شعار سال: پس از ماه‌ها انتظار، تحویل دادن یک فرزند تازه متولد شده به پدر و مادر اصلی او، که به طور معمول قادر به باروری نبوده اند، برای زنی که فرزند آنها را در رحم خود حمل کرده است، تجربه ای خاص و دربردارنده احساساتی شدید و متناقض است. شادیِ به مقصد رساندن یک سفر طولانی و از آن سو جای خالی هم‌سفر تمامی ماه‌های گذشته، بسیاری از مادران جایگزین را با احساس عمیقی از خلأ و فقدان، پس از زایمان، مواجه می‌کند.

اندوه پس از تولد نوزاد(baby blues) و افسردگی پس از زایمان(postpartum depression)، دو اصطلاحی که بسیاری از اوقات به جای یکدیگر به کار گرفته میشوند، هر دو به تغییرات خلقی در زنان پس از وضع حمل اشاره دارند، که در عین حال، دو وضعیت متفاوت هستند. در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از تازه‌مادران، اندوه پس از تولد نوزاد را تجربه می‌کنند که می تواند برای چند دقیقه، چند ساعت، یا تا چند هفته طول بکشد. احساس خستگی، بی‌خوابی، و نوسان میان غمگینی، اضطراب و تحریک‌پذیری گهگاهی، از جمله علائم این وضعیت هستند. افسردگی پس از زایمان، با علائمی مشابه اما بسیار شدیدتر از اندوه، در حدود ۱۰ تا ۲۰ از تازه‌مادران را مبتلا میکند و می‌تواند منجر به اختلال در روابط، مراقبت فردی و عملکردهای مادرانه‌ی فرد شود.

علت دقیق اندوه و افسردگی پس از زایمان به طور دقیق مشخص نیست اما یکی از مهم‌ترین توضیحات برای آن، تغییر ناگهانی سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، و تاثیر این تغییرات بر ساختارهای مغزی مرتبط با بروز افسردگی است.

اما برای یک مادر جایگزین(Surrogate mother)، تمامی این تحولات، در کنار تغییراتی مانند افزایش وزن، بدون داشتنِ نوزادی در کنار خود، طی می‌شود. وجود فاکتورهایی مانند سابقۀ اختلالات روانشناختی، مصرف الکل یا مواد، قرار داشتن در معرض خشونت خانگی، عوارض حین بارداری مانند زایمان زودرس، کمبود حمایت عاطفی از طرف خانواده و دوستان، احتمال افسردگی پس از زایمان را در این افراد افزایش می‌دهد.

اگرچه در حین غربالگری اولیه برای انتخاب مادران جایگزین، بسیاری از فاکتورهای روانشناختی مورد بررسی قرار می‌گیرند اما در هیچ تستی امکان لحاظ کردن فاکتورهای ایجادکننده‌ی افسردگی پس از زایمان بویژه در شرایط خاصی مانند قرار داشتن در جایگاه مادر جایگزین، وجود ندارد.

برای گروهی از این مادران، رها شدن از سوی والدین متقاضی، تجربه‌ای دردناک تر از جای خالی نوزاد است.  چرا که بسیاری از اوقات در طی دوران بارداری رابطه‌ی عاطفی عمیق و تنگاتنگی میان آنها با والدین اصلی کودک برقرار می‌شود که با تحویل نوزاد و مشغولیت والدین اصلی با او، این رابطه از بسیاری جهات مانند قبل نخواهد بود.

 همانند انتخاب مسئولیت بارداری نیابتی، طی کردن مسیر بهبودی از اندوه و افسردگی پس از زایمان و جست‌و‌جوی کمک برای آن نیز، تا حد زیادی بر عهده‌ی خود فرد خواهد بود.‌ یکی از راهکارهای اساسی برای عبور از این بحران، قرار گرفتن در ارتباط با دوستان، اعضای خانواده و افرادی با سابقه‌ی تجربیات مشابه، و دریافت حمایت آنان برای جلوگیری از انزوا و تشدید احساس خلأ و تنهایی است.

 قرار گرفتن در جمع نزدیکان و‌ دریافت حمایت عاطفی آنان، باعث کاهش تاثیر جای خالی نوزاد بر مادر جایگزین خواهد شد.  در عین حال بسیاری از اوقات شدت افسردگی در حدی است که برای نزدیک‌ترین اعضای خانواده و دوستان نیز، کمک به فرد دشوار است. چنین شرایطی، مطرح ‌کنندۀ نیاز به دریافت کمک حرفه ای در قالب مشاوره، روان‌درمانی و یا درمان دارویی است.

 وجود احتمال افسردگی پس از زایمان برای مادران جایگزین، پس از تحویل فرزندی به یک زوج متقاضی، ردکنندهٔ ارزشمندی نتیجه‌ و موفقیت در این مسیر نیست. همانطور که اشاره شد، اندوه و افسردگی وضعیتی محتمل پس از زایمان برای هر مادر و در هر شرایطی‌ست. اما در نظر گرفتن احتمال وقوع و فاکتورهای منحصر به فرد آن برای هر مادر جایگزین، نشانه‌ی توجه و احترام به کسی‌ست که بزرگترین هدیه‌ی ممکن را به یک زوج نابارور داده است؛ هدیه ای به وسعت و ارزشمندی یک زندگی.
 

پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال، برگرفته از فضای مجازی