شعار سال:  کمتر از سه ماه پیش بود که سیدمجتبی حسینی (معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در حکمی سیده مرضیه شفاپور را به عنوان دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس منصوب کرد تا شفاپور به عنوان سکان‌دار مد و لباس کشور فعالیت خود را آغاز کند.

سیده مرضیه شفاپور دارای کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی است و رییس امور زنان و خانواده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر مجمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای مشاوران وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس خانه مطبوعات وزارت کشور و ... ازجمله سوابق او به شمار می‌رود.

اکنون در آستانه فرارسیدن نوروز و فصل نو شدن مد و لباس و همچنین در آستانه برگزاری جشنواره مد و لباس فجر با شفاپور به گفتگو نشستیم تا از چالش‌ها و برنامه‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور برایمان بگوید.

سال‌هاست مد و لباس ایران در کشاکش طراحی و تولید انبوه به سر می‌برد. خواسته‌های مخاطب و آنچه در بازار ارائه می‌شود همخوانی ندارند و تمام این‌ مدارد نیز در تضاد با اهداف کلان جامعه درخصوص اشاعه فرهنگ حجاب است. با توجه به آنکه حدود سه ماه است به عنوان دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس منصوب شده‌اید، چه برنامه‌هایی برای بهبود شرایط فعلی در حوزه مد و لباس دارید؟

صنعت مد در ایران ظرفیت‌های زیادی برای احیا شدن دارد. این صنعت به واسطه سرمایه‌های فرهنگ غنی ایرانی – اسلامی و سرمایه انسانی خلاق که داریم، می‌تواند به لحاظ اقتصادی به خودکفایی برسد و حتا حرف‌های بسیار برای گفتن در سطح منطقه و بین‌المللی داشته باشد.

اکنون دنیای غرب نیز به سمت لباس‌های پوشیده گرایش پیدا کرده و این امر ظرفیت‌های گسترده‌ای را پیش روی ما می‌گذارد که کشوری مانند ایران می‌تواند با برقراری تعامل با کشورهای مسلمان و حتا کشورهایی که به لحاظ فرهنگی مشترکاتی داریم، رویدادهایی برگزار کند که چه در داخل چه در خارج از کشور، برگزار شوند. این امر تعامل فرهنگی را افزایش خواهد داد. به نظر می‌رسد با برقراری این تعامل بتوانیم تغییراتی در حوزه مد و لباس داخلی و صادرات طرح‌ها و لباس‌های ایرانی به خارج از کشور برداریم.

چه برنامه‌هایی برای برقراری این تعامل و به ثمر رسیدن آن دارید؟

طی مدت کوتاهی که در کارگروه ساماندهی مد و لباس مشغول شدم، گفتگوها و نشست‌های متعددی با سازمان‌هایی داشتم که در عرصه بین‌المللی فعال هستند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یکی از آنهاست تا بتوانیم با برقراری ارتباط با رایزن‌های فرهنگی، از برگزاری رویدادهای مد و لباس در سایر کشورها مطلع شویم و حتا شرایط شرکت فعالین مد و لباس را فراهم کنند. درعین حال زمینه‌های لازم برای حضور سایر کشورها در رویدادهای مد و لباس ایران نیز فراهم شود.

به طور مثال، تاکنون ۱۰ کشور از جمله اسلواکی، ارمنستان، روسیه، هند، افغانستان، تاجیکستان،‌ ایتالیا و... برای حضور در نهمین جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر اعلام آمادگی کرده‌اند. این احتمال وجود دارد تعداد این کشورها تا زمان برگزاری جشنواره بیشتر شود.

از طریق تعامل و گفتگو و عرضه پوشاک ایرانی که از آن به عنوان فرهنگ نرم نیز یاد می‌شود، می‌توانیم برای معرفی ایران به عنوان کشوری صلح دوست و غنی از فرهنگی گام‌های بلندی برداریم. پوشش بهترین راهکار برای چنین معرفی از ایران است.

گفتید قصد داریم فرهنگ غنی ایرانی را از طریق پوشش و مد و لباس به سایر کشورها صادر کنیم،‌ این درحالی است که اکنون نه تنها در بازار داخلی مد و لباس با مشکلات بسیار زیادی درحوزه طراحی و تولید انبوه روبه رو هستیم بلکه درواقع مد و لباس ایران، مصرف‌کننده طرح‌ها و مد و لباس سایر کشورهاست. در چنین شرایطی که بازار داخلی مد و لباس از سرچشمه‌های دیگری الهام می‌گیرد، چگونه می‌توان به فکر صادرات بود؟ آیا برنامه خاصی مدنظرتان است؟

اعتقاد دارم، تکیه مد بر ذوق و زیبایی شناسی است. بشر به دنبال تحول و تنوع است و این مهم چرخه‌ای ایجاد می‌کند که تولید لباس را پویا نگه می‌دارد. تمدن ایرانی در ادوار مختلف تاریخ، سبک‌های پوششی مختلفی را به خود دیده است و حتا تاثیرات طرح‌های غربی نتوانسته بر طرح‌های غنی ایرانی غلبه کند. استفاده از طرح‌ها و لباس‌های اقوام ایرانی می‌تواند برگ برنده ما در حوزه مد و لباس باشد. چنانکه طی سال‌های گذشته نیز جشنواره مد و لباس با محور قرار دادن طرح‌‌ لباس‌های اقوام، درصدد معرفی این طرح‌ها برآمده است.

امسال دو استان گلستان و خراسان شمالی که از نظر تنوع قومیتی شاخص هستند را به عنوان محور طراحی در نهمین جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر، مد نظر قرار داده‌ایم. لباس‌های بومی و محلی این استان‌ها سرشار از رنگ، طرح و زیبایی است و قطعا می‌تواند با جای گرفتن در طراحی لباس‌ها، بازار مد و لباس را از آن خود کند.

سوزندوزی مکران که سال گذشته در جشنواره مد و لباس مطرح شد، توانست به بازارهای بین‌المللی راه یابد و حتا به کشورهای اروپایی نیز صادر شد. آلمان، سوئد، کانادا در کنار کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله کشورهایی بودند که درخواست‌های زیادی برای سوزندوزی مکران داشتند. از طریق پوشاک اقوام می‌توانیم راه را برای حضور در بازارهای مد و لباس خارجی باز کنیم.

هرچند اکنون حوزه طراحی لباس در ایران به جایگاهی دست یافته که می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد اما درنهایت این طرح‌ها به تولید انبوه نمی‌رسند. از این رو مخاطبان و خریداران در بازار با لباس‌هایی روبه رو می‌شوند که نه تنها اثری از طراحی در آنها دیده نمی‌شود بلکه خواسته خریدار را نیز در خود ندارد و به نوعی مخاطب ناچار به خرید آن می‌شود. کارگروه ساماندهی مد و لباس چه برنامه‌ای برای ساماندهی بازار داخلی مد و لباس کشور دارد؟

درباره این موضوع خیلی فکر کرده‌ام و به این نتیجه رسیدم که یک حلقه مفقوده بین طراحان و تولید کنندگان لباس وجود دارد. سعی دارم این حلقه را پررنگ کنم و از اتحادیه پوشاک، خیاطان، صنوف و سایر اتحادیه‌های فعال در این حوزه کمک گرفته‌ام.

این اتحادیه‌ها می‌توانند در کنار کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، رونق بخش بازار داخلی باشند. همانگونه که از نام کارگروه مشخص است،‌نقش ساماندهی دارد؛ می‌توانیم از ظرفیت اتحادیه‌ها استفاه کنیم و برگزاری جشنواره مد و لباس فجر هم می‌تواند کمک کند تا طرح‌هایی که پذیرفته می‌شوند این امکان را داشته باشند تا به بازار و چرخه تولید وارد شوند.

هرچند به این مهم تاکید دارید که باید طرح‌های پذیرفته شده در جشنواره مد و لباس فجر وارد چرخه تولید شوند اما عملا طی این سال‌ها چنین اتفاقی آنچنان که باید نیفتاده است، چرا این طرح‌ها نتوانسته‌اند به بازار تولید راه یابند؟

بخشی از این سوال باید توسط مدیران قبلی کارگروه ساماندهی مد و لباس پاسخ داده شود. البته نباید فراموش کرد که این روزها فعالیت طراحان و تولیدکنندگان زیر زمینی مد و لباس بیشتر از افرادی است که مجوز فعالیت دارند و نبض بازار در دستان آنهاست. معضلاتی که در حوزه پوشاک شاهد هستیم نیز ناشی از این امر است. نظارت بر فعالیت این مجموعه‌ها به اتحادیه پوشاک بازمی‌گردد.

سعی ما برآن بود تا این افراد دعوت  کنیم و به گفتگو بنشینیم و بسیاری از این افراد از فعالیت کارگروه ساماندهی مد و لباس بی اطلاع بودند. درعین حال تعهد دادند تا در چارچوب‌های لازم قرار بگیرند.

قاچاق کالا معضل دیگری برای تولید مد و لباس بود و تقریبا اکنون جلوی این قاچاق گرفته شده است. اعمال تحریم‌ها نیز سبب شد تا طراحان مجوز دار بتوانند از فرصت‌های ایجاد شده برای معرفی بیشتر طرح‌های خود استفاده کنند.

امروزه مهم‌ترین کاری که ما می‌توانیم بکنیم، حمایت از افرادی است که مجوز فعالیت دارند. در این راستا حمایت‌های مادی و معنوی از جمله معافیت مالیاتی، بیمه و ورود طرح‌ها به چرخه تولید را اعمال می‌کنیم.

این روزها سعی ما برآن است تا از ورود مانتوهای جلوباز و متخلخل و بدن نما جلوگیری شود و به محض دیدن این نوع لباس‌ها دستور پلمپ داده می‌شود.

درحوزه مد و لباس یکی از مهم‌ترین نکات، قیمت است. وقتی پای طراحان و برندها به این حوزه بازمی‌شود، قیمت‌ها بی‌ضابطه افزایش می‌یابد. این درحالی است که بازار و تولید انبوه نیازمند ساماندهی قیمت‌ها همسو با توان مالی عموم جامعه است. اما عملا این مهم اتفاق نمی‌افتد. چگونه می‌توانید این مهم را ساماندهی کنید؟

این مهم به وزارت صمت بازمی‌گردد. این وزاتخانه باید نظارتی در حوزه تولیدکنندگان و قیمت‌گذاری داشته باشد. درعین حال باید حمایت‌های لازم را از طراحان داشته باشد و محصولات اولیه ازجمله پارچه، نخ و.... را در اختیار آنها قرار دهد.

به طور مثال، تولید سوزندوزی بسیار گران تمام می‌شود. اگر وزات صمت بر اساس قانون، حمایت‌های لازم از طراحان و تولیدکنندگان داشته باشد و مواد اولیه را ارزان‌تر در اختیار آنها بگذارد، این مسئله نیز حل خواهد شد.

ساماندهی ما اینگونه بود که سوزندوزان مکران را به طراحان و تولیدکنندگان این نوع از لباس‌ها وصل کردیم تا طراحان بتوانند با قیمتی مناسب‌تر، سوزندوزی را از سوزندوزان بخرند. اما در نهایت بحث پارچه، نخ و دوخت به اتحادیه صنوف و وزارت صمت بازمی‌گردد.

با وجود آنکه چندین بار درخواست برگزاری نشست با مسئولان وزارت صمت را داشتیم اما تاکنون این مهم محقق نشده است. قطعا باید این اتفاق بیافتد.

با توجه به شرایط موجود در عرصه مد و لباس و به نوعی بازار آشفته‌ای که در این حوزه وجود دارد، با چه چالش‌هایی برای ساماندهی آن روبه رو هستید؟ چه پیشنهاداتی دارید و فکر می‌کنید روند چگونه پیش برود؟

چالش زیاد است. نخستین چالش، بودجه است. ما نیز مانند سایر حوزه‌ها درخصوص بودجه بامشکل روبه رو هستیم. انجام هر کاری نیازمند بودجه مناسب است. درعین حال باید نشست‌های متعددی با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با مد و لباس داشته باشیم. یک دستگاه به تنهایی نمی‌تواند به این حوزه ورود کند. فرهنگسازی در جامعه و آگاه سازی مردم یکی دیگر از موضوعاتی است که باید به آن توجه شود.

تشکیل انجمن طراحان استان‌ها یکی از کارهایی است که انجام داده‌ایم و تاکنون پنج استان موفق شده‌اند این انجمن را تشکیل دهند. با شکل‌گیری این انجمن‌ها می‌توان تعامل بیشتری بین طراحان استانی و کشوری ایجاد کرد.

نباید فراموش کرد که اکنون جوامع مختلف حتا آمریکا به سمت لباس‌هایی گرایش پیدا کرده که پوشیده هستند. این فرصتی خواهد بود تا طراحان ما بیشتر به این حوزه ورود کنند. باید ذائقه‌سازی کنیم و شناسایی این ذائقه و فعالیت همسو با آن نیازمند راه‌اندازی کارگروهی مختص آن است تا روانشناسان، جامعه شناسان و طراحان دور یک میز بنشینند و ذائقه‌سازی کنند. توجه به پوشاک مدارس می‌تواند نقطه عطفی درحوزه ذائقه سازی مد و لباس باشد.

کارگروه ساماندهی مد و لباس چندین شورای سیاستگذاری دارد و بعد از پایان کار جشنواره مد و لباس فجر در سال جاری، درصدد راه‌اندازی اتاق فکر برای ذائقه سازی و ذائقه سنجی مد و لباس برخواهیم آمد. باید توانیم فکر و عمل را همسو با یکدیگر پیش ببریم. باید بتوانیم پوشاک را حمایت کنیم تا به عرصه بین‌المللی وارد شود.

سال ۹۵ بود که لباس کاروان ایرانی حاضر در المپیک ریو سوژه داغ رسانه‌ها شد و عده بسیاری از چرایی نبود پشتوانه زمانی و فکری قابل‌قبول برای طراحی یک لباس درخور شأن ورزشکاران ایرانی انتقاد کردند. تمام این موضوعات سبب شد تا بالاخره کمیته ملی المپیک ایران به این فکر بیافتد که از کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور و همراهی طراحان برجسته کشور کمک بگیرد و طراحی لباس کاروان ورزشی ایران را برای حضور در المپیک تابستانی توکیو ۲۰۲۰ انجام دهد. با توجه به آنکه حدود ۷ ماه تا برگزاری المپیک زمان داریم، طراحی لباس‌ها به چه مرحله‌ای رسیده است؟

امسال برای نخستین سال، رییس کمیته المپیک ایران به مقوله لباس توجه ویژه‌ای داشت و از آنجایی که لباس می‌تواند بخشی از فرهنگ کشور را معرفی کند، طراحی لباس المپیک را به کارگروه ساماندهی مد و لباس سپرد. ما نیز طی فراخوانی از طراحان خواستیم تا طرح‌های مد نظر را ارائه دهند. طرح‌های بسیاری را دریافت کردیم و درنهایت بر اساس درخواست‌های کمیته ملی المپیک از رنگ، عناصر مورد استفاده و... لباس تیم ورزشی ایران برای حضور در المپیک توکیو ۲۰۲۰ طراحی و شنبه مراحل نهایی معرفی این لباس انجام خواهد شد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ 12 بهمن 98، کد مطلب: 866175: www.ilna.ir