شعار سال: چندسالی است که خطر انقراض، یوزپلنگ‌های ایرانی را تهدید می‌کند. در حال حاضر تعداد اندکی از این گونه در زیستگاه مشخص از جمله توران زیست می‌کنند. بنابرهمین سازمان محیط زیست چندسالی می‌شود که برای مقابله با بحران انقراض یوز‌ها به فکر تکثیر این گونه در اسارت افتاده است، اما بر اساس نظر دامپزشکان و کارشناسان محیط زیست این تدابیر می‌تواند نتیجه منفی داشته باشند و آسیب جدی به جمعیت باقی مانده یوز‌ها وارد کنند.

تکثیر در اسارت یا نیمه اسارت یکی از طرح‌هایی است که در بسیاری از کشور‌ها برای تقویت جمعیت‌های بسیار کوچک حیوانات اجرا می‌شود، حیواناتی که تا انقراض فاصله زیادی دارند. تکثیر در اسارت معمولا شامل گربه سانان نمی‌شود، زیرا این اقدام بسیار دشواری است که در بیشتر اوقات در تجربه‌های پیشین موفقیت آمیز نبوده است.

با این وجود دو یوزپلنگ ایرانی در فروردین ماه سال گذشته برای تکثیر و حفظ حیات این گونه از پارک پردیسان تهران به منطقه حفاظت شده توران منتقل شدند. این درحالی است که کیومرث کلانتری معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در فروردین ماه سال گذشته در این باره اظهار کرد: اولویت سازمان محیط زیست حفظ گونه در زیستگاه است، اما زمانی که یک گونه در خطر جدی انقراض قرار گیرد راهی جز مدیریت مداخله‌ای نداریم و باید بخش پشتیبان داشته باشیم، اینجا است که بحث تکثیر در اسارت و نیمه اسارت مطرح می‌شود و، چون یوزپلنگ ایرانی اکنون در وضعیتی قرار دارد که در حال خارج شدن از چرخه حیات است، بنابراین باید برای نجات آن برنامه داشته باشیم در غیر این صورت به سرنوشت شیر ایرانی گرفتار خواهد شد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: طی ۶ سال گذشته اقدامات زیادی برای تکثیر در اسارت بر روی کوشکی و دلبر انجام شد، اما با وجود هوای آلوده و انواع استرس‌ها در اطراف پارک پردیسان این کار‌ها نتیجه نداد و فقط ۶ سال این فرصت از این حیوانات گرفته شد، البته آمار‌ها نشان می‌دهد که در ۶۰ سال گذشته ۱۰ یوزپلنگ زنده گیری شدند، اما هیچ وقت به زادآوری نرسیدند.

به همین منظور ایمان معماریان دامپزشک درباره اقدام اخیر سازمان محیط زیست برای جفت گیری یوز نر با یوزپلنگ ماده (ایران) در منطقه توران اظهار کرد: یوزپلنگی که در اسارت یا نیمه اسارت تشکیل می‌شود، نمی‌تواند به طبیعت بازگردد و در آفریقا روش تکثیر یوزپلنگ‌ها در اسارت انجام شده است که هیچ کدام از آن‌ها نتوانستند به طبیعت بازگردند.

او افزود: در این کشور طبق طرحی که داشتند از سال دو هزار نزدیک به ۳۵۰ یوزپلنگ از طبیعت گرفته شدند که اکنون برای تکثیر در اسارت زندگی می‌کنند، اما در ایران شرایط تکثیر با این کشور تفاوت زیادی دارد.

معماریان با اشاره به اینکه در ایران یک زیستگاه زایا (توران) بیشتر وجود ندارد، گفت: یوزپلنگ نری که در حال حاضر از طبیعت گرفته شده، در سال‌های اخیر بیشترین تکثیر را داشته است و جداکردن آن از طبیعت، شانس تولید مثل این گونه را در طبیعت گرفته است.

این دامپزشک با بیان اینکه این اقدام می‌تواند آسیب‌های زیادی برای جمعیت یوزپلنگ داشته باشد، تصریح کرد: یکی از مشکلات یوزپلنگ‌ها تنوع ژنتیکی بسیار کم آن هاست، اگر قرار باشد با دو یوزپلنگ نر و ماده جمعیت این گونه را از انقراض نجات دهیم، بسیار ساده لوحانه است.

معماریان عنوان کرد: در سال ۲۰۲۰ برای اولین بار با وجود لقاح خارج از رحم و سایر تکنیک‌های علمی از دو یوزپلنگ جنین یوز به وجود آمد، بنابراین وقتی این تکنیک‌ها پیدا شده است، دیگر نیازی نیست که یک حیوان را از طبیعت به اسارت منتقل کنیم.

او تشریح کرد: در مجموع این اقدام صورت گرفته از سوی سازمان محیط زیست موفقیتی در آینده نخواهد داشت و می‌تواند آسیب جدی برای جمعیت یوزپلنگ‌های ایرانی داشته باشد.

گفتنی است، در طی دهه گذشته تلاش‌های زیادی برای حفظ یوزپلنگ ایرانی از سوی سازمان محیط زیست شده است، اما تا به امروز نتیجه‌ای نداشته است، امیدواریم با این اقدام صورت گرفته (تکثیر یوزپلنگ در اسارت) که از نظر کارشناسان موفقیت آمیز نخواهد بود، به جمعیت یوزپلنگ‌های ایران آسیبی جدی وارد نشود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: 18 فروردین 1400، کد خبر: 4959563،  www.yjc.ir