شعارسال:بارش های بهاری در قزوین موجب مهاجرت گسترده پروانه های رنگارنگ «ونسا» به استان قزوین شده است.

بارش‌های زیاد و پراکنده ابتدای امسال، هرچند خساراتی در قالب سیلاب به زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی روستایی تحمیل کرد، اما برکات و زیبایی‌های فراوانی هم با خود به همراه داشت که یکی از آنها مهاجرت گسترده و بی سابقه پروانه زیبای «ونسا» یا ونزاست که در بین حشره شناسان به رنگین بانو یا بانوی رنگی هم شهرت دارد.

این حشره پرنده با نام علمی «ونزا کاردویی» نوعی پروانه رنگارنگ است که گونه‌ای از زیرخانواده «فرچه پایان نیمفالنیا» به شمار می‌رود.

ونسا یکی از گسترده‌ترین پروانه‌ها است که در تمام قاره‌ها به جز قطب جنوب (جنوبگان) و آمریکای لاتین یافت می‌شود. پروانه زیبا و جذابی که اگرچه میهمان ناخوانده مینودری ها در روزهای بهار قرآن است، اما حضور دل انگیز و باشکوه آن می‌تواند به جاذبه فصلی و موقت برای گردشگرانی تبدیل شود که در این آب و هوای خوب بهاری به قزوین مسافرت می‌کنند.

بارش‌ها عامل رویش گیاهان و دلیل افزایش جمعیت ونسا

یک جانورشناس قزوینی درباره علت افزایش چشمگیر این گونه پروانه در آخرین روزهای بهاری به گفت: هر چند سال که تحول چرخه دوره‌های بارشی در استان قزوین، میزان بارندگی را به شدت زیاد می‌کند و از سوی دیگر دمای فصل زمستان رو به اعتدال رفته و آب و هوای مدیترانه ای در منطقه حاکم می‌شود، رویش گیاهان میزبان پروانه «ونزا» در بخش گسترده‌ای از دشت‌ها و نواحی سرسبز این دیار افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.

مجتبی شالی اضافه کرد: این گونه از پروانه به سرعت با تخم‌گذاری روی گیاهان مختلف، دوران دگردیسی (تبدیل شفیره به پروانه) را سپری می‌کند؛ به طوری که در کمتر از ۲۰ روز پروانه‌های بالغ از پیله خود بیرون آمده و پرواز را آغاز می‌کند.

مجتبی شالی با بیان اینکه «ونسا» از پروانه‌های با جمعیت فراوان در مناطق وسیعی از آسیا، اقیانوسیه، اروپا و افریقاست، عنوان کرد: به دلیل قدرت بالای انطباق پذیری این پروانه در شرایط آب و هوایی متفاوت، «ونسا» می‌تواند در شرایط سخت اقلیمی که گونه‌های دیگر پروانه را می‌کشد، به زندگی خود ادامه دهد.

وی ادامه داد: همچنین لارو یا نوزاد این حشره قادر به خوردن طیف زیاد و متنوعی از گیاهان است و همین ویژگی، توانایی انتشار و پراکنش در هر نوعی از چمنزارها، مرغزارها و مراتع را به پروانه «ونزا» بخشیده است.

ونسا آفت نیست / برای کشاورزان خطر ندارد

این کارشناس زیست شناسی با اشاره به زمان طولانی پرواز و جابه جایی این نوع پروانه در نواحی مختلف توضیح داد: بیشتر پروانه‌های تازه بلوغ یافته با بهره گیری از قدرت پروازی بالایی که دارند، به دورترین مناطق استان سفر کرده و حتی خود را به کوه‌هایی با ارتفاع ۴ هزار متر می‌رسانند.

شالی علت طولانی بودن زمان پرواز را ذخیره چربی بالا در بدن پروانه‌های «ونسا» دانست و گفت: به خاطر همین ذخیره زیاد چربی «ونساها» توانایی بقا و زنده ماندن در دماهای پایین را نیز دارند.

وی ضمن رد اثر تخریبی این گونه پروانه بر محصولات باغی و کشاورزی، افزود: ونسا به ندرت بر محصولات کشاورزی تخم ریزی می‌کند و علت حضور زیاد این نوع از پروانه در پیرامون و کنار زمین‌های کشاورزی وجود تعداد بالای گیاهان خودروی میزبان ونسا و مقادیر بالای شهد برای پروانه‌های بالغ است.

بیشترین جمعیت پروانه رنگی در بوئین زهرا

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هم دلیل وفور جمعیتی بالای پروانه «وانسا» در سطح استان را بارندگی‌های شدید و رشد علف‌های هرز دانست و گفت: جمعیت این نوع پروانه در سال‌های قبل بسیار کم بود، اما در سال جاری، بارش‌های فراوان که رشد علف‌های هرز را بیشتر کرد، افزایش چند برابری جمعیت ونساها را به دنبال داشت.

فاطمه خمسه با بیان اینکه بیشترین تعداد پروانه‌های ونسا در نواحی سرسبز شهرستان بوئین زهرا به چشم می‌خورد، افزود: البته در همه شهرستان‌های استان از جمله قزوین هم حضور چشمگیر این حشرات پرنده را مشاهده می‌کنیم.

وی با یادآوری بی خطر بودن «ونسا» برای محصولات کشاورزی، ادامه داد: این پروانه‌ها آفت نیستند و خوشبختانه طول عمر این گونه پروانه کوتاه است و با تغذیه از علف‌های هرز می‌تواند به کنترل جمعیت گونه‌های گیاهی مخرب کمک کند.

چرای بی رویه دام زیستگاه «ونسا» را توسعه بخشیده

از سوی دیگر، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان با ذکر اینکه در سالیان قبل چندین بار موج حضور گسترده پروانه ونسا در سرتاسر ایران دیده شده، گفت: از ابتدای زمستان ۱۳۹۷ حضور جمعیت بالایی از این گونه پروانه در سیستان و بلوچستان گزارش شد و کم کم با فرارسیدن فصل بهار و گرم‌تر شدن هوا شاهد مهاجرت پروانه‌های ونسا به مناطق شمالی کشور از جمله استان قزوین هستیم.

عبدالحسین مظفری با یادآوری اینکه پروانه «ونسا» چندین قرن در کشور ما حضور داشته و جمعیت آن همیشه در نوسان بوده، تصریح کرد: متأسفانه در سالیان اخیر با چرای بی رویه دام، زیستگاه‌های طبیعی گیاهان متنوع و خوش خوراک را از بین برده ایم و گیاهان خاردار را جایگزین آنها کرده ایم که میزبان‌های خوبی برای پروانه ونسا هستند.

وی اضافه کرد: برای نمونه گیاه کنگر وحشی به عنوان یک گونه مهاجم در تمام عرصه‌های طبیعی استان قزوین جای سایر گونه‌های مفید گیاهی را اشغال کرده و پوشش گسترده‌ای برای خود به وجود آورده است.

از آنجایی که از اصلی‌ترین میزبان‌های لاروهای پروانه ونساست، غذای زیادی برای «ونساها» ایجاد کرده که سبب جهش جمعیتی آنها شده است.

مظفری ادامه داد: البته با گرم شدن زیاد هوا در فصل تابستان و کاهش بارندگی‌ها موج جمعیتی پروانه‌های ونسا کاهش پیدا خواهد کرد و این گونه از پروانه در سال‌های بعد باز هم منتظر شرایط مناسب برای چنین حضوری باقی خواهد ماند.

دعوت از ونسا با تخریب گونه‌های گیاهی

با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان فهمید که حضور وسیع پروانه‌های زیبای «ونسا» در جای جای خطه مینونشان موقتی است و اثر تخریبی چندانی هم بر کشاورزی و محیط زیست استان این کهنه دیار ندارد.

با این حال مهمترین نکته‌ای که این حشرات رنگارنگ به ما یادآور می‌شوند، تخریب گسترده گونه‌های مفید گیاهی به دست انسان و رشد علف‌های هرز و گونه‌های مضری مانند کنگر وحشی است که زمینه جهش جمعیتی و خودنمایی ونساها را ایجاد کرده است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار12خرداد 98، کدخبر: 4631354،www.mehrnews.com