شعار سال: هشدارها درباره مهاجرت به هنرمندان «صنایع دستی» رسید. این خبری است که رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی اصفهان در مراسم تقدیر دو تن ازهنرمندان نقره نصف جهان در گالری پولاد خان به رسانه‌ها می‌دهد. «نیوشاضیغمی» بازیگر سینما و تلویزیون که به‌همراه همسرش مسئولیت تقدیر از هنرمندان اصفهانی نقره کار در تهران را به عهده داشت مسأله نگران‌کننده دیگری را عنوان می‌کند. به‌گفته او قلمزن‌های اصفهان هنرمندان پیشکسوتی هستند که به‌دلیل عدم حمایت ازهنرآنها، حتی فرزندانشان حاضر به ادامه کار آبا و اجدادی نیستند. او می‌گوید:«اگر امروز به فکر حمایت از هنرمندان قلمزن نباشیم، بی‌شک فقدان آنها در سال‌های بعد غیرقابل جبران خواهد بود.» آرش پولادخان مدیر این گالری هم عدم اجازه صادرات صنایع دستی نقره را مهم‌ترین دلیل بی‌انگیزگی صنعت کاران در این هنر صنعت می داند. «جعفر جعفر صالحی» معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری اصفهان هم در پاسخ به این انتقادها به‌روزنامه ایران می‌گوید که با خبرخوبی برای صنعت کاران هنرمند حوزه سنگ‌های قیمتی به پایتخت آمده:«قرار شد مالیات تنها به اصل قیمت فلز تعلق بگیرد و شامل ارزش افزوده آن نشود. براساس قوانین جدید هنرمندان ایرانی می‌توانند به‌جای 3 کیلو نقره 5 کیلو صادر کنند. صادرکنندگان اما اعتقاد دارند این میزان نمی‌تواند به بازار مطمئنی برای آنها منجر شود. در پاسخ به این ناامیدی «پویا محمودیان» مدیرکل صادرات صنایع دستی کشور می‌گوید:«دفتر صادرات معاونت صنایع دستی همیشه برای حمایت از هنرمندان اعلام آمادگی کرده است و در هر بخشی که فکر می‌کنید می‌توانید به‌عنوان دولت تسهیل‌کننده باشیم، در خدمت هستیم.»

خروج هنرمند و سرمایه از کشور

هنرمندان صنایع دستی پیشتر در نمایشگاه ملی صنایع دستی از قاچاق نقره و سنگ‌های قیمتی ایران به کشورهای مختلف از جمله ترکیه خبر داده بودند. به‌گفته آنها ترکیه نقره ایران را به‌نام خود در بازارهای جهانی می‌فروشد. مسأله‌ای که جعفر جعفری صالحی معاون صنایع دستی اصفهان هم آن را رد نمی‌کند و می‌گوید: «گاهی اوقات به لحاظ مباحث سیاسی در تنگنا قرار گرفته‌ایم به همین دلیل برخی از هنرمندان خلاقیت به خرج داده‌ و یک کشور رابط پیدا کرده‌ تا بتوانند کارهایشان را عرضه کنند.» او اعتقاد دارد که صنایع دستی ایران به‌نام هر کشوری که فروخته شود، سفیر صنایع دستی ایران خواهد بود. او درپاسخ به این سؤال روزنامه ایران مبنی براینکه وقتی کالایی به‌نام کشور دیگری تمام شود چطور می‌توان آن را سفیر فرهنگی ایران دانست؟ می‌گوید: به هر حال ترکیه نمی‌تواند محتوا و موتیف‌های قلمزنی ایران را تغییر دهد. با یک برچسب و بسته‌بندی نمی‌توان ذات هنر را از آن گرفت. بسیاری از فرش‌ها در اقصی نقاط دنیا نیز با موتیف‌های ایرانی بافته می‌شوند.

حرف‌های «عباس شیردلی» رئیس اتحادیه صنف صنایع دستی اصفهان اما این خوشبینی را رد می‌کند. او از مهاجرت هنرمندان صنایع دستی سخن می‌گوید. افکارعمومی خروج غیر قانونی سنگ‌های قیمتی از کشور و مهاجرت احتمالی هنرمندان را در کنار هم که می‌گذارند به نتیجه تأسف باری می‌رسند. یعنی طرح‌ها و آن چیزی که به‌نام ایران روی سنگ‌ها زده می‌شود، همراه هنرمندان به‌کشورهای دیگر می‌رود تا صنایع دستی ایران در حوزه سنگ‌های قیمتی یک بار دیگر تجربه تلخی را تکرار کند.

«عباس شیردلی» کشورهای بسیاری را رقیب قلمزنی ایرانی می‌داند و می‌گوید:«در حال حاضر بسیاری از کشورها رقیب ما در حوزه قلمزنی محسوب می‌شوند زیرا مسئولان آنها به روز فکر کرده‌اند اما در کشور ما صادرات صنایع دستی صفر است در حالی که ما جزو سه کشور تولیدکننده اول صنایع دستی در دنیا هستیم.» او هشدار می‌دهد:«اگر قوانین مربوط به‌صادرات صنایع دستی اصلاح نشود شاهد مهاجرت هنرمندان صنایع دستی خواهیم بود.» آمارهای این اتحادیه می‌گوید از ۶۰۳ اثری که در یونسکو نشان اصالت دریافت کرده‌اند ۲۰۷ اثر متعلق به ایرانی‌ها و ۱۹۶ اثر متعلق به هنرمندان اصفهان است اما متأسفانه به‌دلیل به روز نبودن قوانین کشور، ایران سی‌ونهمین کشور صادراتی صنایع دستی است.»

آرش پولادخان هم درباره دلایل بی‌انگیزگی هنرمندان می‌گوید: «ظروف نقره در کارگاه‌های مختلف اصفهان درست می‌شوند. این نقره‌ها به‌صورت ورقه هستند و توسط استادکاران که بالغ بر هشت ماه روی هر ظرف کار می‌کنند، شکل می‌گیرد. برای ساخت هر اثر زحمت زیادی کشیده می‌شود و چه بسا که برای این هنر، دست و چشم‌های هنرمندان از بین رفته است.» پولادخان یادآوری می‌کند که هنرمندان برای اینکه در صنعت باقی بمانند نیاز به تشویق دارند اما نگاه خوبی به صادرات آن در کشور وجود ندارد. او می‌گوید:«دولتمردان ما به‌دلیل آنکه نقره فلز گرانبهایی است، فکر می‌کنند که پشتوانه مملکت خارج می‌شود.»

جعفر جعفری صالحی هم در پاسخ به اعتراض تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی نقره از وجود حساسیت‌هایی در بحث صادرات آن می‌گوید وتأکید می‌کند:«نگاه دولت مثبت بوده و اخیراً تجربه‌های تلخی را که در بحث صادرات داشتیم تا حدودی حل شده است.»

به‌گفته او مکاتبات با گمرکات کشور باعث شد تا مقدار نقره‌ای که از طریق مسافر از کشور خارج می‌شود از سه کیلوگرم به پنج کیلوگرم برسد. او خاصیت صنایع دستی را در افزایش ارزش افزوده از سه تا هزار برابر می‌داند و می‌گوید: «قرار شد ارزش اثر هنری طبق آن چیزی که در اظهارنامه‌های گمرکی به لحاظ قیمتی پر می‌شد، صرفاً در فلزات گرانبها به ارزش خام ماده اولیه اثر تعلق بگیرد و کاری با ارزش افزوده آن نداشته باشد.» صالحی این اتفاق را مهم‌ترین قدم برای انجام صادرات می داند. مسأله اما به قاچاق نقره وفلزات ذی قیمت ایران به کشور محدود نمی‌شود. مشاهدات میدانی خبرنگار «ایران» از اصفهان که شهر جهانی صنایع دستی در شورای جهانی صنایع دستی است از فروش فلزات ترک با عنوان حکاکی روی فلز در ایران و اصفهان خبر می‌دهد. معاون صنایع دستی اصفهان می‌گوید:«سال گذشته نمونه‌های بسیاری از این فلزات در اصفهان دیده می‌شد که تمام این آثار با همکاری اتحادیه و بازرسی اتاق اصناف جمع‌آوری شد و می‌توانیم بگوییم هیچ اثر هنری با آن متد در اصفهان وجود ندارد.» با‌وجود حرف‌های جعفری صالحی، غرفه داران میدان نقش جهان فروش فلزات ترک را در خارج از این میدان و نزدیک آن تأیید می‌کنند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه ایران ، تاریخ انتشار --------، کدمطلب: 459402 ، www.iran-newspaper.com