شعار سال: شنا یکی از تفریحات پر و پا قرص در روزهای گرم تابستان است از این رو هموطنان زیادی برای تنی به آب زدن به شمال کشور سفر می کنند اما باید قبل از رفتن به آب خطرات شنا در بزرگترین دریاچه جهان یعنی خزر را بشناسند که یکی از مهمترین آنها «جریان های شکافنده» یا همان امواج شکافنده است که اگر فردی در آن گرفتار شود حتی ماهرترین شناگر هم باشد اما نداند که چگونه با این جریان برخورد کند به کام مرگ کشیده خواهد شد و سالانه شاهد غرق شدگی بیش از ۲۰۰ نفر در خزر هستیم. بر این اساس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با هدف پیشگیری از بروز این قبیل سوانح تلخ توصیههایی را خطاب به شناگران دریای خزر ارائه کرده است که یکی از مهمترین آنها شناساندن جریان شکافنده در دریای خزر است.
بستر دریای خزر همانند یک استخر دارای شیب ملایم از مناطق ساحلی به سمت مناطق عمیق نیست ( در دریاهای دارای جزر و مد، شیب منطقه فلات قاره بتدریج زیاد می شود و سطحی نسبتا صاف ولی شیبدار را تشکیل می دهد. در دریاهای بزرگ بدون جزر و مد یا جزر و مد جزئی، شیب فلات قاره صاف نبوده و بشکل جوی پشته است). بستر دریای خزر دارای شیب است، اما روی شیب بستر دریا با جوی و پشته های متوالی روبرو هستیم. در قسمت جوی، عمق آب زیاد می شود و در قسمت پشته، عمق آب بشدت کاهش می یابد و حدودا به یک سوم عمق آب قسمت جوی می رسد. این میزان عمق در جوی و پشته هم همیشه به یک اندازه نبوده و بستگی تام به وزش یا عدم وزش باد، ساعات شبانه روز( در عصر و شب،عمق بیشتر می شود) ، منطقه شنا( ساحل سنگی عمق بیشتری داشته و ساحل ماسه ای عمق متوازن تر و کمتری دارد) و مواردی همانند در دریای خزر دارد.
حال از خود پرسیده اید که آب موچود در موج های پشت سر هم در دریا ، کجا می رود؟ اگر جریانی پشت سرهم به ساحل آورده آبی داشته باشد که باید مدام شاهد بالا آمن آب باشیم، پس چرا خط و رد موج و آب روی ساحل ، تقریبا در چند ساعت ثابت است ؟ پاسخ این سوال را باید در دروهای آب(بازگشت آب به دریا) یا جریان های شکافنده و بازگرداننده اب به دریا جستجو کنید.
جریانهای ساحلی یا جریان های شکافنده
بیشتر جریانهای ساحلی به دلیل وجود امواج و شکست آنها ایجاد میشوند. این جریانها آنقدر قوی هستند که حتی ممکن است شناگران ماهر را غرق کنند. امواج معمولا به صورت مورب به ساحل نزدیک میشوند. این امواج در عمق معینی ناپایدار شده و میشکنند. به دلیل شکست امواج، جریانهای موازی و عمود بر ساحل،شکل میگیرند.
جریانهای موازی ساحل معمولا در فواصل معینی با یکدیگر برخورد کرده و با سرعت قابل توجهی به سمت دریا برمیگردند. در جریانهای برگشتی که با ساز و کارهای دیگری نیز ممکن است ایجاد شوند، جریانهای شکافنده یا جریانهای تند برگشتی نامیده میشود. این جریانها در محدوده آبهای کم عمق ساحلی به وجود میآیند و هر ساله در آبهای ساحلی ایران در دریای خزر سبب مرگ صدها تن از شناگران میشوند. این جریان حتی ممکن است در هسته خروجی خود بشکل گردآب هم دیده شود.
چگونه جریان شکافنده را بشناسیم؟
سرعت جریان شکافنده به مشخصات امواج، زاویه برخورد امواج با ساحل و شیب عمودی ساحل بستگی دارد، بنابراین شناگران باید با شرایط خطرناکی که میتواند به وسیله امواج ایجاد شود و خصوصا جریانهای شکافنده آشنا شوند. این جریان را میتوان با رفتن به روی یک تل ماسه که حدود دو متر بالاتر از سطح آب است یا رفتن بر روی یک آلاچیق یا سقف خودرو با چشم مشاهده کرد.وقتی امواج شکافنده یک شناگر را در میان خود می گیرد ، هر چه بیشتر تلاش کند بیشتر فرو رفته بنابراین فردی که در آن گرفتار می شود باید خود را به جریان بسپارد چون بعد از مدتی جریان خود به خود می شکند و فرد را رها می کند.
چگونه از جریان شکافنده خلاص شویم؟
در ساحل دریای خزر (به ویژه از آستارا تا نکا) با دو مشکل در جریان شنا ممکن است برخورد کنیم . اول غفلت زدگی بدلیل قرار گرفتن روی پشته و دوم جریان شکافنده.
در بستر دریا ممکن است یک یا چند برآمدگی ماسهای وجود داشته باشد، اگر روی برآمدگی ماسهای پایتان را بگذارید تصور میکنید که عمق آب کم است ( به زبان محلی، پشته دریا)، ولی با کمی جابه جایی ناگهان عمق آب افزایش مییابد؛ بنابراین باید مواظب تغییر ناگهانی عمق آب باشید تا دچار مشکل نشوید.
اگر به توان بدنی خود برای شناکردن در حالت دریای امواج و شناور نگه داشتن خود بر روی موج اطمینان ندارید، وارد دریا نشوید و قدرت خود را در اینجا آزمایش نکنید، اگر در حین شنا در مسیر جریان شکافنده قرار گرفتید، نخست آرامش خود را حفظ کنید و موقعیت خود را در دریا بسنجید، سپس تصمیم گیری کنید. موقعی که در مسیر جریان شکافنده قرار گرفتید، هیچ گاه با آن مبارزه نکنید و خلاف جهت جریان به سوی ساحل شنا نکنید. آرام باشید و با جریان همراه شوید. چند دقیقه خود را روی آب نگه دارید یا اینکه به موازات ساحل شنا کنید تا از جریان شکافنده خارج شوید. توجه داشته باشید که جریان با حرکت به سوی دریا، در آب دریا مستهلک میشود و آن گاه به حالت مورب به طرف ساحل شنا کنید.
اگر در حین شنا موج بعدی به سوی شما نزدیک شد فقط چند ثانیه نفس بگیرید و حدود یک متر زیر آب بروید تا از ضربه موج در امان بمانید، ناحیهای که موج در آن شکسته میشود برای شنا کردن مناسب نیست و معمولا دریا در خارج ناحیه شکست امواج (به طرف دریا) آرام تر است؛ بنابراین شناگری که بتواند خود را روی سطح آب نگاه دارد، از جریان شکافنده در امان خواهد بود؛ البته به طور کلی فاصله گرفتن زیاد از ساحل برای بیشتر شناگران قابل توصیه نیست.
اگر تشخیص دادید که کمکی به شما نخواهد رسید و باید با توان خود به طرف ساحل برگردید، همراه با موجی که میآید خود را به ساحل برسانید. البته هنگامی که امواج بزرگ میآیند خود را زیر آب ببرید. توجه داشته باشید که ممکن است دوباره با جریان شکافنده به سوی دریا بروید و با موج بعدی به ساحل برگردید. نکته مهم این است که روی امواج بزرگ خود را شناور نکنید. بنابراین نفس بگیرید و در هنگام نزدیک شدن امواج کوچک ابتدا موازی ساحل و سپس به حالت مورب خود را به ساحل برسانید.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری زیست آنلاین ، تاریخ انتشار: 3 مرداد1400، کدخبر: 84964، www.zistonline.com / سایر منابع