مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل‌سنت زاهدان، در خطبه‌های نماز جمعه ۶ آبان‌ماه ۱۴۰۱ بر همبستگی ملت ایران تأکید کرد و «منافع ملی» را اولویت نخست همۀ ایرانیان دانست.

غلامرضا ظریفیان معاون وزیر علوم در دولت خاتمی با اشاره اعتراضات در دانشگاه‌های مختلف و حضور لباس‌شخصی‌ها در دانشگاه می‌گوید: هر زمان با دانشگاه همراهی، همزبانی و مدارا کردیم، نتیجه خوبی داشت و دانشگاه نیز صدای خودش را رساند، هشدار و پیامش را داد. هرگاه که با برخورد امنیتی کردیم ، فضای دانشگاه را از فضای اعتراضی به فضای خشم تبدیل کردیم.ظریفیان افزود:حضور نیرو‌های لباس شخصی و امنیتی کاملا غیرقانونی است و هیچ مجوزی برای حضور آن‌ها در دانشگاه وجود ندارد. بنابراین برخورد‌های امنیتی چه سرخود چه غیر سرخود، به جای ایجاد آرامش، آتش را شعله‌ور می‌کند و باعث می‌شود شعله‌هایش در حادثه‌های دیگر فعال‌تر می‌شود. ایشان هشدار دادند که:تبعات نشنیدن صدای دانشجویان و ساکت کردن آن‌ها به نظام و جامعه برمی‌گردد و همه ما متضرر خواهیم شد.

بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه با بیان اینکه مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی اجتماعات آزاد است، گفت:گفت طی ۴۳ سال حتی یک بار به معترضان اجازه تجمع داده نشده است. چرا؟ این زیر پا گذاشتن قانون اساسی و میثاق ملی است و حاکمیت باید به این مسئله جواب دهد. وی معتقد است:قدرت سیاسی ایران فقط سنتی‌ها را می‌بیند و نوگرا‌ها را شهروند اصلی خود حساب نمی‌کند. همین نادیده گرفته شدن سبب طغیان نسل‌های جدیدی از این نوگرایان شده است. دولت باید شرایطی فراهم کند که مردم اجتماعاتی داشته باشند، باید نگاه تغییر کند و گفتمان جدیدی خلق شود، گفتمانی که خواهان جذب حداکثری مردم به سوی گفتمان انقلاب باشد.

عماد افروغ، جامعه شناس، با اشاره به اینکه طردشدگی سیاسی به موضوع مشارکت بازمی گردد، فرایند گزینش سیاسی در انتخابات یا سطوح پایین‌تر مشارکتی به شکلی است که راه را برای حضور اکثریت جامعه بسته است. اعتراضات اخیر جنبش اجتماعی نیست بلکه خشم شهری و شورش طردشدگان است. این اعتراضات اگر می‌خواهد به حنبش تبدیل شود باید دارای رهبری، سازماندهی، انسجام ایدئولوژیک شود، عقبه داشته و درون زا باشد. این اتفاقات تا به درون گره نخورند، به جنبش عظیم اجتماعی تبدیل نمی‌شوند. سابقه خوب جنبش‌های دانشجویی درگذشته را داشتیم، عدالت‌خواهی‌های دهه ۷۰ و ۸۰ و حوادث ۱۶ آذر را داریم، اما دانشجویان این جنبش‌ها جذب قدرت سیاسی شدند. اگر آن‌ها مستقل باقی می‌ماندند و به روشن‌فکری خود ادامه می‌دادند؛ نتایج بهتری را شاهد بودیم.

در ابتدای اغتشاشات و تجمعات پراکنده صورت گرفته در کشورهای مختلف به حمایت از درگذشت مهسا امینی هشدار دادیم که تعداد ایرانیان مهاجر به خارج از کشور حدود پنج درصد کل جمعیت فعلی کشور است. این جمعیت در چند پیک و دوره خاص( سلطنت طلبان و سرمایه داران، سیاسیون، تحصیل کرده های شاخص، هنرمندان و ورزشکاران ، موج عمومی خروج و ... ) از کشور خارج شده اند. به هر صورتی که تصور کنیم، طیفی از نارضایتی و دلخوری در این جمعیت وجود داشته و دارد. موقعیتی که می تواند مورد سواستفاده نهادهای امنیتی خارجی، رسانه های جریان ساز معاند ، تجزیه طلبان و منافقین و مواردی همانند به بهانه های سیاسی ، اثبات اتحاد و عرق ملی ، بیان مخالفت ، حقوق بشر ، احقاق دموکراسی و غیره قرار گیرد. بودجه این نوع تجمعات به راحتی توسط سرویس های امنیتی تهیه می شود و خروجی ها به دو دلیل ، همه گیری نارضایتی شهروندان ایرانی مستقر در طیف وسیعی از کشورها و توجه به حقوق بشر، مورد استفاده برای فشار به جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد. آیا بهتر نیست بجای توجیه و توضیح، به فکر خنثی سازی و روشنگری و جهت دهی و مواردی همانند باشیم. آیا نباید پنداشت که اجتماع برلین، یک اعلام وجود سازماندهی شده سیاسی- امنیتی توسط غربی ها برای فشار منجر به اخذ امتیاز از ایران بوده است ؟ آیا شباهتی بین اجتماع برلین با جنگ احزاب و تحریکات پشت پرده یهود و حمله دو جانبه از داخل و خارج، دیده نمی شود؟

روزنامه ایران در واکنش به تجمع اعتراضی ایرانیان در برلین آلمان از آن بعنوان یک شکست تمام عیار نام برد و نوشت: از روز‌های گذشته بسیاری از تلویزیون‌های ضدایرانی فارسی‌زبان به همراه شبکه‌های سازمانی منافقین و دیگر گروهک‌های اپوزیسیون، در همدستی آشکار و پنهان، تلاش همه‌جانبه‌ای برای گردهم آوردن پناهندگان سیاسی، اخلاقی و اعتقادی خارج‌نشین و براندازان در یکی از میادین شهر برلین در آلمان مصروف کردند.هرچند این تجمع در نهایت به قمپز یا همان درکردن توپ توخالی اپوزیسیون برانداز تبدیل شد، اما در کنار این مسأله حاشیه‌ای، نکته مهم‌تر، محل برگزاری تجمع، یعنی کشور آلمان است. پیش‌تر اعلام شده بود که سفارتخانه آلمان نقش ویژه‌ای در هماهنگی سفارتخانه‌ها برای ساماندهی اغتشاش‌ها در ایران برعهده داشته است.

پژوهشگران علوم سیاسی دانشگاه شیراز با انجام پژوهش در مورد اعتراضات سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ در کشور می‌گویند که به طور کل وقوع این اعتراضات حاکی از مشکلاتی مانند وجود فقر و نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی بین اقشار مختلف جامعه و نادیده‌گرفته شدن بسیاری از مردم و وجود فساد اداری و اقتصادی در سطحی وسیع؛ تغییر سبک زندگی مردم جامعه ما به واسطه جهانی شدن و گسترش ارتباطات و بی‌اعتمادی مردم و اصناف به احزاب و نهاد‌های رسمی دولتی است.

متن گفتگو پر از من من کردن و حرف زدن‌های غیر مستقیم است. اما گویا فحوای کلامشان اشاره به قانونمداری در استفاده از بسیج و لباس شخصی‌ها برای آزام سازی‌ها و مقابله با اغتشاشات دارد. ورای تائید یا رد نظرات ایشان بنا بر اهمیت موضوع، اقدام به انعکاس مطلب شده است.

سر دادن «شعار» یکی از ارکان هر اعتراضی محسوب شده که تا حدودی نشان‌گر پایگاه اجتماعی و موضع معترضان، دلیل اعتراض آنان و نوع مطالبات شان است.یکی از مواردی که در اعتراض‌های اخیر تامل‌برانگیز بوده ، تفاوت ادبیات شعارهای مورد استفاده با موردهای مشابه در سال های 1378 ، 1388 و حتی با سال 1396 و 1398 بوده است. گرایش ابتذال گونه این شعارها از چند منظر اجتماعی ، فرهنگی و روانشناسی می تواند مورد بررسی قرار گیرند. مواردی همانند تنزل پایگاه اجتماعی معترضان و از بین رفتن طبقه متوسط، گرایشات ناشی از سرخوردگی در رفع نیازهای حیاتی ، به بن بست رسیدن سیاسی و نبود سوپاپ های تخلیه و مواردی همانند، برخی از ادله تحلیلی برای این گرایشات ابتذال گونه بوده است. برخی دیگر از صاحب نظران، این تغییر رویکرد با تئوری گفتمان مورد تحلیل قرار داده و تند شدن شعارها را ناشی از ایجاد تک صدایی در گروه رغیب و تشدید فشارها ارزیابی کرده اند. همچنین بحث تبدیل رنج فردی به رنج جمعی بواسطه زبان و فرهنگی شدن یک رویداد ، موردازیابی قرار داده اند. برخی از تحلیل گران اشاره به بحث واقع گرایی سیاسی و تبدیل ایده الگرایی دموکراتیک به واقع گرایی حقوق اساسی داشته و به کاهش سرمایه اجتماعی دولت ها اشاره می کنند(تشدید فردگرایی ها و شبکه سازی های تخصصی). گروهی از صاحب نظران به تشدید تفکر شبکه ای ( در مقابل کمال گرایی سیستمی) در دهه هشتادی ها اشاره نموده و معتقدند که سیاه بینی آینده و بی هدفی و بی آیندگی در تداوم وضع موجود، زمینه ساز پرخاش و اعتراض است. در آینده، گروه های معترض دارای تفکر شبکه ای به دنبال رهبر نمی گردند، بلکه برخی گروه های محبوب و یا شبه مرجع را نشانه رفته و اعتراضات و شعارها و خواسته های خود را در دهان او قرار داده و به رفتار خود و از زبان یک شناس اجتماعی ، صحبت می کنند.

رسانه‌های غربی بویژه تلویزیون فارسی زبان آل سعود، در یک ماه اخیر با «استراتژی امید کاذب» تلاش کرده‌اند تا به گونه‌ای جا بیاندازد که گویی کار مملکت و نظام تمام است تا طرفداران غرب با روحیه بیشتر، اعتراضات و اغتشاشات را ادامه دهند. برای شناخت بیشتر و مقابله با راهبرد‌ها و تاکتیک‌های رسانه‌ای دشمن و در امان ماندن از دروغ‌های آتی آن‌ها با دکتر «اکبر نصراللهی» رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه دانشگاه آزاد گفتگویی انجام شده که در ادامه می خوانید.