شعار سال: با تاخیر چند روزه از روز ملی شوراها و به همین مناسبت، این پیشنهاد را میتوان برای بهبود وضعیت اداره کشور مطرح کرد: در روندی شبیه انتخاب شهرداران و دهیاران توسط شوراهای شهر و روستا، استانداران نیز توسط شوراهای استانی انتخاب شوند. استانداران منتخب به مانند دهیاران و شهرداران منتخب، بعد از تایید وزارت کشور، حکم آنها توسط رئیس جمهوری و وزارت کشور صادر خواهد شد.
در جزئیات هم میتوان گفت که هم اکنون علاوه بر شوراهای "شهر" و "روستا" که به صورت مستقیم اعضای آن انتخاب میشوند؛ همین اعضا در محدوده "بخش" (واحد کوچکتر از شهرستان)، شورای "بخش" را تشکیل میدهند.
با همین روند، اعضای شورای بخش از میان خود شورای "شهرستان" را شکل میدهند. به همین ترتیب هم شورای استان و کشور ایجاد میشود. شورای کشوری همان شورای عالی استان هاست که براساس قانون اساسی، در کنار مجلس و دولت، میتواند برای تصویب قانون، به مجلس پیش نویس ارائه کند.
درباره مزیتهای این پیشنهاد میتوان گفت:
۱- این روند، سطح پاسخگویی استانداران را افزایش میدهد، زیرا نه تنها در برابر وزارت کشور و شخص رئیس جمهور باید پاسخگو باشند بلکه در برابر شورای استان و مردم استان هم ملزم به پاسخگویی و مسوولیت پذیری بیشتری هستند. این وضعیت، کارآیی آنها را افزایش میدهد.
۲- یکی از معایب سیستم فعلی اداره کشور، تمرکزگرایی است که معمولا اکثریت فعالان چپ و راست به وجود آن اعتراف دارند. از سیدمحمد خاتمی تا قالیباف و محسن رضایی ... رئیس جمهور اصلاحات فدرالیسم را طرح مناسب برای اداره کشور پهناوری، چون ایران میداند؛ قالیباف که پایان نامه دکتری جغرافیایی سیاسی اش، درباره تمرکززدایی و با عنوان "حکومت محلی یا استراتژی توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران" در قالب کتاب منتشر شده و محسن رضایی که ایده "ایالتهای اقتصادی" را برپایه الگوگیری از اختیارات اقتصادی مناطق آزاد مطرح کرد همگی به دنبال راهی برای کاهش تمرکزگرایی در اداره کشورند.
انتخاب استانداران توسط شوراهای استانی راهی برای کاهش تمرکزگرایی و تقویت تمرکززدایی است. بسیاری از مشکلات فعلی در نتیجه تمرکزگرایی است. همه بدون توجه به ظرفیتها و امکانات منطقه خود، چشم به سوی مرکز، منتظر تصمیم گیری مدیران کلان کشوری برای کوچکترین مشکلات و معضلات مناطق هستند و این روند، به عادتی بد تبدیل شده که خود سبب زا مشکلات دیگر است.
۳- یکی از مزیتهای این طرح، واگذاری بیشتر اختیارات به مردم و نمایندگان آنهاست. به جای اینکه استانداران توسط وزارت کشور انتخاب شوند؛ شوراهای استانی، آنها را انتخاب میکنند و حکم شان را ریاست جمهوری صادر میکند. این روند چیزی شبیه انتخاب رؤسای هیاتهای فوتبال در محدوده استان هاست. با وجود اینکه هیاتهای فوتبال استانها زیر مجموعه فدراسیون فوتبال هستند، اما روسای آنها توسط شورایی متشکل از هیاتهای فوتبال در سطح پایینتر انتخاب میشوند.
در صورت اجرای این طرح، مشروعیت و مقبولیت استانداران نیز افزایش مییابد و در اجرای طرحهای مختلف، با مقاوت و موانع کمتری روبه رو خواهند شد. علاوه بر این، باعث افزایش توانمندی نیروهای فعال در استانها و ارتقای سطح توانمندی استانداران میشود.
۴- همزمان با این روند، میتوان بخشی از اختیارات را از ریاست جمهوری و وزارت کشور به این استانداران منتخب منتقل کرد. ایران کشور پهناوری است. کافی است بدانیم وسعت کشور ایران به صورت حدودی، معادل یک چهارم سرزمین اتحادیه اروپا متشکل از ۲۷ کشور است. جمعیت ایران نیز حدود یک ششم جمعیت اتحادیه اروپاست.
همچنین ایران بعد یا در کنار کشورهایی مثل روسیه، چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی، دارای بیشترین تنوع زبانی و نژادی در جهان است. برای اداره بهتر کشوری با وسعت و پهناوری ایران، با جمعیت و تنوع بالای نژادی، زبانی، سیستم اداره غیرمتمرکز، بهترین راه است.
سرزمین پهناور کشور ایران، دارای تفاوتهای جغرافیایی و آب و هوایی بسیاری است. همزمان با برف و کولاک در نقطهای از ایران، در نقطهای دیگر میتوان لخت شد و به دریا زد. در کنار کویر خشک مرکزی ایران، جلگههای سرسبز و کوههای مرتفع دیده میشوند. کافی است به نقشه خاورمیانه و جهان نگاهی بیاندازید تا ببینید در کمتر کشور منطقه و جهان، چنین تنوعی دیده میشود.
۵- با اجرای این طرح، مردم هر استان، به صورت غیرمستقیم و از طریق نمایندگان منتخب خود، استاندار استان خود را انتخاب میکنند. در نتیجه در تعیین سرنوشت خود بیش از پیش، مشارکت و دخالت خواهند داشت. تعیین سرنوشت یکی از حقوق اساسی انسان و مجموعه انسان هاست.
علاوه بر این، آنها نتیجه انتخابهای خود را ملموستر درک میکنند. این روند باعث افزایش مشارکت، مسوولیت پذیری و دخالت مردم در تعیین سرنوشت خود است. این روند، درک واقعیتهای هر منطقه را برای مدیران ارشد استانی و کشوری بالا میبرد و به افزایش رضایت مندی مردم منجر میشود.
۶- با اجرای این شیوه، نوعی عدالت در حکمرانی تقویت میشود و همه بخشهای تشکیل دهنده جامعه ایران، در انتصاب مدیران عالی مناطق خود، نقش پررنگ تری خواهند داشت.
۷- بسیاری از استانها دارای شرایط متفاوتی به لحاظ جغرافیایی، موقعیت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ویژگیهای زبانی، نژادی، مذهبی و دینی هستند. درک این شرایط برای افراد خارج از استان یا پایتخت یا دیگر استان ها، نه تنها سخت بلکه در برخی موارد، نزدیک به غیرممکن است.
حتی ممکن است برخی مدیران به این شرایط متفاوت، نگاه عکس داشته باشند. در نتیجه، این شرایط متفاوت به جای فرصت، به تهدید تبدیل میشوند و نهادینه شدن این نگاه، چالش بزرگی را ایجاد میکند. در حالی که اگر اعضای شورای استان، استانداری متناسب با استان خود انتخاب کنند که در نتیجه توافق و اجماع داخلی درون استانی باشد قطعا از توانایی بیشتری برای بهره گیری از ظرفیتها و شرایط استان برخوردار خواهد بود.
۸- این شرایط را در نظر بگیرید: در انتخابات ریاست جمهوری، نامزدی از جناح الف پیروز و رئیس جمهور میشود، اما اکثریت مردم در یک یا چند استان، به نامزدی از جناح ب رای داده اند. چرا و به کدام دلیل عقلی و منطقی، وقتی اکثریت مردم یک استان به گرایش ب رای داده اند باید استانداری از جناح ب داشته باشند. با اجرای این پیشنهاد، این معضل هم حل خواهد شد.
۹- اشاره به این نکته اهمیت دارد: مدیران و روسای ادارات مختلف در سطح استان و شهرستان و شهر همچنان براساس سلسله مراتب توسط وزیر و وزارتخانه منصوب و اداره میشوند، اما مسوولیت اداره استان و هماهنگی میان سایر بخشهای حاکمیتی توسط استاندار منتخب خواهد بود همانند وضعیت شهر و شهردار. در نتیجه نه تنها در روند اجرای طرحهای ملی خللی ایجاد نمیشود بلکه استانداران منتخب، با انگیزه مضاعفی به دنبال آبادانی و ارتقا استان خود خواهند بود.
۱۰ - یکی از ویژگیهای انتخابات این است که دایره بسته مدیران و مسوولان را باز میکند. همانگونه که در انتخاب شهرداران و شورای شهر این اتفاق افتاد. کافی است به نتیجه انتخابات شورای شهر و روستا در استانهای کم برخوردار یا مرزی نگاهی داشته باشیم. هر چه بخش بیشتری از مسوولان، انتخابی باشند و اختیارات بیشتری به مردم و نمایندگان مردم واگذار شود؛ روند اداره کشور بهتر خواهد بود.
شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از عصر ایران، تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۷۸۲۰۱۲، www.asriran.com