اختلافات جناحی بر سر مرزهای نظارتی شورای نگهبان

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، روز چهارشنبه 17 مهرماه در جلسه هفتگی هیات دولت با تاکید بر برگزاری انتخابات پرشور، از نحوه نظارت در انتخابات انتقاد کرد. او با اشاره به ضرورت هوشیاری نسبت به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در ماه‌های آینده به عنوان یک حرکت بزرگ سیاسی در کشور، گفت: «همه آنهایی که مسئول اجرا و نظارت هستند باید کاری کنند که نشاط سیاسی مردم افزایش پیدا کند.»

شعار سال:صحبت‌های رئیس‌جمهوری در حالی مطرح می‌‌شود که بسیاری از سیاسیون و کنشگران این عرصه با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی مردم و تحقق نیافتن وعده‌ها تاکید دارند که احتمال پایین بودن مشارکت در انتخابات اسفندماه زیاد است.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، روز چهارشنبه 17 مهرماه در جلسه هفتگی هیات دولت با تاکید بر برگزاری انتخابات پرشور، از نحوه نظارت در انتخابات انتقاد کرد. او با اشاره به ضرورت هوشیاری نسبت به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در ماه‌های آینده به عنوان یک حرکت بزرگ سیاسی در کشور، گفت: «همه آنهایی که مسئول اجرا و نظارت هستند باید کاری کنند که نشاط سیاسی مردم افزایش پیدا کند.»

او با بیان اینکه پیروزی این جناح یا آن جناح مهم نیست بلکه باید اجازه دهیم ملت پیروز شود، گفت: «باید بگذاریم همه جناح‌ها احساس پیروزی کنند؛ باید به همه فرصت دهیم تا در این اجتماع شرکت کنند.»

رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی مجلس اول بود، عنوان کرد: «در آن مجلس نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان و این همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند ثبت‌نام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبت‌نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت‌نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود.»

روحانی گفت: «نباید این‌قدر سختگیری کرده و فشار بیاوریم و فکر کنیم هرچه این فیلتر را تنگ‌تر کنیم نتیجه مثبت‌تری خواهد داشت. مردم خودشان خوب می‌فهمند و بهترین‌ها را انتخاب می‌کنند. به ویژه در انتخابات مجلس شورای اسلامی که عمدتاً محلی بوده و مردم کاندیداها را بهتر می‌شناسند و انتخاب می‌کنند.»

تلاش‌ها برای مشارکت مردمی در انتخابات

صحبت‌های رئیس‌جمهوری در حالی مطرح می‌‌شود که بسیاری از سیاسیون و کنشگران این عرصه با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی مردم و تحقق نیافتن وعده‌ها تاکید دارند که احتمال پایین بودن مشارکت در انتخابات اسفندماه زیاد است.

شاید به دلیل همین تردید در مشارکت پایین مردمی است که هنوز هیچ یک از گروه‌های سیاسی تکلیف جناحی خود را نمی‌دانند. حدود پنج ماه مانده تا برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، فضای سیاسی کشور هنوز انتخاباتی نشده است و وقتی از چهره‌های سیاسی شاخص و فعال در عرصه سیاست درباره عملکرد و تصمیم جناح متبوع‌شان می‌پرسید به جز طرح کلیاتی از مواضع انتخاباتی چیز دیگری به میان نمی‌آید.

از طرف دیگر بسیاری از کنشگران عمدتاً حامی دولت بر این موضوع تاکید دارند که در صورت ارائه نشدن راهکارهای ترغیب‌کننده برای افکارعمومی، امیدی به مشارکت حداکثری در انتخابات نیست؛ مشارکتی که به گفته بسیاری با توجه به وجود فشارهای بین‌المللی یکی از راه‌های گریز ایران از اوضاع کنونی قلمداد می‌شود.

بر همین اساس بسیاری می‌گویند اگر تغییر رویه در سیاست‌های انتخاباتی کشور رخ دهد، شاید انگیزه حضور مردم در انتخابات تقویت شود. سیاست‌هایی که به گفته سیاسیون به ‌ویژه اصلاح‌طلبان به رفتار شورای نگهبان وابسته است. به همین دلیل هم شاید از ماه‌ها قبل در فضای سیاسی کشور شنیده می‌شود که در حال گفت‌وگو و رایزنی با شورای نگهبان هستند تا راه‌هایی برای تعامل بیشتر و عقب نشستن تیغ نظارات استصوابی آن نسبت به چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب بیایند.

اما صحبت‌های روز چهارشنبه رئیس‌جمهوری و انتقاد و توصیه او نسبت به تغییر رویه نظارت در شورای نگهبان بی‌پاسخ نماند.

بر طبل فرار از قانون می‌کوبند

همان روز عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان با انتقاد از صحبت‌های رئیس‌جمهوری، او را متهم کرد که بر طبل فرار از قانون می‌کوبد و در واکنش به اظهارات او در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «مطالب امروز آقای رئیس‌جمهور که خود سوگند یاد کرده پاسدار قانون اساسی باشد، یعنی نادیده انگاشتن قانون اساسی و قوانین انتخابات. از آقای رئیس‌جمهور انتظار می‌رفت تا همگان را به اجرای مُرّ قانون و احترام به آن دعوت کند، نه با هیجان سیاسی نهادهای مسئول را به عدم رعایت قانون فرا خواند.»

او ادامه داد: «ورود افراد دارای سوابق فساد اخلاقی و اقتصادی به مجلس خلاف حق‌الناس بوده و شورای نگهبان به عنوان ناظر انتخابات در قبال آن مسئول است و وظیفه خود را طبق قانون انجام خواهد داد. مقامات کشور بهتر است بر الگوی رعایت قانون تاکید کنند نه بر طبل فرار از قانون بکوبند.»

در مورد کسانی که سوءسابقه دارند اختلافی نیست

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری، نیز در واکنش به صحبت‌های کدخدایی در حساب توییتری خود نوشت: «قاعدتاً رئیس‌جمهوری نگران عدم رعایت انصاف و بی‌طرفی هیات‌های نظارت در جریان بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی است.»

آشنا همچنین در پاسخ به صحبت‌های سخنگوی شورای نگهبان، که موضوع نظارت استصوابی را به تخلفات و جرائم افراد ربط داده بود، توضیح داد: «در مورد کسانی که سوءسابقه دارند اختلافی نیست بلکه بحث در مورد استناد بی‌وجه به اتهامات ثابت/ رسیدگی‌نشده در عدم احراز صلاحیت است.»

شورای نگهبان گفته نظارتش نظارت استصوابی است

ادامه‌ واکنش‌ها به صحبت‌های روحانی البته ادامه داشت و به جمعه و نمازجمعه تهران کشیده شد. سید احمد خاتمی، امام‌جمعه تهران هم از درِ انتقاد به صحبت‌های رئیس‌جمهوری برآمد و در خطبه‌های خود با تاکید بر لزوم نظارت استصوابی گفت: «ما نه اولین کشوری هستیم که انتخابات برگزار می‌کنیم و نه آخرین کشور. همه جای دنیا انتخابات برگزار می‌شود. در دنیا هر کس که گفت می‌خواهم نامزد شوم اسمش را می‌نویسند یا قانونی برای کار هست؟ مردم به این قانون رأی دادند و این قانون گفته شورای نگهبان ناظر به انتخابات است. اصل 98 هم می‌گوید تفسیر قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است و شورای نگهبان هم گفته است این نظارت نظارت استصوابی است.»

او تاکید کرد: «نظارت استصوابی چیز جدیدی نیست. می‌گویند شورای نگهبان نبوده؛ خب شورای نگهبان نبود اما در زمان امام، هیاتی تشکیل شد و آنها نظارت استصوابی را انجام دادند. کدش را بگویم؟ مسعود رجوی خبیث را رد کردند؛ دست‌شان هم درد نکند.»

تحقق مجلس اول نیاز به نظارت حداقلی دارد

کاظم اکرمی، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی که در مجلس اول هم نماینده بوده، در تایید صحبت‌های رئیس‌جمهوری در گفت‌وگو با جماران گفت: «اگر بخواهند حضور در مجلس آینده با مشارکت هرچه بیشتر مردم همراه باشد، با توجه به صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور، باید نظارت را به اندازه‌ای اعمال کنند که در دوره اول مجلس شورای اسلامی وجود داشت؛ یعنی یک نظارت حداقلی. وگرنه این نظارت استصوابی که به واسطه‌اش هر کس را که صلاح می‌بینند می‌آورند و هر کس را که صلاح نیست کنار می‌زنند، باعث می‌شود مردم علاقه کمتری برای حضور و مشارکت در انتخابات داشته باشند.»

مخالفت با نظارت شورای نگهبان مخالفت با قانون اساسی است

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان که از مشهورترین چهره‌‌های مخالف دولت است، در واکنش به صحبت‌های روحانی، در مطلبی که در ستون «نکته» این روزنامه با عنوان «سخنی با رئیس‌جمهور حقوقدان» منتشر شد، نوشت: «نظارت شورای نگهبان بر انتخابات «مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی» نص صریح اصل 99 قانون اساسی است. بنابراین جناب روحانی می‌دانند که مخالفت با آن، مخالفت با قانون اساسی است. از این روی با جرات و به یقین می‌توان گفت آقای روحانی می‌دانسته‌اند که نظر ابرازشده ایشان قابل اجرا نیست.»

او در ادامه این مطلب نوشته است: «تنها خاصیت و اثری که اظهارات ایشان می‌تواند داشته باشد «شبهه‌افکنی»! و مشغول کردن دیگران به پاسخ شُبهه‌ای است که به میان آورده است! آیا غیر از این، می‌توان خاصیت دیگری برای آن قائل بود؟! به یقین در دورترین افق ذهن‌ها نیز برای آن هیچ خاصیت دیگری قابل تصور نیست!»

روزنامه کیهان همچنین تیتر یک روز شنبه 20 مهر را به همین صحبت‌های رئیس‌جمهوری اختصاص داده و با انتشار مطلبی تحت عنوان «حمله به شورای نگهبان حاشیه می‌سازد نه کارنامه» صحبت‌های روحانی را تلاش برای حاشیه‌سازی در کشور قلمداد کرده است. در بخشی از این مطلب آمده است: «در فرضی خوش‌بینانه، جناب رئیس‌جمهور با حمله به شورای نگهبان، در حال خط دادن به اتاق فکر اصلاح‌طلبان، رادیکالیزه کردن فضای سیاسی کشور و تقویت طرح‌هایی مانند «انتخابات مشروط» است مگرنه چه کسی است که نداند این قبیل اظهارات از سوی حقوقدانی که همین ساختار را پذیرفته و در همین ساختار رئیس‌جمهور شده، برای او کارنامه نمی‌سازد!»

این موضع‌گیری رئیس‌جمهوری در حالی مطرح می‌شود که تقریباً بعد از پیروزی او در انتخابات سال 96، بسیاری از کنشگران سیاسی نسبت به موضع‌گیری نامناسب روحانی درباره مباحث جدی‌تر در کشور انتقاد داشتند. حالا پس از گذشت 2 سال، با نزدیک‌ شدن به برگزاری انتخابات، طرح این مباحث از زبان او به نظر مخالفان دولت، چراغ سبز برای جریان‌های سیاسی حامی حسن روحانی تلقی شده است.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اعتماد آنلاین،تاریخ انتشار:27مهر1398،کد خبر:350858،etemadonline.com