شعار سال: اگرچه شیوع کرونا بخش‌های مختلف اقتصاد ایران و جهان از جمله بخش ساختمان را تضعیف کرده و منجر به کاهش ساخت و ساز و معاملات ملکی شده است، اما ایرانی‌ها همچنان با خرید ۹۰۸ ملک در سال منتهی با ۱۱ مهر ۹۹ رکورددار خرید ملک در کشور ترکیه هستند. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری آناتولی ترکیه، با وجود شیوع کرونا در ترکیه، تمایل اتباع خارجی برای خرید خانه در ترکیه افزایش داشته است، به گونه‌ای که طبق اعلام مرکز آمار این کشور، در ۱۲ ماه منتهی به سپتامبر (۱۱ شهریور تا ۱۱ مهر ۱۳۹۹)، میزان خرید خانه توسط اتباع خارجی با هدف اخذ اقامت و شهروندی ترکیه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۶.۱ درصد افزایش داشته و به ۵۲۶۹ واحد رسیده است. استانبول محبوب‌ترین شهر برای خرید خانه توسط اتباع خارجی است و طی این مدت ۲۳۷۰ مورد از کل معاملات مسکن صورت گرفته توسط اتباع خارجی مربوط به این شهر بوده است. پس از استانبول نیز شهر‌های آنتالیا با ۱۰۱۸ مورد و آنکارا با ۳۴۷ مورد، محبوب‌ترین شهر‌ها برای خرید خانه در ترکیه توسط اتباع خارجی بوده‌اند. به گفته مرکز آمار ترکیه، طی این مدت اتباع ایرانی با خرید ۹۰۸ واحد خانه بزرگ‌ترین گروه خریدار خارجی مسکن ترکیه بوده‌اند و عراقی‌ها، روس‌ها، آذربایجانی‌ها و افغان‌ها در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

چقدر ارز از کشور خارج شد؟

اگر چه حداقل مبلغ مورد نیاز برای خرید ملک در ترکیه ۲۵۰ هزار دلار اعلام شده است، اما به‌طور قطع، خرید‌ها باید بیش از مبلغ مزبور و با هدف کسب نظر کارشناسان رسمی ترکیه صورت گیرد. در این حال، در صورتی که فرض کنیم هر واحد ملکی خریداری شده در کف قیمتی ۲۵۰ هزار دلار بوده است، ارزش ۹۰۸ ملک خریداری شده طی یک سال گذشته ۲۲۷ میلیون دلار بوده است. البته از آنجا که زمان انجام این ۹۰۸ معامله مشخص نیست، نمی‌توان میزان ریالی خارج شده برای هر یک از این معاملات را بر آورد کرد. از سوی دیگر، نرخ دلار در یک سال منتهی به ۱۱ مهر سال جاری نیز از حدود ۱۱ هزار تومان تا حدود ۳۲ هزار تومان نوسان داشته است. در ۱۱ مهر سال ۹۸ هر دلار امریکا در ایران ۱۱ هزار و ۳۵۰ تومان بوده است، اما در اواخر سال گذشته به بیش از ۱۵ هزار تومان بالغ شد. نرخ دلار در سال جاری خورشیدی روندی صعودی داشته و این رقم در ۱۱ مهر سال جاری نیز ۳۱ هزار و ۷۰۰ تومان ثبت شده است. با وجود این، در صورتی که فرض کنیم ۹۰۸ معامله ملکی انجام شده توسط ایرانیان در ترکیه با دلار ۲۰ هزارتومان صورت گرفته است، می‌توان گفت که دستکم (۲۲۷ میلیون دلار) معادل ۴ هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان سرمایه از کشور خارج شده است.

افزایش فروش ملک به خارجی‌ها

بر اساس گزارش مرکز آمار دولتی ترکیه، در دوره سه ماه نخست سال جاری میلادی تعداد اتباع خارجی که اقدام به خرید ملک در ترکیه کرده‌اند با ۳ درصد کاهش نسبت به سال قبل به ۳۰۳۶ مورد رسید.

بر اساس این گزارش، در بین اتباع خارجی ایرانیان با ۴۶۵ مورد خرید ملک بیشترین تعداد خریداران خارجی ملک در این کشور بودند. بعد از ایرانیان، عراقی‌ها با ۴۲۶، روس‌ها با ۲۲۷ و افغان‌ها با ۱۸۴ در رده‌های بعدی جای گرفتند. منطبق با آمار‌های اداره آمار دولتی ترکیه، در سال ۲۰۱۹ میلادی خرید و فروش ملک در ترکیه با ۱.۹ درصد کاهش نسبت به سال ماقبل مجموعا به یک میلیون و ۳۴۸ هزار و ۷۲۹ واحد رسید. در سال گذشته میلادی فروش ملک به اتباع خارجی ۱۴.۷ درصد افزایش داشت. در سال گذشته میلادی اتباع عراق با خرید ۷ هزار و ۵۹۶ واحد، اتباع ایران با خرید ۵ هزار و ۴۲۳ واحد، اتباع روسیه با خرید ۲ هزار و ۸۹۳، اتباع عربستان با خرید ۲ هزار و ۲۰۸ واحد و اتباع افغانستان با خرید ۲ هزار و ۱۹۱ واحد در ردیف‌های اول تا پنجم جای گرفتند. به گزارش «تعادل»، آمار رسمی منتشره از سوی ترکیه حاکی از این است که ایرانی‌ها ۷۶۳ واحد مسکونی در ماه دسامبر ۲۰۱۹ در این کشور خریده بودند که رکورد جدیدی در دوران پیشاکرونا محسوب می‌شد. ایرانی‌ها در سال گذشته میلادی در حالی اقدام به خرید ۵ هزار و ۴۲۳ واحد مسکونی در ترکیه کرده‌اند که نسبت به سال ۲۰۱۸ رشد ۵۰ درصدی و نسبت به سال ۲۰۱۷ افزایش ۶۰۰ درصدی را ثبت کرده است. همچنین محاسبات «تعادل»، حاکی از این است که در سه ماهه نخست سال جاری میلادی، معادل یک هزار و ۸۳۶ میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان (به قیمت روز هر دلار ۱۵۸۰۰ تومان) بابت خرید ۴۶۵ مورد ملک خریداری شده در ترکیه از ایران خارج شده است. ارزش دلاری ۴۶۵ ملک خریداری شده در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ برابر با ۱۱۶ میلیون و ۲۵۰ هزار دلار است که با دلار ۱۵۸۰۰ تومانی، به یک هزار و ۸۳۶ میلیارد تومان بالغ می‌شود.

دلایل جذب خارجی‌ها در بازار ترکیه

بر اساس قوانین موجود در کشور ترکیه، اتباع خارجی با حداقل خرید ۲۵۰ هزار دلار ملک در این کشور و حفظ آن به مدت سه سال می‌توانند تابعیت ترکیه را کسب کنند. اگرچه داشتن تابعیت ترکیه و بهره‌مندی از سایر مزایای اقتصادی و سیاسی زندگی در این کشور هر یک به تنهایی یا در مجموع می‌تواند عامل فرار سرمایه‌ها به خارج از ایران تعبیر و تفسیر شود، اما به اعتقاد برخی از کارشناسان اقتصاد مسکن، رکود بازار مسکن در شهر تهران را نیز باید به عنوان یکی از عوامل خروج سرمایه از کشور در نظر گرفت، چه آنکه خریداری از بیش از ۵ هزار ملک توسط ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۹ در شرایطی صورت گرفته بود که بازار مسکن تهران در رکود کامل قرار داشت. بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد، در حال حاضر، با ۸ میلیارد تومان (معادل ریالی ۲۵۰ هزار دلار با نرخ هر دلار ۳۲ هزار تومان) و با در نظر گرفتن متوسط قیمت خرید هر متر مربع مسکن در شهر تهران طی شهریور ۹۹ (۲۴ میلیون و ۲۹۰ هزار تومان) می‌توان در بخش‌های میانی تهران حدود ۳۳۰ متر مربع آپارتمان خرید کرد. البته با همین میزان پول و با در نظر گرفتن متوسط قیمت خرید هر متر مربع در منطقه یک تهران (۵۰ میلیون تومان) می‌توان ۱۶۰ متر آپارتمان در منطقه یک خرید کرد.

دولت ترکیه در جذب سرمایه چه کار کرد؟

بعد از دهه ۱۹۸۰ میلادی و تغییر نظام اقتصادی ترکیه از نظام نیمه دولتی و تلاش برای گذر به نظام اقتصادی بازار آزاد، مساله فروش املاک و اراضی به اتباع خارجی نیز مطرح شد. در مرحله نخست ترکیه منطبق با اصل متقابل، امکان فروش املاک و اراضی به اتباع خارجی را فراهم آورد. در این مرحله به‌طور عمده اتباع اروپایی به خصوص آلمان و انگلیس در مناطق مشخصی از ترکیه همانند استان‌های آنتالیا و موغلا که در کنار دریای مدیترانه و اژه قرار دارند اقدام به خرید ملک کردند. در مرحله بعدی ترکیه محدودیت‌ها را کاهش و از سال ۲۰۱۳ میلادی بدین سو ترکیه محدویت در خرید املاک و اراضی برای اتباع خارجی را از میان برداشت. تا سال ۲۰۱۳ میلادی اتباع ایرانی شامل محدودیت در خرید املاک و اراضی بودند. قبل از این سال اتباع ایرانی ملک را به نام یک شخص معتمد خود خریداری یا ملک را به صورت مثلا ۱۰۰ ساله کرایه و حق فروش را نیز برای خود ملحوظ می‌کردند. دولت ترکیه، اما در سال ۲۰۱۸ میلادی شرایط کسب تابعیت این کشور را تغییر داد و امکان کسب تابعیت با خرید یک ملک به ارزش ۲۵۰ هزار دلار یا ۵۰۰ هزار دلار سرمایه‌گذاری را نیز فراهم کرد. افرادی که ارزش ملک خریداری شده آن‌ها کمتر از ۲۵۰ هزار دلار باشد تنها حق اقامت ترکیه را به دست می‌آورند. خرید و حفظ ملک به مدت سه سال منجر به اخذ تابعیت از ترکیه نیز می‌شود. فروش واحد‌های مسکونی به اتباع خارجی در ترکیه راه را برای سودجویان نیز باز کرده است و در طول سال‌های اخیر موارد بسیار زیادی کلاهبرداری، فروش واحد‌هایی که تنها حق استفاده از آن‌ها برای یک محدوده زمانی در سال میسر است، فروش یک واحد مسکونی به بیش از یک نفر، فروش واحد مسکونی به جز واحدی که باید به فروش برسد، فروش واحد مسکونی با قیمتی بیش از قیمت رایج آن مشاهده شده است. در مورد اتباع ایرانی علاوه بر موارد یاد شده موارد زیادی از سودجویی و کلاهبرداری در حین نقل و انتقال ارز به ترکیه نیز مشاهده شده است.

رقابت ترکیه با کشور‌های اروپایی

به گزارش ایسنا، آلتان الماس، مدیر بخش سرمایه‌گذاری و توسعه موسسه کاناتدر گفت: تمایل بالای اتباع خارجی برای خرید ملک در ترکیه نشان می‌دهد که این کشور به یک رقیب برای کشور‌های اروپایی حوزه مدیترانه تبدیل شده است، از این رو، نسبت به اینکه روند فعلی در آینده تداوم داشته باشد خوشبین هستیم. در مجموع ۱۲ ماه منتهی به سپتامبر امسال ۱۳۶ هزار و ۷۴۴ مورد فروش ملک در ترکیه به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۶.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. ۱۰۸ هزار و ۴۲۱ خانه از این خانه‌ها نوساز بوده‌اند.

شعار سال،  با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از روزنامه تعادل، تاریخ انتشار 27 مهر    99، کد خبر:   172157، www.taadolnewspaper.ir