شعار سال: «برجام» طی ماههای اخیر به ویژه پس از شکست ترامپ در انتخابات۲۰۲۰، به کلیدواژه پرتکرار در اظهارات مقامات آمریکا و مسئولان ایران تبدیل شده است و هر دو طرف مواضع و دیدگاه‌های خود را در این خصوص اعلام می دارند.

چند روز پیش (نوزدهم دی ماه) رهبر معظم انقلاب در سخنان تلویزیونی تاکید کردند که «حضور منطقه‎ای و ثبات‌آور و افزایش قدرت دفاعی و موشکی ایران ادامه خواهد یافت، در مورد برجام هم ما اصرار و عجله‌ای برای بازگشت امریکا نداریم مهم این است که تحریم‌ها باید فوری و کامل برداشته شود.»

همچنین رهبری بخش دیگری از سخنان خود را به پاسخ قطعی و پایانی نظام اسلامی به ادعاهای جبهه استکبار به سرکردگی آمریکا علیه جمهوری اسلامی در سه موضوع «تحریم»، «حضور منطقه‌ای ایران» و «توان دفاعی و قدرت موشکی کشور» اختصاص دادند.

در ارتباط با بازگشت مجدد آمریکا به برجام در دولت بایدن و سرنوشت تحریم‌ها، انتظار و مطالبه تهران مشخص است یعنی تحقق لغو تحریم‌ها و جبران خسارات؛ همان گونه که چندی پیش حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری اظهار کرد: سیاست ما روشن است، سیاست جمهوری اسلامی ایران همان طور که بارها تأکید کردیم، تعهد در برابر تعهد، اقدام در برابر اقدام، کاهش تنش در برابر کاهش تنش، احترام در برابر احترام، تعهدات بین‌المللی در برابر تعهدات بین‌المللی. اگر یک همچون اراده‌ای در حاکمان آینده آمریکا وجود داشته باشد، به نظر من حل مسأله بسیار آسان است.

چنین مطالباتی از زبان «علی ربیعی» سخنگوی دولت نیز جاری شد و چند روز پیش در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه توقع ایران از رئیس جمهور جدید آمریکا چه خواهد بود؟، گفت که «انتظارات ما کاملاً روشن است. امیدواریم که دولت بعدی آمریکا تداوم اشتباهات گذشته را متوقف کرده و برای جبران آن‌ها تلاش کند. بازگشت به برجام و تعهد بی قید و شرط به همه الزامات آن، اولین گام در تصحیح این سیاست ها است.»

«توان دفاعی و قدرت موشکی» ایران از دیگر مسائل مهمی است که دولت‌های غربی و متحدان منطقه ای آنها را به وحشت انداخته است. آنها در صددند تا قدرت نظامی ایران را مغایر با تعهدات تهران در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نشان دهند؛ به آن امید که راه را بر افزایش توان دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ببندند.

در توافق هسته‌ای به مسائل تسلیحاتی و موشکی اشاره ای نشده است اما در پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱ صرفا از ایران «درخواست» شده که هیچ فعالیتی در ارتباط با موشک‌های بالستیکی که «برای برخورداری از قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای طراحی می‌شوند» صورت ندهد. در همین حال، مسئولان کشورمان بر بازدارندگی و ضرورت تامین امنیت و ثبات در خاورمیانه بی‌ثبات تاکید دارند، ضمن اینکه اقدامات دفاعی ایران فراتر از تعهدات پنج سال قبل نیست.

مدتی پیش «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در واکنش به انتقادها و ادعای آزمایش یک موشک بالستیک جدید در ایران از سوی آمریکا و شورای امنیت، گفت: دولت آمریکا در زمان مذاکرات و در چارچوب برجام به طور رسمی ‌اعلام کرده است که موضوع موشک جزئی از برجام نیست. در قطعنامه ۲۲۳۱ به موشک‌ بالستیکی اشاره شده که برای قابلیت حمل سلاح هسته‌ای طراحی شده است و این نوع موشک‌ها نباید مورد آزمایش قرار گیرند. ما همان موقع هم اعلام کردیم موشک‌های ما با قابلیت‌ حمل سلاح نیستند و برای حمل کلاهک‌های متعارف طراحی و ساخته می‌شوند.

مقامات رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و دیگر بازیگران ضدایرانی در حالی تلاش می کنند که توان نظامی ایران را مخل صلح و امنیت منطقه جلوه دهند که خود از بزرگترین مشتریان جنگ افزارهای غربی به ویژه آمریکا به شمار می‌آیند.

چشم بستن آمریکا بر تولید روزافزون کلاهک های هسته ای اسراییل و کمک به تل آویو برای تقویت سامانه موسوم به «گنبد آهنین» مجهز به موشک های آمریکایی «پاتریوت» از یک سو و توافقات تسلیحاتی چند صد میلیاردی با عربستان سعودی و دیگر دول عربی منطقه از سوی دیگر، نشانگر آن است که آمریکا همزمان با تضعیف ایران در پی توانمند ساختن رقبای ایران در خاورمیانه است.

از دید بسیاری از ناظران مستقل،  تهدید جلوه دادن ایران برای صلح و ثبات منطقه، ادعایی برای سرپوش گذاشتن بر اقدامات خود است وگرنه ایران هموار قربانی جنگ و ترور بوده و تقویت توان دفاعی را الزامی برای حفظ امنیت خود می داند؛ همانگونه که ظریف چندی پیش اظهار کرد: ایران به عنوان کشوری که بیشترین هزینه را از تروریسم بین‌المللی و تجاوز کشورهای خارجی پرداخت کرده است و سابقه تاریکی از نحوه عملکرد جامعه بین‌الملل در تجاوز هشت ساله عراق به ایران در ذهن دارد دفاع از خود را به اجازه طرف‌های دیگر موکول نمی‌کند.

وی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی‌ایران هیچگاه علیه کشور دیگری از سلاح استفاده نکرده است مگر در دفاع از خود، گفت: ما هیچ وقت آغازگر جنگ نبوده‌ایم اما در مقابل حملات کشورهای خارجی با شجاعت و به اتکای مردم از خود دفاع می‌کنیم. امیدواریم موضوع برنامه‌های دفاعی موشکی ما خارج از برنامه و قطعنامه ۲۲۳۱ بهانه‌ای برای بازی‌های سیاسی دولت جدید آمریکا نباشد.

در پیوند با «حضور منطقه‌ای ایران» نیز لازم به یادآوری است ترامپ در دوره چهار ساله ریاست جمهوری خود تلاش زیادی را برای برقراری و تعمیق همکاری بین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی به کار بست که عادی سازی مناسبات تل آویو با امارات و بحرین از ان جمله بود. به باور ناظران عمر این ائتلاف به دلیل اختلافات عمیق و راهبردی نمی تواند طولانی باشد و این پیوند با روی کار آمدن بایدن رنگ می بازد.

بایدن که تکاپوی ناموفق ترامپ را برای به انزوا کشاندن ایران با چشمان خود دیده و همزمان شاهد قدرت دفاعی و نفوذ منطقه ای ایران بوده، دیگر همانند گذشته بر پیش شرط های واشنگتن در مذاکرات احتمالی تاکید نمی کند. متحدان اروپایی آمریکا نیز ناگزیر در این مسیر با او همسفر شده اند. از این رو روزنامه انگلیسی «گاردین» اخیرا با اشاره به نشست وزیران خارجه اعضای باقیمانده در برجام، اذعان کرد که «وزیران خارجه کشورهای اروپایی بر سر عدم تعیین پیش شرط برای احیای توافق هسته ای ایران توافق کردند.»