شعار سال: در پی اعلام خبر ورود شرکت اکتوورکو به حوزه تولید واکسن کرونا، گفت‌وگوی مفصلی با نهاله نراقی مدیرعامل این شرکت درباره این موضوع و آخرین وضعیت سایر فعالیت‌های این شرکت شده است.


مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

براساس آخرین اطلاعات دریافتی شرکت اکتوورکو در تلاش است تا از دو مسیر واکسن کرونا را تولید کند. یک مسیر از طریق تحقیق و توسعه و تولید داخلی و مسیر دیگر تولید قراردادی و مشترک یک واکسن کرونای خارجی. درباره جزئیات برنامه اکتوورکو در زمینه تولید واکسن کرونا توضیح دهید و اینکه چطور شد اکتوورکو وارد حوزه واکسن شد.

از حدود یک سال پیش که شیوع کرونا در کشور و جهان آغاز شد، خیلی فعالانه وارد این حوزه شدیم و سعی کردیم قسمتی از آلام مردم را کم کنیم. فعالیت اول ما در این حوزه واردات فوری برخی دارو‌هایی بود که آن زمان گمان می‌رفت در درمان کرونا موثرند. در این راستا شب عید دارو‌هایی مانند کلترا و اسلتامیویر را با درخواست وزارت بهداشت بسیار فوری وارد کشور کردیم، دارو‌هایی که قیمت آن‌ها در بازار داخلی نجومی شده بود. باید از سفارت ایران در هند و هواپیمایی ماهان تشکر کنیم که یک هواپیما را برای ما چارتر کردند و شب عید توانستیم این دارو‌ها را وارد کشور کنیم. سپس تحقیق و توسعه درباره دارو‌هایی را که در دنیا احتمال می‌رفت در درمان کرونا موثر باشند، آغاز کردیم، دارو‌هایی که بعضا در برخی مطالعات بالینی نیز پاسخ مثبت داده بودند. یک سری دارو‌ها در دنیا وارد پروتکل‌های درمان کرونا شدند و در نتیجه پزشکان و بیماران ایرانی حق خود می‌دانستند که این دارو‌ها در ایران نیز موجود باشند. خیلی سریع توانستیم این دارو‌ها را در حجم بسیار بالایی تولید و وارد بازار کنیم. طی دو ماه ۶۰۰ هزار ویال داروی رمدسیویر را تولید و وارد بازار کردیم. همچنین ۳۰ میلیون قرص فاویپیراویر را تولید و وارد بازار کردیم و با این تولیدات عطش بازار خوابید و بازار سیاه و قاچاق این دارو‌ها شکست و مردم خوشبختانه الان تقریبا مشکلی از نظر تهیه دارو ندارند. البته با اینکه سازمان غذا و دارو مجوز عرضه داروی فاویپیراویر را در داروخانه‌ها داده است، اما برخی از معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی همچنان بر عرضه این دارو صرفا در بیمارستان‌ها تاکید دارند این در حالیست که این دارو برای بیماران سرپایی است و لزومی ندارد بیماران سرپایی کرونا را برای دریافت فاویپیراویر به بیمارستان‌ها بکشانیم. در همین حال از حدود ۵، ۶ ماه پیش و در تابستان، همکاران ما در اکتوورکو کار در زمینه تولید واکسن کرونا را آغاز کردند و سرمایه‌گذاری توسط مجموعه اکتوورکو در این زمینه انجام شد. در این مدت افرادی هم از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای همکاری به ما معرفی شدند. همکاران ما در اکتوورکو کار‌های خوبی را در این زمینه شروع کردند و کار را به مراحل خوبی هم رسانده‌اند. برای مطالعات حیوان بزرگ، میمون رزوس وارد کشور شده که در قرنطینه هستند و فکر می‌کنم از اسفند ماه کار‌های بالینی روی میمون را شروع کنیم. البته واکسن محصولی نیست که بتوان سریع آن را تولید کرد و تائیدیه‌های آن را دریافت کرد. برخی شرکت‌های دیگر خیلی از ما در این زمینه جلوتر هستند و حتی آن‌ها هم تا اتمام فاز‌های مطالعات انسانی چند ماه فاصله دارند. به همین دلیل با مراکز بین‌المللی معتبر تولید واکسن که تائیدیه‌های بین‌المللی دارند، تماس گرفتیم. آدیت‌هایی هم از خطوط تولید ما انجام شد و خوشبختانه ۲۲ بهمن ماه به ما جواب مثبت را دادند، چه از نظر زیرساخت‌های تولید، چه از نظر ماشین‌آلات و چه از نظر نیروی انسانی که می‌توانند در این زمینه کار کنند. امیدواریم به زودی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نظر نهایی خود را در این زمینه به ما اعلام کنند و ما بتوانیم پس از دریافت رای کمیسیون قانونی، جزئیات تولید این واکسن را در اکتووکو اعلام کنیم.

قرار است این واکسن در کدام خط اکتوورکو و با چه ظرفیتی تولید شود؟

در منطقه‌ای که ما هستیم، فقط ما قابلیت تولید این واکسن را داریم. در تولید این واکسن باید از بایوراکتور‌های سینگل یوز ۲۰۰۰ لیتری استفاده شود که در منطقه ما فقط این امکان را داریم. حجم تولید ما هم بالاست و فکر می‌کنیم بتوانیم ماهانه ۱.۵ تا ۲ میلیون دوز واکسن را تولید کنیم. ضمن اینکه این واکسن در کارخانه اکتوور بایوتک تولید خواهد شد.

در زمینه تولید دارو‌هایی که در درمان کرونا کاربرد دارند، محصول جدیدی تولید کرده‌اید؟

اخیرا CTD داروی آیورمکتین را به وزارت بهداشت دادیم و تولید آن به زودی آغاز می‌شود. همچنین روی تولید دارو‌هایی که در IDL نیستند نیز در حال کار هستیم و هر وقت این دارو‌ها وارد IDL شوند، به سرعت می‌توانیم آن‌ها را به تولید انبوه برسانیم. اگر هم این دارو‌ها وارد IDL نشوند، با قوانین جدید شاید بتوانیم نسبت به صادرات آن‌ها اقدام کنیم.

بهره‌برداری از کارخانه البرز زاگرس به کجا رسید؟

به دلیل شرایط کرونا عملا این کارخانه را افتتاح نکردیم، اما تولید در آن شروع شده است. در چند ماه اخیر موضوع تولید واکسن کرونا وقت زیادی از بخش‌های مختلف اکتوورکو مانند بخش حقوقی، بین‌الملل، تکنیکال و ... گرفت. با این وجود در زمینه ورود دارو‌های جدید به بازار فعالانه عمل کردیم و امسال توانستیم IRC حدود ۳۰ دارو را بگیریم. در حوزه دیابت سرمایه‌گذاری زیادی انجام داده‌ایم و تولیدات قرص و کپسول ما در حوزه دیابت روز به روز در حال افزایش است. در سال آینده هم امیدواریم با سرمایه‌گذاری انجام شده در حوزه کارتریج و پن‌ها بتوانیم به یکی از بازیگران بازار انسولین کشور تبدیل شویم. تا پایان سال جاری هم احتمالا چند داروی جدید ضدسرطان به سبد دارو‌های اکتوورکو اضافه خواهد شد. در حال حاضر کارخانه اکترو ۳۴ قلم داروی ضدسرطان دارد و لایسنس هولدر دارو‌های MAB ضدسرطان هم که در اکتوور تولید می‌شوند، کارخانه اکترو است.

وضعیت دارو‌هایی که تحت لیسانس تولید می‌شوند را چطور ارزیابی می‌کنیم؟

در این زمینه به مشکل چندانی برخورد نکردیم، چون اغلب دارو‌هایی که داریم، از ماده اولیه تولید می‌کنیم. تولید تحت لیسانس دارو بستگی به سیاست سازمان غذا و دارو دارد و، چون این سیاست هم‌اکنون چندان شفاف و معلوم نیست، دارویی را برای تولید تحت لیسانس به سبدمان اضافه نکردیم. البته شرکت مرک آلمان گله می‌کند که سرمایه‌گذاری زیادی در اکتوور ۲ انجام داده است و انتظار دارد دارو‌های بیشتری وارد بازار ایران کند، اما منتظریم ببینیم چه می‌شود. ضمن اینکه ارز دارو‌های تحت لیسانس نیمایی شده و امیدواریم با مشخص شدن ارز نیمایی این داروها، سیاست‌ها و تصمیم‌های مرتبط با این نوع دارو‌ها نیز شفاف شوند.

وضعیت تامین ارز دارو را چطور ارزیابی می‌کنید؟

فاجعه است. اینکه تا الان چطور ارز دارو تامین شده با وجودی که بخش زیادی از سهمیه ارز دارو به کرونا اختصاص یافته است، شاید در حد یک معجزه باشد. بهرحال ما همچنان از قابلیت حداقل اسناد استفاده می‌کنیم هرچند مسیر‌های چین و عمان چند ماه است که بسته شده‌اند و وضعیت تامین ارز بسیار نامناسب است.

تغییر ریاست جمهوری آمریکا تاکنون تغییری در ارتباطات شما ایجاد کرده است؟

ما که تغییری ندیده‌ایم. امیدواریم بهتر شود، اما واقعا آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در حال ظلم کردن به ما هستند و همه جا سختگیری وجود دارد. شاید شرکت‌های دیگر تغییراتی را دیده باشند، اما ما هنوز ندیده‌ایم.

وضعیت ورود مولکول‌های جدید به فهرست دارویی رسمی کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟

ما در اکتوورکو حقیقتا در زمینه ورود مولکول‌های جدید به فهرست خیلی فعال نبوده‌ایم و شاید این یکی از نقاط ضعف ما باشد و قابل مقایسه با شرکت‌های حرفه‌ای در این زمینه نیستیم، اما با تحقیق و توسعه قوی که در اکتوورکو وجود دارد، اغلب جزو ۳ شرکت اولی هستیم که در دارو‌های مختلف موفق به ورود به بازار شده‌اند. شاید داروی جدیدی را وارد فهرست نکرده‌ایم، اما همیشه ۱۰ تا ۲۰ داروی جدید را در تحقیق و توسعه داریم که براساس درخواست پزشکان و بیماران منتظر می‌مانیم تا به محض ورود آن‌ها به فهرست، تولید آن‌ها را شروع کنیم.

فروش امسال اکتوورکو را چقدر پیش‌بینی می‌کنید؟

الان عدد دقیقی را نمی‌دانم چرا که قیمت‌ها و نرخ ارز مدام در حال تغییر است، اما هم‌اکنون حدود ۳۰۰ مولکول دارویی داریم و حجم تولید امسال ما دو برابر پارسال است. تا دی ما، ۳.۵ میلیارد قرص و کپسول تولید کردیم و امیدواریم سال آینده به ۵ میلیارد برسیم. یک خط لیوفیلیزه و یک خط ویال به خطوط اکتوورکو اضافه شده است. در قسمت بایوراکتور پرفیوژن، یک دستگاه دیگر که ۵ برابر تولید فعلی، ظرفیت تولید دارد، در حال اضافه شدن به اکتوورکو است. قسمت ای‌کولای تا یک ماه دیگر به بهره‌برداری می‌رسد. قسمت پِن همینطور تا قبل از عید کار‌های آن تمام و دستگاه‌ها نصب می‌شوند. بطورکلی کارخانه اکتوورکو در حال بزرگتر شدن است. البرز زاگرس هم از نظر تعداد دارو‌های هازارد تولید، بزرگترین کارخانه در کشور است. شرکت آتی فارمد سال آینده تولیدات جدید زیادی خواهد داشت. چند قرارداد دیگر هم برای تولید قراردادی داروهایمان در شرکت‌های دیگر داریم که با تغییراتی که در GMP این شرکت‌ها صورت گرفت، این دارو‌ها در این شرکت‌ها تولید خواهند شد. یکی دیگر از فعالیت‌های اکتوورکو در سال آینده ورود به حوزه تولید مکمل‌ها است که امیدواریم در اوایل سال آینده دستکم با ۲۰ محصول وارد بازار مکمل‌ها شویم. تاکنون ۸ مورد IRC در این حوزه گرفته‌ایم. اکتوورکو تاکنون هیچ فعالیتی در زمینه تولید مکمل‌ها نداشت، اما از حدود یک سال پیش برنامه‌ریزی برای ورود به این حوزه را آغاز کرد و امیدواریم در سال آینده ورود به این حوزه را نیز آغاز کنیم.

احداث کارخانه تولید قهوه از دانه قهوه به کجا رسید؟

ماشین آلات این کارخانه در حال ورود به کشور است، اما باید بگویم کار روی پروژه تولید واکسن کرونا وقت زیادی را از ما گرفته و برخی پروژه‌های دیگر را هم به تاخیر انداخته است. به نظر من اولویت فعلی ما، کشور و حتی جهان دسترسی به واکسن کرونا است و آرامشی که واکسن کرونا می‌تواند به جامعه بدهد، چیز دیگری نمی‌تواند بدهد. من و علی (برادرم) به عنوان یک وظیفه ملی پروژه تولید واکسن کرونا را برداشتیم و برای ما این کار، یک کار اقتصادی هم نیست و به عنوان یک کار صرفا اقتصادی به آن نگاه نکردیم بلکه یک کار ملی است. به همین دلیل هم تاکید ما این است که به عنوان تجربه اول اکتوورکو در حوزه واکسن، حتما واکسن کرونایی را تولید کنیم که تائیدیه‌های بین‌المللی به ویژه WHO را داشته باشد تا قدم اول را محکم برداریم. کارکنان ما در این زمینه خیلی زحمت کشیده‌اند و برای اینکه آدیت طرف خارجی را با موفقیت بگذارنند که بسیار هم سختگیرانه بود، متحمل فشار زیادی شدند. امیدواریم با نامه‌نگاری‌های صورت گرفته با وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، بتوانیم قبل از پایان سال جاری به نتیجه برسیم و تولید واکسن کرونا را آغاز کنیم. البته به موازات این نامه‌نگاری‌ها کارهایمان مانند گرفتن سل لاین برای تولید واکسن را جلو می‌بریم.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت فانا، تاریخ انتشار: ۲۹ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر: ۳۳۴۳۴، www.phana.ir