شعار سال: آموزش و پرورش با به رسميت شناختن تشابهات ضروري زندگي جمعي، تجانس فرهنگي را از طريق آموزش‌هاي رسمي تقويت مي‌كند و به آن تداوم مي‌بخشد. يكي از اهداف اصلي نظام تعليم وتربيت، اجتماعي كردن افراد است، مدارس به عنوان واحد مجري مصوبات آموزش و پرورش و كانون تحول بنيادين، در فرآيند آموزش نقش اساسي و بي‌بديلي را ايفا مي‌كنند و به دانش‌آموزان مي‌آموزانند، ارزش‌هاي خاصي مثل پيشرفت و برابري فرصت‌ها را حفظ كنند.

مدارس ايدئولوژي‌هاي خاصي را به دانش‌آموزان انتقال مي‌دهند؛ ايدئولوژي‌هايي كه نابرابري درآمد و موقعيت طبقه اجتماعي را پيامدهاي منطقي اختلاف در موقعيت تحصيلي مي‌دانند. دانش‌آموزان در نتيجه پذيرش ايدئولوژي‌ها، انتظارات خاصي را در خود شكل مي‌دهند.

«باور‌پذيري ارزش‌ها و مسووليت‌پذيري» براين اساس استوار است كه دانش‌آموزاني كه كارهاي‌شان را به خوبي انجام مي‌دهند، بايد تشويق شوند. مدارس با جداكردن و برگزيدن دانش‌آموزان از طريق فرآيند انتخاب كه در قالب سيستم پاداش و تشويق كوشش دانش‌آموزان اجرا مي‌شود، نابرابري را امري طبيعي و قابل قبول جلوه مي‌دهد. در چنين ساختار ايدئولوژيكي، تفاوت‌هاي فردي را به پيامدهاي حرفه‌اي و طبقه اجتماعي مرتبط مي‌كند وآنها را عادلانه جلوه مي‌دهد و براساس آن مانع از رنجش بازندگان رقابت مي‌شود و مطابق چنين حسي تعارضي بروز نمي‌كند و با ايجاد ارزش‌هاي اجتماعي، يكپارچگي فرهنگ جامعه حفظ مي‌شود.

از ديگر ماموريت‌هاي آموزش وپرورش بر اساس سند تحول بنيادين، احترام به انسان و اصيل شمردن آزادي‌هاي دانش‌آموزان مبتني بر تربيت متوازن مطابق ساحت‌هاي ششگانه مندرج در اين سند است، لذا دراين راستا مي‌كوشد با فراهم كردن فرصت تجربه ورزي به شكوفايي اين جنبه الهي انسان كمك كند.

يكي ديگر از ماموريت‌هاي نظام تعليم وتربيت، احترام به انسان و اصيل شمردن حسّ پرسشگري، نقادي و خردورزي دانش‌آموزان است و براين اساس تلاش مي‌كند زمينه پرورش عقلانيت و خردورزي متعلمان خود را فراهم كند؛ وزارت آموزش وپرورش به عنوان تنها نهاد رسمي متولي آموزش كودكان شش تا ١٨ سال كشور لازم است زمينه ايجاد يكپارچگي اجتماعي و وفاق جمعي را فراهم سازد و به استقرار نظم و انضباط اجتماعي، شكل دادن به قواعد و هنجارهاي اجتماعي و ايجاد آگاهي نسبت به آنها و انتقال فرهنگ ديني، ملي و بومي كشور از نسلي به نسل بعدي كمك كند.

آموزش وپرورش به منظور آماده‌سازي و تربيت انسان مي‌كوشد، زمينه و امكان آشنايي با دانش و آموزه‌هاي انساني، ارتقاي سطح آگاهي‌ها و دستيابي به ديدگاه‌ها و بينش مناسب، نسبت به خود، جامعه هستي و مبدا آفرينش را فراهم سازد. فراگيري «فوت و فن» كار و افزايش كارآمدي و مهارت آموزي، به اين منظور كه افراد نقش موثري در زندگي اجتماعي برعهده بگيرند، از ديگر ماموريت‌ها و مسووليت‌هاي آموزش وپرورش رسمي است.

تربيت غيررسمي، جريان سيّال، مستمر و هميشگي و در عين حال داراي وجوه مختلفي است و به موقعيت خاص و شرايطي معين، محدود نيست. يكي از ويژگي‌هاي تربيت نهفته، غيروابسته بودن آن به موقعيت‌هاي ويژه، شرايط معين و زمان‌بندي خاص است. انجام اين نوع تربيت مسووليت اجتماعي همه افراد و نهادهاي اجتماعي، دستگاه‌هاي فرهنگي و آموزشي كشور است، پر واضح است كه تربيت انسان مطابق با اهداف سند تحول بنيادين- كه بايد به مراتبي از حيات طيبه دست پيدا كند- فرآيندي بسيار دشوار وديربازده است؛ لذا نمي‌توان آن را به عنوان يك ماموريت مستقل به نهادي مانند وزارت آموزش و پرورش كه با وجود اختيارات ناچيز و محدوديت منابع اعتباري، بار مسووليت و توقعات كمرشكن بسياري از دستگاه‌هاي ديگر را به دوش مي‌كشد، واگذار كرد و نتايج خاص و ويژه‌اي را از آن توقع داشت.

اميرعباس ميرزاخاني

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار -، شماره: 97991