شعار سال:  ۸ سال پس از آغاز به‌کار دولت تدبیر و امید، حسن روحانی و کابینه ۳۳ نفره دولت او امروز آخرین جلسه خود را برگزار می‌کنند. مشی مدیریتی روحانی یکی از باثبات‌ترین دوره‌های ترکیب وزرا و معاونان را در ادوار ریاست‌جمهوری به همراه داشت و جز مورد رضا رحمانی وزیر سابق صمت، رئیس‌جمهور رأی به برکناری هیچ‌یک از وزرای کابینه نداد؛ اگرچه در نیمه راه طی ۸ سال گذشته برخی از وزرا همچون عباس آخوندی، حسن قاضی‌زاده هاشمی، علی جنتی، علی‌اصغر فانی و محمود گودرزی خود به منتقدان عملکرد دولت بدل شدند و راهشان را از دولت تدبیر و امید جدا کردند.

دولت هشت‌ساله تدبیر و امید در رویکرد‌های کلان اداره پرهیز از حاشیه و حرکت بر مدار تساهل و تسامح را در همکاری با نهاد‌های قدرت در پیش گرفت. دولت روحانی در نخستین گام‌ها امیدآفرین بود. کار خود را با شکستن سد تحریم‌های بین‌المللی آغاز کرد و بالاترین نرخ رشد اقتصادی کشور را نیز در دوره برجام به نام خود ثبت کرد. روحانی در کلیدی‌ترین جملات

مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری خود در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ گفته بود «مسئولیت محوری بنده، حفظ امید و اعتماد مردم است» و «جهت‌گیری دولت نجات اقتصادی ایران، تعامل سازنده با جهان و احیای اخلاق است.»

بهترین سال عملکردی دولت روحانی به گواه آمار‌های داخلی و بین‌المللی در همان نخستین سال اجرای برجام، ۱۳۹۵، ثبت و ضبط شد و بهبود ملموس در معیشت و رفاه عمومی را به همراه داشت.

تهدید‌ها و تحریم‌های ضدایرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا از دومین سال اجرای برجام، زلزله آبان ماه ۱۳۹۶ کرمانشاه، جرقه اعتراضات خیابانی دی ماه ۱۳۹۶ مشهد، خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷، سیل اسفند ماه ۱۳۹۷ و فروردین ۱۳۹۸ استان‌های گلستان، لرستان و خوزستان، اعتراضات گرانی بنزین در آبان ماه ۱۳۹۸، شیوع کرونا از بهمن ماه ۱۳۹۸ و اعتراضات بی‌آبی خوزستان در تیر و مرداد ۱۴۰۰ برای کند یا متوقف کردن حرکت دولت تدبیر و امید در نیمه دوم مسیر خود کافی بودند.

در ادامه مسیر، اما دولت دوم حسن روحانی با عجیب و غریب‌ترین حوادث و اتفاقات بین‌المللی و طبیعی عجین شد. قاب عکس کم‌سابقه‌ترین دستاورد‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دولت روحانی در نخستین دوره دولت او جای خود را به پرتره‌های تلخ از رویداد‌ها و نمودار‌های سقوط آزاد اقتصادی و شاخص‌های سرمایه اجتماعی کشور در دولت دوم او داد.

روحانی در ۲ هفته پایانی مسئولیت خود در رأس دستگاه اجرایی کشور و تحویل مسئولیت به جریان رقیب سیاسی خود، شاید از باب یادآوری واقعیت‌های تحمیلی بر دولتش طی ۴ سال دوم به مردم یادآوری می‌کند «اگر جنگ اقتصادی و کرونا نبود امروز قیمت دلار حدود ۵ هزار تومان بود» و «اگر برجام ادامه پیدا می‌کرد تا امروز ۲۰۰ هواپیمای جدید وارد کشور می‌شد.» توضیحات او همزمان با روز‌هایی است که بازار ارز و طلا پس از نزدیک به ۴ سال تورم یک‌بار دیگر سر به طغیان برداشت و طی یک هفته اخیر به دلار ۲۶ هزار تومانی و گرانی قریب به یک میلیون تومانی نرخ سکه رسید.

مخالفان حجت و برهان روحانی شدند

مشی استنادی و متکی به واقعیت‌های حسن روحانی ورای شرایط نامناسب کشور در سال‌های اخیر، قضاوت صحیح مردم را برای فردای واگذاری قدرت به ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب هدف قرار داده است. نخستین نشانه‌های این اصلاح رویکرد در مقایسه هجمه مخالفان و شرایط سخت تحمیل شده بر دولت روحانی در انتخابات ۲۹ خرداد ماه ۱۴۰۰ ریاست جمهوری آشکار شدند. مخالفان سابق با نادیده گرفتن مخالفت‌های سرسختانه قبلی خود با موضوعاتی همچون برجام و شبکه‌های اجتماعی به یکباره در رقابت‌های انتخاباتی مدافع آن‌ها شدند. بسیاری از آنان بیشترین حجم فعالیت‌های انتخاباتی را در شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده رقم زدند و در ضرورت حفظ و نگهداری برجام سخن راندند.

روحانی ۱۰ روز مانده به برگزاری انتخابات ۲۹ خرداد ماه این تناقض در رفتار انتخاباتی جناح رقیب سیاسی خود را به آنان یادآور شد و گفت «هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند بگوید مخالف فیلترینگ است»، «الحمدلله این پهنای باند چقدر خوب شده است» و اینکه «برجام چقدر خوب شده است.» او در مقام ریاست دولت به مخالفانش تلویحا یادآوری کرد که فرش اعمال قدرت، اختیارات و مدیریت دولت را با گروگان گرفتن مسائلی همچون FATF و برجام از زیر پایش کشیدند و ضعف‌ها را متوجه ناکارآمدی دولت کردند و وقتی در انتخابات پیروز شدند مجبور به پذیرش واقعیت‌ها و ضرورت لغو تحریم‌ها، احیای برجام و تصویب FATF شدند.

مواضعی برای ثبت در تاریخ

روحانی طی دو سخنرانی در ۲۳ تیر ماه و سوم مرداد ماه امسال از باب ثبت در تاریخ به مخالفانش یادآور شد: «چنانچه اصل ۶۰ قانون اساسی حاکم بود و لطمه نمی‌خورد که در اوایل آذرماه لطمه خورد، در اسفند تحریم برداشته می‌شد و امروز شرایط دیگری در کشور حاکم بود.» او به آن‌ها کنایه زد اعمال قوه مجریه به‌عهده رئیس‌جمهور و وزراست نه یک مصوبه مجلس یازدهم در تحدید توافق و مذاکرات برجامی! او سوم مرداد صراحتا اعلام کرد که «اگر ۲کار در این مدت انجام شده بود در اوایل ۱۴۰۰ شاهد شرایط بهتری بودیم. اگر دست و پای ما را نمی‌بستند قطعا در پایان سال ۹۹ می‌توانستیم در روند مذاکرات تحریم را برداریم، توافق بین ما و ۱+۵ در وین کاملا روشن و اسناد آن موجود است و مشخص است که آن‌ها و ما حاضر بودیم که اقداماتی انجام دهیم، اما مصوبه‌ای که در مجلس گذرانده شد نگذاشت ما کار خود را انجام دهیم. اقدام دوم در زمینه FATF بود که مشکل بزرگی ایجاد کرد در این زمینه دولت و وزارت اقتصاد کار خود را انجام داده بود و مجلس و شورای نگهبان نیز کمک کرده بودند، اما یک جای دیگری برای ما مشکل درست کرد و هنوز هم مشکل ادامه دارد.»

قاب‌هایی برای یادگاری

در قاب عکس یادگاری امروز روحانی و کابینه‌اش که تقریبا یک سوم چهره‌های نخستین جلسه هیأت دولت در مرداد ماه ۱۳۹۲همچنان در آن حضور دارند، اگرچه تداعی‌کننده یک خداحافظی همراه با رضایت نیست و دولت بانی لغو تحریم‌ها یک‌بار دیگر پرونده تحریم‌های سرگشاده را از یک دوره اجرایی به دوره اجرایی بعد منتقل می‌کند، اما به قول اساسی خود برای گفت‌وگوی شفاف با مردم و بازگویی حقیقت مسائل پایبند ماند. نامه محمدجواد ظریف در آخرین گزارش پرونده برجام به مجلس و صحبت‌های صریح و بی‌ابهام روحانی درباره وضعیت پرونده احیای برجام زمینه قضاوت و ارزیابی عملکرد دولت او و تأثیرات آن بر مجموعه نظام حکمرانی کشور را برای افکار عمومی تشریح و روشن کرد. تمسک به دیپلماسی و دفاع از حقوق شهروندی مردم در نظام باز اطلاعاتی حتی اگر دولت روحانی را با شدیدترین فشار‌ها مواجه کردند، می‌توانند دستاورد تحت‌الحفظ دولت او در دولت آینده باشند.

شعار سال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از همشهری آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۶۱۷۹۴۸، www.hamshahrionline.ir