انتظار فرج را میتوان به چند درجه و مرتبه تقسیم کرد که هر مرتبه، فضیلتی متفاوت از مرتبه دیگر دارد، اما سؤال اینجاست ما که در چه مرتبهای قرار داریم و آیا ما نیز جزء منتظرانی هستیم که رسول خدا (ص) آن را برترین اعمال امت بیان فرمودند. پاسخ این سؤالات در هیچ کتاب و نوشتهای موجود نیست، بلکه در درون هر شخص است.
شعار سال: خیلی از شیعیان و محبین حضرت، ولی عصر (عج) در فراق ایشان اشکها ریخته و محزون گشتهاند، اما باید به این نکته توجه داشت که مبادا هدف اصلی فراموش شود. عدهای در فهم معنای صحیح انتظار دچار اشتباه میشوند و به جای این که با رفتار و گفتار خود مقدمات ظهور آن حضرت را فراهم سازند فقط به دنبال دیدار جمال نورانی آن حضرت هستند. البته باید گفت که دیدار حضرت توفیقی بزرگ است، اما این اتفاق در برابر جلب رضایت ایشان، همانند قطرهای در برابر دریاست.
پس یکی از اهداف اصلی ما در زمان غیبت این است که شناختمان را به معنای انتظار بالا ببریم تا بتوانیم در زمره منتظرانی قرار بگیریم که امام سجاد (ع) درباره آنان فرمود: «مَن ثَبَتَ على وَلایتِنا فی غَیبةِ قائمنا أعطاهُ اللّه أجرَ ألفِ شهیدٍ، مثلِ شُهَداءِ بدرٍ و اُحدٍ؛ [۱]هر که در روزگار غیبت قائم ما، بر ولایت ما استوار ماند، خداوند پاداش هزار شهید مانند شهیدان بدر و اُحُد را به وى عطا مىفرماید.»
منتظر واقعی چه ویژگیهایی دارد؟
شاید ارائه یک تعریف دقیق از منتظر واقعی کار ناممکنی باشد، اما یک وجه مشترک میان همه منتظران واقعی امام زمان (عج) وجود دارد که میتواند گرهگشای این مسئله باشد. آنچه میان همه یاوران حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مشترک است این است که از شرایط موجود در زمان خود ناراضی بوده و به نوعی درصدد اصلاح ریشهای و اساسی آن هستند، اما آن چیزی که درجه و اعتبار یک منتظر واقعی را مشخص میکند این است که این نارضایتی او از چه چیز نشئت گرفته است و خواسته اصلی او از ظهور امام زمان (عج) چیست؟
رسول خدا (ص) میفرمایند: «اَفضَلُ اَعمالِ اُمّتی انِتِظارُ الفَرَج؛ [۲]برترینِ اعمال امّت من این است که منتظر فرج باشند». با توجه به مطالبی که گذشت، انتظار فرج را میتوان به چند درجه و مرتبه تقسیم کرد که هر مرتبه، فضیلتی متفاوت از مرتبه دیگر دارد. اما سؤال این جاست که ما در چه مرتبهای قرار داریم و آیا ما نیز جزء منتظرانی هستیم که رسول خدا (ص) فرمودند که برترین اعمال امت من انتظار فرج است؟ پاسخ این سؤالات در هیچ کتاب و نوشتهای موجود نیست بلکه در درون هر شخص است. هر کسی باید به نیت خود مراجعه کرده و از نفسش بپرسد که چرا فرج امام زمان (عج) را از خداوند میخواهد؟
مراتب انتظار
مرتبه اول: در این مرحله، شخص از ظلم و ستمهایی که به شخص او و خانوادهاش شده به ستوه آمده است و تنها راه رهایی از این ستمها را، پناه بردن به امام زمان (ع) میبیند. به همین دلیل است که دست به دعا برداشته و برای ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) دعا میکند.
مرتبه دوم: این درجه مربوط به انسانهای مؤمنی است که پا را فراتر از خود و خانواده گذاشته و به دنبال حل مشکلات برادران ایمانی خود میباشند، اما در این راه با بیعدالتیهای متعددی روبهرو میشوند که برای رفع آنها به مشکل خورده و تنها راه نجات جامعه شیعه را در ظهور آن حضرت میبینند. طبیعتاً انگیزه و هدف این اشخاص والاتر و مقدستر است؛ بنابراین انتظار فرج برای این افراد پاداش بیشتری دارد.
مرتبه سوم: در این مرحله مؤمن برای رفع گرفتاری از تمام مظلومین و مستضعفین جهان، اعم از مسلمان و غیر مسلمان تلاش میکند، ولی به نتیجه نمیرسد. او میداند که جز با کمک و رهبری امام زمان (عج) نمیتوان مردم جهان را از ظلم و ستم بازداشت؛ بنابراین دست به دعا برداشته و برای ظهور حضرت، ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دعا میکند.
مرتبه چهارم: آخرین مرحله و بالاترین مرتبه انتظار، این مرحله است. در این جا انسان مؤمن به این دلیل که فرج امام زمان (عج)، فرج تمام پیامبران و امامان است، ظهور ایشان را از خداوند میخواهد؛ به دلیل این که اراده الهی و خواسته تمام فرشتگان ظهور ایشان است و اینکه این غیبت طولانی بیش از همه برای خود حضرت، ولی عصر (عج) دردناک و عذابآور است، ضمن دعای روزانه، برای ظهور حضرت تلاش کرده و مقدمهسازی میکند.
شبههای برای رکود جامعه شیعه
مشکل عمدهای که در بحث انتظار امام زمان علیه السلام وجود دارد این است که این مسئله نباید عاملی برای رکود جامعه شیعی و دست روی دست گذاشتن و پذیرفتن ظلم و ستم باشد. زیرا شبههای که در جامعه به وجود آمده این است که: زمانی ظهور حضرت واقع میشود که جهان پر از ظلم و ستم شود؛ بنابراین اگر ظلم و فساد را بپذیریم در حقیقت برای ظهور حضرت حجت (ع) مقدمهسازی کرده ایم. در حالی که این تفکر از ریشه باطل است.
منتظر واقعی کسی است که برای ظهور حضرت زمینهسازی کند، همانند میزبانی که برای ورود مهمان تمام لوازم پذیرایی را فراهم میکند. خداوند در قرآن کریم میفرمایند: «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم؛ [۳]خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملّتى) را تغییر نمىدهد مگر آنکه آنان آن چه را در خودشان است تغییر دهند.» بنابراین بحث انتظار باید محرک و فعالکننده جامعه به سوی رشد و تعالی باشد؛ لذا با نگاهی به احادیث میتوان این دو عامل را از مهمترین وظایف دوران غیبت شمرد:
۱) دفع فساد و دعوت به دین الهی:، زیرا لازمه هر حکومتی، پذیرش آن حکومت توسط مردم است بنابراین باید در زمان غیبت با جلوگیری از فساد، و نشر فرهنگ اهل بیت این زمینه را فراهم کرده تا مردم با دل و جان ظهور حضرت حجت علیه السلام را از خداوند بخواهند.
۲) دعا کردن: در توقیعی از ناحیه امام زمان علیه السلام به نایب خودشان محمد بن عثمان این چنین فرموده بودند: «اَکثِروا الدُّعاءَ بِتَعجِیل الفَرَجِ فَاِنَّ ذلِکَ فَرَجُکُم؛ [۴]برای تعجیل در ظهور من زیاد دعا کنید که خود، فَرَج و نجات شما است.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از ایکنا، تاریخ انتشار:۱۳ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر:۳۹۶۲۰۰۹، www.iqna.ir