شعار سال: امروزه ثابت شده است که یکی از ابعاد مهم هر توسعه‌ای توجه به سرمایه‌های اجتماعی است. از این رو سرمایه اجتماعی، یکی از مهمترین شاخصه‌های رشد و توسعه هر جامعه‌ای به شمار می‌آید.

موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل اساسی برای نیل به توسعه پایدار محسوب شده و حکومت‌ها و دولتمردانی موفق قلمداد می‌شوند که بتوانند با اتخاذ سیاست‌های لازم و ارائه راهکار‌های مناسب در ارتباط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتر نائل شوند نیروی انسانی امروزه، به عنوان یک سرمایه مطرح می‌شود که قدرت باز تولید دارد.

به بیان دیگر یکی از مهم‌ترین موضوعات در ارزیابی توسعه یافتگی یک جامعه یا کشور اهمیت به مقوله نیروی انسانی و مهارتی در سطح جامعه بوده است که تحت عنوان توسعه یافتگی مطرح می‌شود، در واقع سه عامل نیروی انسانی، فناوری و شرکت‌های دانش بنیان محرک موتور اقتصادی کشور هستند که بدون آن‌ها رشد چشمگیری در جامعه پدیدار نخواهد شد.

گفتنی است که مقایسه و سنجش سطح توسعه یافتگی کشور‌ها همواره مورد توجه مدیران و کارشناسان اقتصادی کشور‌های مختلف سازمان‌های بین المللی و اندیشمندان توسعه اقتصادی قرار گرفته است.

تقریبا تمامی روسای دانشگاهی معتقد هستند که تربیت نیروی انسانی ماهر و توانا منجر به اقتصاد خلاق و رشد و شکوفایی آن در جامعه می‌شود، اما برخی از مسئولان کشوری با وجود داشتن چنین منابع انسانی همواره از حضور آن‌ها چشم پوشی کرده و بدون استفاده از مهارت این افراد حرفه‌ای برای رشد و شکوفایی جامعه در تلاش هستند.

باید گفت که بدون داشتن نیروی انسانی ماهر و توانا در جامعه نمی‌توان پیشرفت کشور و نتایج مطلوب آن را شاهد بود، به نوعی توسعه اقتصادی کشور در گرو توجه به فارغ التحصیلان ماهری است که همانند اسب‌های تازه نفس بتوانند در جامعه فعالیت داشته باشند و به اینصورت رشد همه جانبه را برای کشور پدید آورند، اما به گفته برخی از کارشناسان این حوزه آنطور که باید و شاید به نخبگان علمی جامعه توجه نمی‌شود که از عوارض این بی توجهی‌ها می‌توان به فرار جوانان ایرانی از کشور و به نوعی مهاجرت نخبگان علمی را شاهد بود.

رشد اقتصادی کشور‌ها بستگی به منابع انسانی دارد

ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور درباره شاخص‌های توسعه یافتگی در دولت آتی اظهار کرد: یکی از آرزوی تمامی دولت‌ها بحث «توسعه» است. دولت و ملت هر کشوری همواره در تلاش هستند تا به توسعه دست پیدا کنند.

صالحی عمران درباره چگونگی دست یابی به توسعه گفت: عوامل و سرمایه گذاری زیادی در توسعه دخیل هستند، اما یکی از مهم‌ترین این عوامل پایه‌ای و ریشه‌ای که به شدت در توسعه موثر است، منابع یا سرمایه انسانی کشور‌ها به خصوص در آسیای جنوب شرقی یا اروپا بعد از جنگ جهانی دوم بوده که رشد زیادی کرده است.

او افزود: بحث توسعه یافتگی در کشور ما به صورت کمی و عددی نگاه می‌شود، ولی سرمایه گذاری آموزشی مستلزم درج شاخص‌های کیفی سرمایه گذاری در سرمایه گذاری انسانی است که باید با نهاد‌های بیرون خود مانند نهاد‌های اقتصادی و اجتماعی هم ارتباط داشته باشد و بحث کیفیت تنها به درون سیستم‌های آموزشی خلاصه نمی‌شود و به ارتباطات و تعاملات بیرونی بستگی دارد.

 

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور گفت: بحث توسعه یافتگی در کشور ما در جنبه‌های عددی و کمی ممکن است خلاصه شود، برای مثال جمعیت دانشجویی را در این زمینه با تعداد ۷ هزار نفر افزایش می‌دهند، اما ارتباط آن با بازار کار و نیاز‌های اقتصادی جامعه مهم است.

صالحی عمران بیان کرد: بحث تجاری سازی آموزش در سرمایه گذاری آموزشی رشته‌های مختلف و شرکت‌های دانش بنیان بسیار مهم است.

او افزود: به دولت آینده پیشنهاد می‌کنم با اراده جدی به منابع و سرمایه گذاری انسانی اهمیت دهد و باید گفت که یکی از زمینه‌های سرمایه گذاری آموزشی در کشور‌ها آموزش‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای است که ۴۰ درصد اکثر دانشجویان آلمان، سوئد و ... دارای مدارک تحصیلی مرتبط با رشته‌های مهارتی هستند و همین موضوع به شدت در توسعه یافتگی کشور‌ها مهم است.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور بیان کرد: دولت باید یک برنامه جدی را برای توسعه منابع انسانی در نظر بگیرد و ارتباطات متقابل در رشته‌های مختلف و توجه به شرکت‌های دانش بنیان، فناوری ها، پژوهش‌های کاربردی و ... را در برنامه توسعه خود قرار دهد؛ چرا که رشد اقتصادی کشور‌ها بستگی به منابع انسانی و استفاده از نیرو‌های انسانی دارد و تنها به نفت و منابع بستگی ندارد.

تکلیف خود را با شاخص‌های بین‌المللی سنجش توسعه‌یافتگی مشخص کنیم

حمیدرضا طیبی، رییس جهاد دانشگاهی در خصوص شاخص‌های بین‌المللی توسعه‌یافتگی و اقدامات برای ارتقاء شاخص‌های توسعه کشور در دولت آتی اظهار کرد: بر اساس آمار‌هایی که سازمان‌های مختلف بین‌المللی ارائه می‌کنند، رتبه‌های ایران در شاخص‌های سنجش پیشرفت و توسعه‌یافتگی، بسیار نامناسب است. اگر آمار‌ها صحیح هستند، شورای عالی انقلاب فرهنگی چه اقداماتی جهت ارتقاء شاخص‌ها انجام داده و یا در دست اقدام دارد؟ اگر هم درست نیستند، شاخص‌های درست کدامند؟ من مقام مسئول در ارتباط با شاخص‌های بین‌المللی، قبول و یا عدم قبول آن‌ها نیستم و از مسئولان مربوطه باید سؤال شود. در مورد برنامه‌های شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز قرار بر این شده است که این تیپ سوالات از دبیر شواری عالی سوال شود.

او ادامه داد: به صورت شخصی و به عنوان رییس و عضو یک سازمان بزرگ فرهنگی، علمی و فناورانه که مولود خود انقلاب اسلامی ایران است و براساس تجاربی که در فعالیت خود که در این سازمان از ابتدای تأسیس آن کسب کرده‌ام و یا مسائلی که در پیگیری اجرای پروژه‌های علمی و فناورانه و کاربردی کردن فناوری‌ها با آن مواجه شده‌ام، می‌توانم بگویم که کمابیش آمار‌ها درست هستند. ممکن است با ارائه درست برخی از آمارها، رتبه‌های ما بهتر شود، ولی اختلاف ما در این حالت نیز با وضعیت مطلوب بسیار زیاد است. در زندگی عادی و کاری خودمان هم همین واقعیت‌ها را مشاهده می‌کنیم. زیاد شدن فاصله بین فقیر و غنی و افزوده شدن مرتب به جمعیتی که زیرخط فقر قرار می‌گیرند، عدم تناسب درآمد‌ها با مخارج زندگی، افزایش پیوسته قیمت‌ها در تأمین احتیاجات روزمره زندگی و ده‌ها موضوع دیگر که در زندگی شخصی و کاری خود با آن مواجه هستیم، حاکی از آن است که وضعیت ما براساس شاخص‌های بین‌المللی سنجش توسعه به واقعیت نزدیک است و یا کمی بهتر از آن است.

طیبی در پاسخ به این سوال که به عنوان رییس جهاد دانشگاهی بار‌ها اعلام کرده‌اید که توان تولید اغلب فناوری‌های مورد نیاز توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را دارید و هم‌چنین کار‌های بسیار بزرگ فناورانه انجام داده‌اید؛ پس چرا علی رغم این توانمندی‌ها، شاخص‌های توسعه ما نامطلوب است؟! تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران باید تکلیف خودش را با این شاخص‌ها مشخص کند. یا بپذیریم که این شاخص‌ها درست و ادامه وضع موجود و عدم تلاش برای ارتقاء آن‌ها باعث تبعات ناگواری در کشور می‌شود و برای اصلاح آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم و یا اگر معتقدیم که این شاخص‌ها درست نیستند و به دنبال سیاه‌نمایی وضعیت جمهوری اسلامی هستند، باید بگوییم شاخص‌های صحیح چه هستند، چگونه تهیه شده‌اند و تناسب بین این شاخص‌ها و وضعیت زندگی واقعی مردم چگونه است. باز هم با همان قاطعیت می‌گویم که توان تولید اکثر فناوری‌های مورد نیاز خود را داریم، ولی باید بخواهیم که صاحب آن فناوری‎‌ها شده و شرایط را برای کاربرد آن‌ها فراهم کنیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه سه عنصر اصلی توسعه اقتصاد و دانش‌بنیان یعنی فناوری، نیروی انسانی و منابع مالی در کشور وجود دارد؛ در خصوص دلایل عدم تحقق توسعه اقتصادی گفت: بصورت خلاصه می‌گویم تحقق این هدف مهم نیاز به اجماع ملی نخبگان در تحقق آن و سپردن کار را به کاردان‌ها دارد.

طیبی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در آستانه تحول و یا تغییر در حوزه اجرایی کشور هستیم و مدیران آینده قوه اجرائیه کشور باید چه اقداماتی را برای اصلاح و و ارتقاء شاخص‌های توسعه کشور انجام دهند؟ تصریح کرد: اولاً باید بپذیریم که در وضعیت نامطلوبی در این شاخص‌ها قرار داریم. راه‌حل هم بر اجماع در قرار دادن توسعه اقتصادی متکی بر توان ملی بعنوان مسئله اصلی کشور است و هماهنگ کردن سیاست‌های داخلی و خارجی برای تحقق این مشکل بزرگ اینکار کاملاً شدنی است. هم برنامه‌ریزی صحیح و هم اجرا نیاز به مدیران عالم و توانمند و استفاده از نظر دانشمندان و خبرگان دلسوز دارد.

به علت تحولات سریع اقتصادی، ضمنی و فرهنگی طی چند دهه اخیر و نیاز کشور به تربیت نیروی انسانی متخصص، ساختار‌های دانایی محور و تولید ثروت از دانش، احتیاج به یک بستر سازه مناسب جهت متخصص کردن نیروی انسانی با استفاده آموزش به شدت احساس می‌شود.

سرمایه گذاری علمی برای نیروی انسانی تنها سرمایه گذاری انسانی است که نه تنها مستهلک نمی‌شود، بلکه به صورت فزاینده، بازده آن افزایش می‌یابد ومیزان آن قابل اندازه گیری نیست. برای تولید علم ودانش زمینه‌هایی لازم است که عمده‌ترین آن آموزش است. اهمیت بینش علمی و پژوهشی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است و نقش آموزش و پرورش، از طریق آموزش مستمر، در تولید و توسعه علمی و پژوهشی کاملا نمایان خواهد بود.

 

برای دستیابی به توسعه متوازن و پایدار، تربیت نیروی انسانی متخصص، کارآمد و مورد نیاز بخش‌های مختلف جامعه توسط دانشگاه‌ها بسیار اهمیت دارد؛ چرا که هدف اصلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تربیت و تعلیم نسل آینده است و به جهتی در فراهم سازی نیروی کار آموزش دیده نیز عمل می‌کند، عناصر و عوامل چندی تاثیرگذار و نقش آفرین هستند.

لازم است تا جامعه دانشگاهی با اتخاذ سیاست‌های مناسب و کارگشا روز به روز اهمیت سرمایه و منابع انسانی از قبیل نیرو‌های انسانی ماهر و توانا را به جامعه نشان دهد تا به اینصورت کشور از لطف چنین افراد نخبه‌ای خالی نماند و بتواند رشد و شکوفایی اقتصادی را بیش از پیش نمایان کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۷۷۷۹۳۵۱، www.yjc.news