شعار سال:«سایماگو» شرکتی است که در زمینه تحلیل و ارزیابی اطلاعات علمی دارای شهرتی جهانی است. در این گزارش بر اساس اطلاعات آنلاین موجود در سایت این شرکت وضعیت حوزههای علوم انسانی و اجتماعی ایران بررسی شده است.
در بخش اول با استفاده از ابزار گرافیکی «شکل علم» به صورتی بصری جایگاه علوم انسانی و اجتماعی در ساختار علم ایران تبیین و تحلیل شد. در بخش دوم با استفاده از انواع نمودارها وضعیت علوم انسانی و اجتماعی و شاخههای مختلف آنها به تصویر کشیده شد. در بخش سوم، بر اساس آمار و ارقام انتشارات حوزههای مذکور جایگاه ایران در رتبهبندی جهانی مشخص شده است.
جایگاه ایران در رتبهبندی جهانی و منطقهای علوم انسانی و اجتماعی
جدول شماره ۱ جایگاه و مشخصات نظام علم ایران را در جهان از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۵ نشان میدهد. در این جدول رتبه ایران بر اساس دو شاخص «مدارک» و «شاخص اچ» (H-index) در جهان مشخص شده است.
در ستون بعد رتبه در خاورمیانه بر اساس شاخص «تعداد کل مدارک» آورده شده است. ستون بعد (ستون مدارک) تعداد کل مدارک تولیدی را نشان میدهد و در ستون بعدی یعنی ستون «استنادات»، کل استنادهای دریافت شده در تمامی زمانها توسط مدرک منتشر شده در سال مبنا نمایش داده میشود.
در ستون «خود-استنادیها» تعداد کل خود-استنادیهای و در ستون «استنادات بر هر مدرک» میانگین تعداد استنادها (در همه زمانها) به ازای هر مدرک منتشر شده در سال مبنا آورده شده است. «شاخص اچ» یک کشور، آن تعداد از مقالات یک کشور است (h) که حداقل h استناد دریافت کردهاند. این شاخص بازده و تأثیر علمی یک کشور را مشخص میکند.
ردیف اول از این جدول مربوط به کل مدارک تولیدی در سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ است. شاخص «استناد بر مدرک» در این گستره وسیع، زمان لازم را برای سنجشِ بهتر دریافت کرده است. برای مدارک تولید شده ایران در این بازه زمانی این شاخص «۵٫۸۶» بوده است.
یعنی به طور متوسط به هر مدرک تولید شده در این زمان ۵٫۸۶ بار ارجاع داده شده است. این شاخص در همین زمان در مقیاس جهانی «۱۲٫۳۱» بوده است و از این منظر رتبه جهانی ایران از میان ۲۳۹ کشور «۲۰۱» است!
در شاخص «اچ-اینکس» هم اندازه تولیدات و هم کیفیت استنادات بازنمائی میشود. استفاده از این شاخص چه در سطح ملی و چه در سطح فردی رو به افزایش است. مطابق این شاخص رتبه ایران از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ همواره ۴۲ بوده است.
جداول شماره ۲ و ۳ به ترتیب درصد مشارکت علمی ایران در جهان و خاورمیانه به تفکیک حوزهها را نشان میدهد. مطابق این جداول درصد مشارکت علمی ایران در حوزههای «هنر و علوم انسانی» و «علوم اجتماعی» پایین از درصد مجموع حوزههای علمی است. همچنین در صد مشارکت در حوزه «مهندسی» بیشتر از درصد مجموع حوزهها است و با درصد حوزههای نامبرده اختلاف زیادی دارد.
جدول ۴ نشان دهنده جایگاه و مشخصات حوزه «هنر و علوم انسانی» در ایران است. ایران در منطقه خاورمیانه در این حوزه و بر اساس شاخص تعداد کل مدارک از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ همواره بعد از رژیم اشغالگر قدس و ترکیه در جایگاه سوم قرار داشته است. رتبه ایران در جهان بر اساس شاخص H در این سالها همواره ۵۰ بود است. بهترین رتبه ایران در این سالها در این حوزه مربوط به سال ۲۰۱۲ و ۳۱ بوده است.
در جدول شماره ۵ رتبه جهانی و مشخصات برخی از شاخههای حوزه «هنر و علوم انسانی» در ایران را نشان میدهد. این آمار در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ جمعآوری شده است. همانطور که از رتبهها پیداست، هر کدام از شاخههای این حوزه رتبهای نزدیک به مجموع حوزه خود دارند.
نکتهای که در اینجا نیز باید به آن توجه شود ستون استناد بر مدارک است. چون این آمار از بازه زمانی گستردهای فراهم شده است، بیشتر مقالات فرصت کافی برای دریافت استنادات را داشتهاند. مطابق آمار، استاد بر مدرک در حوزه «هنر و علوم انسانی» در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ در جهان «۱۳٫۵۱» بوده است.
این در حالی است که استناد بر مدرک در همین حوزه و در همین بازه زمانی در ایران (مطابق جدول ۴ ردیف ۱) عدد «۳٫۳۵» است. این شاخص در برخی از شاخههای این حوزه (جدول شماره ۳ ستون ۷) نشان داده شده است. در همه این موارد شاهد کیفیت پایین مقالات تولیدی در این حوزه در ایران هستیم. بر اساس این شاخص در حوزه «هنر و علوم انسانی» در بازه زمانی موردنظر رتبه ایران در جهان ۱۸۱ است!
جدول ۶ نشان دهنده جایگاه و مشخصات حوزه «علوم اجتماعی» در ایران است. ایران در این حوزه در خاورمیانه ایران بر اساس شاخص تعداد کل مدارک تولیدی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ همواره بعد از ترکیه و رژیم اشغالگر قدس در جایگاه سوم قرار داشته است. رتبه ایران در جهان بر اساس شاخص H در این سالها همواره ۵۱ بود است. بهترین رتبه ایران در این سالها مربوط به سال ۲۰۱۱ و ۲۴ بوده است.
در جدول شماره ۷ رتبه جهانی و مشخصات برخی از شاخههای حوزه «هنر و علوم انسانی» در ایران را نشان میدهد. این آمار در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ جمع آوری شده است. استناد بر مدرک در طی این سالها در مقیاس جهانی ۷٫۹۵ بوده است.
درحالیکه این شاخص در ایران در این مدت «۲٫۷» بوده است. از این منظر ایران در رده ۱۹۵ جهان قرار میگیرد! با این حال به نظر میرسد که برخی شاخهها شاخص استناد بر مدرک بهتر از برخی شاخههای دیگر است.
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری بردار،تاریخ انتشار:24آبان1398،کد خبر:----،bordar-ensani.ir