شعار سال: حضرت امام خمینی (س) در روز سوم اسفندماه سال ۱۳۶۷ با صدور پیامی خطاب به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعات که منشور روحانیت نام گرفت، استراتژی نظام جمهوری اسلامی ایران و رسالت حوزه‌های علمیه را تعیین کردند.

یکی از مواردی که امام همواره نسبت به آن‌ها هشدار داده اند جریانات متحجر و مقدس مآبی است که از اهداف روحانیت بی اطلاع هستند.

در همین ارتباط یک عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم معتقد است جریان جمود و تحجر طرد شده توسط امام نه تنها در حوزه‌ها بلکه در کل جریان فرهنگی انقلاب در حال رواج پیدا کردن است. در حقیقت کمرنگ کردن جمهوریت، بی اعتنایی به آرای مردم جزو مواردی هستند که در جامعه ما پیگیری می‌شود و حتی گاهی از سوی برخی علما نیز مورد تایید قرار می‌گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی اظهار کرد: آنچه امام به عنوان جریان تحجر از آن ابراز نگرانی می‌کردند، امروز در بسیاری از مراکز فرهنگی کشور وجود دارد. برای نمونه در همین صداوسیما، پاره‌ای از سخنرانی‌ها که به نام اسلام پخش می‌شود یا بخشی از غیب گویی‌ها و کراماتی که مطرح می‌شوند و هیچ صبغه‌ای از عقلانیت ندارند موجب طرد جوانان از دین می‌شود و ریشه اش در برنامه‌های صداو سیما است.

 

جریان تحجرگرا هنوز نفس می‌کشد
وی افزود: جریان تحجرگرا یا به عبارتی دیگر واپس گرا هنوز نفس می‌کشد و دارای حیات است؛ لذا اگر کسی سخنی به زبان بیاورد که در راستای عقلانیت و اهدافی باشد که مرحوم امام دنبال می‌کردند، مانند توجه به جمهوریت و آرای مردم، از او به عنوان طرفدار سکولاریسم یاد می‌کنند.

این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: اینکه عده‌ای نگران سکولاریسم در حوزه‌ها هستند باید گفت که این اصطلاح در حوزه‌ها به معنای اروپایی اش نیست. بلکه سکولار به معنای عقلانیت و توجه به آرای مردم و جمهوری خواهی است. مشابه همان مواردی که مورد تاکید امام نیز هستند. یکی دیگر از این موارد توجه به عنصر زمان و مکان در اجتهاد است که مورد تاکید امام نیز بوده است.

چرا مبانی فقهی امام در حوزه‌ها مطرح نمی‌شود؟
وی اظهار کرد: امام مساله مهمی را مطرح کردند. اشاره ایشان به تاثیر زمان و مکان در اجتهاد یکی از مترقی‌ترین سخنانی بود که تا آن زمان در میان فقها مطرح شده بود. ولی متأسفانه در این باره تنها یک سمینار برگزار شده است. در حالی که می‌بینیم به عنوان مثال امام سخنی درباره آمریکا مطرح کرده اند و همه جا به آن اشاره می‌شود و از ایشان مایه می‌گذارند و حتی گاهی از این سخنان سوءاستفاده می‌کنند.

فاضل میبدی گفت: چطور می‌شود درباره بحث توجه به عنصر زمان و مکان در فقه که امام مطرح می‌کنند حرفی به میان نمی‌آورند. یا چرا درباره مسائلی که امام درخصوص سیره عقلا در کتاب‌های اصولی خود مطرح کرده اند، در حوزه‌ها سخنی به زبان نمی‌آورند؟ چرا مبانی فقهی امام در حوزه‌ها مطرح نمی‌شود؟

تا صدایی متفاوت از درون حوزه بلند می‌شود به سکولار بودن متهم می‌شود
وی بیان کرد: معتقدم جریان جمود و تحجر طرد شده توسط امام، نه تنها در حوزه‌ها بلکه در کل جریان فرهنگی انقلاب در حال رواج پیدا کردن است. در حقیقت کمرنگ کردن جمهوریت، بی اعتنایی به آراء مردم جزو مواردی هستند که در جامعه ما پیگیری می‌شود و حتی گاهی از سوی برخی علما نیز مورد تایید قرار می‌گیرد. متاسفانه تا صدایی متفاوت از درون حوزه بلند می‌شود، معترضان را به سکولار بودن متهم می‌کنند. در حالی که به هیچ عنوان در حوزه‌ها موضوعی به نام «سکولاریسم» که در غرب مطرح است، وجود ندارد.

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: اگر کسی هم نظر متفاوتی دارد می‌تواند نظر خود را مطرح کند و نباید او را تخطئه کرد. امام نیز برای عقیده افراد احترام قائل بودند و به آزادی عقیده باور داشتند. متاسفانه امروز حمله به عقاید و افکاری که برخلاف جریان غالب هستند، زیاد شده است.

در حوزه‌ها خبری از افکار مترقی امام نیست
وی بیان کرد: باید ابراز تاسف کنم که بعد از مرحوم امام، انگار افکار ایشان نیز به خاک سپرده شده و در حوزه‌ها چندان خبری از افکار مترقی امام نیست. متاسفانه کفه ترازوی بودجه‌های فرهنگی متعلق به جریانات مقابل نظر امام سنگین‌تر است. از این رو، ده‌ها موسسه و مراکز فرهنگی به نام‌های عجیب و غریب ایجاد شده که خروجی آن‌ها هیچ فکر مترقی نیست.

فاضل میبدی اظهار داشت: افکار مغایر با جریان حاکم نه بودجه‌ای دارد و نه حتی می‌توانند گردهم آیی یا تجمعی داشته باشد؛ لذا امروز کفه ترازوی جریان مغایر با افکار مترقی امام هم از نظر اعتبارات اجتماعی، هم اعتبارات مالی سنگین‌تر است. به نظرم حاج حسن آقای خمینی و موسسه تنظیم و نشر اگر چند تن از نزدیکان فکری نواندیشی امام را در این خصوص در نشستی دور هم جمع کرده و یا سمیناری برگزار کنند بسیار مفید خواهد بود.

نباید بگذاریم مبانی مترقی نگاه امام به محاق برده شود
وی بیان کرد: اگر موسسه تنظیم و نشر آثار امام از کسانی که در حوزه‌ها طور دیگری می‌اندیشند دعوت به عمل آورد و به همین عنصر زمان و مکان در فقه از نگاه امام بپردازد بسیار کار ارزنده‌ای خواهد بود. این کار را باید بیت امام انجام دهد و نگذارد این وجوه از شخصیت امام کمرنگ شود.

میبدی گفت: خدا رحمت کند آقای صانعی را، ایشان یکی از مراجعی بود که شاگرد حضرت امام بود و امام نیز بسیار به ایشان علاقه داشت و می‌دیدیم که تا حدودی مواضع امام را دنبال می‌کرد و از آنجا که فرصت زیادی هم در اختیار داشت درباره حقوق زنان، مردان و مسائل مهم دیگر تحقیقاتی انجام می‌داد. حالا که ایشان از دنیا رفته، جا دارد که حاج حسن آقا جلساتی تشکیل دهد و از روحانیون دنبال کننده نظرات مترقی امام دعوت کند. می‌خواهم بگویم که خود ایشان می‌تواند با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد، محوریت این جلسات را بر عهده گیرد. نباید بگذاریم مبانی مترقی نگاه امام به محاق برده شود.

اینکه نتوانیم روحانیت را در عرصه قدرت مورد نقد قرار دهیم، فاجعه بزرگی است
وی ادامه داد: ۴۰ سال است که روحانیت قدرت زیادی در سیستم حکومتی کشور دارد و اغلب مواقع در سه قوه حاکم بر کشور نیز نقشی اساسی داشته است. از سوی دیگر، روحانیت در بسیاری از مراکز، نهاد‌ها و دانشگاه‌ها هم حضور داشته و دارد؛ لذا در سالروز منشور روحانیت می‌خواهم حضور روحانیون را در راس امور اجرایی طی سی چهل سال اخیر نقد کرده و این سوال را مطرح کنم که آیا واقعا حضور روحانیون در این مدت در راس کار‌ها به نفع اسلام بوده است؟ اینکه نتوانیم روحانیت را در عرصه قدرت مورد نقد قرار دهیم، فاجعه بزرگی است.

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: نمی‌توان گفت هرکاری که روحانیت انجام داده تاکنون درست و یا صرفا غلط بوده است. متاسفانه غالب مردم نسبت به عملکردی که تاکنون وجود داشته، خشنود نیستند و این مساله را به پای امام می‌گذارند. در حالی که مبنای اصلی امام این بود که روحانیت حضور حداقلی در اداره امور داشته باشند. ولی می‌بینیم که امروز حداکثر حضور را در تمامی مراکز و نهاد‌ها دارند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت جماران، تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۹۹، کد خبر: ۱۴۹۸۱۲۶، www.jamaran.news.ir.