملی داشتند هم در حوزه‌ی فلسفه و نقد ادبی با تعلل در این جریان شرکت کردند. در دهه‌ی شصت و هفتاد، حرکات هنجارشکنانه‌ی دیگری نظیر ادبیات پاپ یا شعر تجسمی در ادبیات آلمان تا حدی با مقاومت جریان اصلی روبه‌رو شده بود. اما پسامدرنیسم صرفاً جریان ادبی نبود. پیشکوستان پسامدرن‌ها در حوزه‌ی معماری کار می‌کردند و این جریان در حوزه‌های فرهنگی متفاوت از جامعه‌شناسی تا ادبیات حضور یافته بود و به‌ویژه در حوزه‌ی برخی شاخه‌های فلسفه‌ی آلمانی با انتقاد‌هایی روبه‌رو شد.

سر داستان، پایان داستان، کمر یا میانه داستان، اهمیت آغاز داستان به‌عنوان سر داستان و اهمیت پایان داستان به‌عنوان بخشی از وجود انسان که حرکت او را میسر می‌کنند و بسیاری از بحث‌هایی که انسان را به ادبیات گره می‌زنند، از جمله از بحث‌های مطرح شده در این جلد هستند و به همین خاطر در نقد ادبی با رویکرد شناختی پیوندی بین ادبیات و علم برقرار می‎شود و چگونگی کارکرد مغز انسان و تحلیل محیط پیرامون دستاویزی می‌شود برای کارکرد مغز انسان برای چگونگی درک متن.

وقتی در دنیای ادبیات نویسنده‌ای بزرگ ظهور می‌کند، اتفاقِ اجتناب‌ناپذیر دیگری هم می‌افتد که معمولاً اهالی ادبیات را سرخورده می‌کند: صد‌ها نویسندۀ جوان می‌کوشند تا از سبکِ غول ادبی جدید تقلید کنند و حاصل کارشان ناموفق و کلیشه‌ای از آب درمی‌آید. اما در اتمسفرِ ادبی تازه‌ای که به راه افتاده، کسی تمایلی ندارد که آثار آن نویسندۀ اصلی و مقلدانش را نقد کند، چراکه ممکن است برچسبِ واپس‌گرایی بخورد و متهم شود. ماریا آلبانو معتقد است ویرجینیا وولف چنین موقعیتی پیدا کرده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: خوشبختانه دوستداران زبان فارسی با دفاع هم از زبان فارسی و هم زبان‌های مادری اقوام مختلف مردم ایران، اجازه ندادند حمله به زبان فارسی به یک فتنه مبدل شود.

به دنبال درد دل شاعر و نویسنده افغانستانی و درخواست وی برای تمدید ویزای اقامتی در ایران، وزیر کشور به مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی دستور داد که در اسرع وقت این مسئله مورد بررسی قرار گیرد.

زبان فارسی، زبانی بوده که برای قرن‌ها زبان رسمی و دیوانی حاکمان گوناگونی در جغرافیای پهناور منطقه بوده است. جالب آن‌که عمدۀ این حاکمان نیز زبان مادری‌شان، زبانی غیر از فارسی بوده است. حتی زبان ادبی و دیوانی امپراتوری عثمانی که دشمن خونی ایران و ایرانیان بودند نیز برای چندین قرن زبان فارسی بود! پس چنین زبانی که قرن‌ها زبان امپراتوری‌داری یا به تعبیری دیگر زبان بین‌المللی بوده، این پتانسیل را دارد که باز هم به زبان بین‌المللی تبدیل شود و جای زبان انگلیسی را بگیرد و تهدیدی برای استیلای تمدن غربیِ آنگلوساکسونی باشد. عُقَلای انگلیسی‌زبان به این نگاه نمی‌کنند که، چون امروز کشور/کشور‌های متولیِ زبان فارسی، از قافلۀ توسعه عقب مانده‌اند، فردا نیز وضعیت به همین شکل خواهد ماند و جایگزینی برای فرهنگ مسلط آن‌ها پیدا نخواهد شد.

فتاحی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معتقد است که اگر تاریخ‌نگاری را در سه بُعد روایی، تحلیلی و فلسفه تاریخ در نظر بگیریم، در تاریخ‌نگاری روایی انقلاب اسلامی بسیار قوی و گسترده عمل کرده‌ایم، اما در تاریخ‌نگاری تحلیلی انقلاب هنوز ضعف داریم.

محمدحسین یمین، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل در ۸۵ سالگی از دنیا رفت.

مهم‌ترین کارکرد‌های انتشار آثار ادبی در ارتباط با کودکان با شرایط خاص این است، حداقل از طریق داستان‌ها و رمان‌ها از این امر مهم آگاه می‌شوند که تنها نیستند. می‌فهمند که در سراسر دنیا کودکانی شبیه آن‌ها زندگی می‌کنند و برخی ویژگی‌ها و کم‌توانی‌ها را نمی‌توان به حساب تفاوت آنان گذاشت. این برای والدین بچه‌هایی با نیاز‌های ویژه هم امیدوارکننده است چراکه کمتر از بابت گوشه‌گیر شدن فرزندشان نگران می‌شوند.

هایدماری کخ، ایرانشناس برجسته آلمانی متخصص تاریخ ایلام و ایران پیشاآریایی، در ۷۸ سالگی درگذشت.

فریاد ناصری شاعر و مدیر انتشارات حکمت کلمه، با بیان این که کتاب «داستان زنان» حاوی آثار برگزیده نخستین دوره (جایزه ادبی داستان زنان) است که اواخر سال گذشته برگزار شد گفت: این جایزه بنابه‌ضرورت‌های که در اجتماع بود شکل گرفت و می‌تواند فضای مناسبی برای ارائه آثار باشد. البته فقط هم محدود به نویسنده‌های زن نیست و نویسندگانی که با محوریت زنان در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و ... کتاب دارند در جایزه شرکت داشتند.

تمرکز برنامه‌های بخش بین‌الملل دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران بر کتاب کودک ایرانی بوده و فعالیت‌های خود را در دو محور دیجیتال رایت سنتر (مرکز تبادل رایت بین‌الملل) و رویداد‌های بین‌المللی مجازی در قالب «تالار گفتگو» با رویکرد «ادبیات کودک و نوجوان ایرانی در فضای نشر بین‌الملل» برنامه‌ریزی کرده است.

راضیه تجار نویسنده و محقق حوزه‌های دفاع مقدس و انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه نگاه داستان‌نویسان ایرانی تاریخی نیست، از ضعف پرداختن به سوژ‌ه‌های انقلابی، به‌ویژه وقایعی مانند وقایعی مانند کشف حجاب، کودتای ۲۸ مرداد، اصلاحات ارضی، انقلاب سفید، تصویب قانون کاپیتولاسیون، مبارزات مردم ایران و فرار شاه سابق در آثار داستانی انتقاد کرد.

در ساعت‌های پایانی پنج‌شنبه شب گذشته خبر درگذشت ایرج پزشکزاد نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی و خالق «دایی جان ناپلئون» در فضای مجازی منتشر شد و واکنش‌های فراوانی را به وجود آورد. اگرچه پزشکزاد کتاب‌های دیگری همچون «حاج مم جعفر در پاریس»، «ماشاءالله‌خان در بارگاه هارون الرشید»، «آسمون ریسمون» و... را هم در کارنامه داشت، اما بیشتر به خاطر همان رمان محبوب بود.

وضعیت کتاب کودک در این سال‌ها خوب نبوده و حضور بیش از حد کتاب‌های ترجمه و بی‌کیفیت بودن کتاب‌های تالیفی همه و همه این بازار بی‌جان را کم‌رمق کرده است.

به گفته محبوبه نجف‌خانی، مترجم مجموعه آثار رولد دال، بعضی از نویسندگان ایرانی، کودکی و نوجوانی خود را می‌نویسند و از کسی می‌گویند که در دنیای امروز، وجود خارجی ندارد.