شعار سال: امروزه در همه کشور‌های دنیا، دانشگاه‌ها چرخه علم را به تولید، تجارت و ثروت تبدیل و با توسعه فناوری‌ها و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه اقتصاد، نقش‌آفرینی می‌کنند و کیفیت انتقال مهارت، هدف اصلی موسسات آموزشی بوده و اگر آموزش‌های دانشگاهی با نیاز‌های جامعه ارتباط نداشته باشد، چیزی جز مدرک گرایی رخ نمی‌دهد.

از آنجا که محور اصلی آموزش عالی مهارتی در کشور، دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای است باید افراد توانمندی متناسب با پیشرفت‌های صنعتی به جامعه ارائه دهد در این راستا نگاه جدید به آموزش عالی کشور موجب تقویت روحیه کارآفرینی در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان شده و سهم آموزش‌های مهارتی را از ۲۲ درصد به ۳۵ درصد در نظام آموزشی می‌رساند.

بدیهی است که دانشگاه‌های کشور باید به جای پرداختن به آموزش صرف دانشجویان به مسئله کارآفرینی و فضای کسب‌وکار توجه کنند و این همان دانشگاه تمدن‌سازی است که در سخنان مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره شده است در راستای تدوین سیاست‌گذاری آموزش عالی براساس نیازسنجی و راه‌اندازی رشته‌های بین‌رشته‌ای، گفت‌وگویی با سید حیدر میرفخرالدینی، معاون آموزشی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای کشور، انجام شد که مشروح بخش اول آنرا در ادامه از نظر می‌گذرانید.

تا چه میزان سیاست‌گذاری آموزش عالی کشور بر اساس نیازسنجی و جامعه‌محوری است؟

در سال جاری فقط با استقبال ۵۲ درصد از داوطلبان مجاز انتخاب رشته کنکور سراسری برای انتخاب رشته و محل مواجه بودیم و این آمار معنی‌دار است و برای افزایش انگیزه در دانش‌آموزان باید سیاست‌گذاری آموزش عالی به سمتی پیش برود که نیاز‌های جامعه را پاسخ دهد و اشتغال فرد را به واقعیت نزدیک کند.

البته علی‌رغم اینکه دانشگاه‌ها با مشکل کمبود و کاهش دانشجو روبه رو هستند، اما دانشگاه فنی و حرفه‌ای در سال جاری ۲۷ درصد افزایش جذب دانشجو داشته‌است و پیام بسیار مهمی برای سایر دانشگاه‌ها دارد. اگر مقایسه آماری بین کشور ما و کشور‌های پیشرفته انجام شود، درصد بالایی از کشور‌های صنعتی عمدتاً در رشته‌های مهارتی و متناسب با نیاز جامعه دانشجو می‌پذیرند و باید سیاست‌گذاری نظام آموزش عالی با رویکرد پاسخ‌دهی به نیاز‌های جامعه و افزایش اشتغال، تدوین شود.


سیاست‌ها و برنامه‌های نظام آموزش‌عالی کشور تحت لوای سیاست کلی و متمرکز کشور است و با توجه به اینکه اخیراً دولت به‌عنوان حامی دانشگاه‌های مهارتی به صحنه ورود کرده است و مدیران تصمیم‌گیرنده آموزش عالی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید بر اساس نیاز جامعه و صنعت پیش برویم و این حرکت با سرعت مطلوب به پیش می‌رود.

در حال حاضر ۱۹۳ هزار و ۳۸۱ دانشجو داریم و سال گذشته ۱۵۴ هزار دانشجو بوده با احتساب این نسبت ۲۷ درصد افزایش جذب در دانشگاه فنی و حرفه‌ای داشته‌ایم از رشته‌های کارشناسی بالاتر نخواهیم رفت. با اینکه مجوزش موجود است، اما به هیچ عنوان سیاست دانشگاه این نیست.

تأکید اول روی جذب دانشجوی کاردانی است، باید تکنسین‌های آچار به دسته پرورش دهیم و بعد کارشناسی‌هایمان، اخیراً وارد کارشناسی پیوسته شدیم. یعنی ما کاردانی پیوسته، کاردانی ناپیوسته، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته داریم. ۶۷ درصد دانشجویان ما فقط در مقطع کاردانی‌ها و مابقی‌اش در کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته هستند. فلسفه و تأکیدمان نیز روی توسعه این موارد است چرا که بیشترین جذب بازار کار در مقاطع کاردانی است. علی‌رغم اینکه جو عمومی جامعه علاقه‌مند است مدرک کارشناسی داشته باشد، اما بازار کار کاردانی به مراتب بهتر است.

 

مهم‌ترین معیار برای آموزش‌های عالی کاربردی در نظر گرفتن نیاز‌های واقعی جامعه است

کارآمدی سیستم آموزشی چیست و مؤلفه‌های این کارآمدی چه چیز‌هایی است؟

عموما دانشگاه‌ها به دو بخش تقسیم می‌شوند. دانشگاه‌هایی که جنبه نظری دارند و تئوری هستند و هر کشوری به این نوع دانشگاه‌ها نیاز دارد، زیرا آن‌ها تحقیقات بنیادی را انجام می‌دهند و بنیان علم و دانش کشور هستند و مرز دانش را جابه‌جا می‌کنند و در کشور در این زمینه حرکت رو به رشدی وجود دارد.


آمار نشان می‌دهد تعداد مقالات ISI و پژوهش‌های بنیادی ما در دنیا آمار و عملکرد مطلوبی دارد، اما اینکه بیاییم آموزش عالی را به عنوان حلّال مشکلات جامعه و صنعت بررسی کنیم، تا چه میزان صحیح است؟. نیاز‌های جامعه با سرعت بسیار زیاد در حال تغییر است. گروه‌ها و سازمان‌های مجازی فوق‌العاده رشد کرده‌اند و اگر حتی یک روز سرعت اینترنت کم شود، تعداد افراد زیادی کارشان دچار مشکل می‌شود. سوال این است، آیا متناسب با این تغییر توانسته‌ایم در دانشگاه نیاز‌ها را طراحی کنیم و جوابگو باشد؟

بخش دیگر دانشگاه‌هایی که جنبه مهارتی دارند. مهم‌ترین معیار برای آموزش‌های کاربردی آموزش عالی، بحث مهارتی بودن و در نظر گرفتن نیاز‌های واقعی کف جامعه است. اگر خودمان نیاز‌ها را طراحی نکنیم، نیاز خود به خود شکل می‌گیرد و به آن پاسخ داده خواهد شد، ولی به صورت علمی پاسخ داده نمی‌شود، به صورت آزمون و خطایی است. بهتر است به عنوان مجریان نظام آموزش عالی، سرفصل‌ها را طراحی کنیم.

در دانشگاه فنی و حرفه‌ای کارگروه شورای گسترش و شورای برنامه‌ریزی درسی، متشکل از نمایندگان این دانشگاه، نمایندگان وزارت صمت، سازمان فنی و حرفه‌ای و وزارت کار حضور دارند. دانشگاه فنی و حرفه‌ای در چند سال گذشته در این زمینه خوب فعالیت کرده است و ازآنجا که رشته‌های بین‌رشته‌ای فوق‌العاده طرفدار دارد ۸۸ سرفصل را از نو بازنگری یا تعریف جدید کرده‌ایم.


پس از تصویب و راه‌اندازی رشته‌های بین‌رشته‌ای تصور اولیه این بود که جامعه تا این رشته‌های جدید را بشناسد زمانبر خواهد بود، اما تفکر اشتباهی بود و در حقیقت جامعه بیشتر از دانشگاه، این رشته‌ها را می‌شناخت و به محض معرفی رشته‌های فوق، موج تقاضا در این رشته‌ها به وجود آمد.

لزوم راه اندازی رشته‌های بین‌رشته‌ای متناسب با نیاز جامعه

چند نمونه از رشته‌های جدیدی که جایگزین شده‌اند، نام ببرید؟

در حال حاضر با توجه به شکل زندگی و آپارتمان نشینی نیاز به آسانسور در هر خانه الزامی است و از آنجا که به شدت در تعمیر این تجهیزات کمبود داشتیم. رشته تعمیر آسانسور را راه اندازی کردیم و بلافاصله اکثر رشته‌محل‌ها پر شد.

رشته‌ای داریم به نام سیستم اطلاعات ساختمان؛ افراد در کار پروژه‌های عمرانی، خانه‌سازی که انجام می‌دهند بعضی اوقات بین ساخت و ساز‌ها تلاقی پیدا می‌کند. مثلاً فرض کنید پی و اسکلت فلزی ساختمان زده می‌شود، می‌خواهند لوله فاضلاب ساختمان را بکشند، می‌خورد به سازه‌ای که ایجاد شده و باید تخریب شود یا تغییر ایجاد شود یا مثلاً زاویه ساخت نور با زاویه تابش خورشید، رنگ ساختمان از لحاظ فرهنگی با ساختار فنی ساختمان است هر کدام را خوب داریم انجام می‌دهیم. اینکه می‌گوییم بین‌رشته، همه این‌ها تا حالا با هم دیده نمی‌شد.

رشته جدیدی ایجاد شده که البته در دنیا وجود داشته، ولی در کشور ما نبودکه همه این‌ها را با هم می‌بیند. سیستم اطلاعاتی است، هم از لحاظ نور، هم از لحاظ رنگ و از لحاظ فرهنگ سازمانی آن منطقه، زاویه تابش خورشید بگیرید تا بخش‌های الکترونیک و هوشمندسازی ساختمان، همه در قالب یک پکیج طراحی شده که به عنوان مغز پردازشگر، ساخت این کار‌ها را انجام می‌دهد.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۰، کدخبر:۶۲۱۱۹۲، www.ana.press